Yansızlık Yasaları
Yansızlık Yasaları ABD Kongresi tarafından 1930'larda onanan yasaların genel adıdır. Yasalar, II. Dünya Savaşı öncesi Avrupa ve Asya'da baskın olan karışık ortamın ürünüdür. Yasaların kabul edilmesinin temel nedeni ABD'nin bir parçası olduğu I. Dünya Savaşı'nda uğradığı kayıpların yinelenmesini önlemek ve uluslararası sorunlara daha yansız bir bakış açısı geliştirebilmekti.
| Amerika Birleşik Devletleri Kongresi'nin Savaş Karşıtı Kararları |
 |
| 1812 Kuzey Amerika |
| ABD'deki 1812 Savaş Karşıtlığı |
| 1917 I. Dünya Savaşı |
| Zırhlı Gemi Korsanı Davası |
| 1935–1939 |
| Yansızlık Yasaları |
| 1935–1940 |
| Ludlow Ek Maddesi |
| 1970 Vietnam |
| McGovern-Hatfield Ek Maddesi |
| 1970 Güneydoğu Asya |
| Cooper-Church Ek Maddesi |
| 1971 Vietnam |
| Tonkin Körfezi Kararı |
| 1973 Güneydoğu Asya |
| Case-Church Ek Maddesi |
| 1973 |
| Savaş Güçleri Kararı |
| 1974 |
| Hughes-Ryan Ek Maddesi |
| 1976 Angola |
| Clark Ek Maddesi |
| 1982 Nikaragua |
| Boland Ek Maddesi |
| 2007 Irak |
| 63 no'lu Parlamento Kararı |
Yansızlık Yasaları çoğu ülkeyi pek de hoşnut etmemiştir. Bunun nedeni, yasa metinlerindeki ifadelerin "savaşı başlatan"la "kurban" arasında bir ayrım yapmaması ve her iki tarafı da "savaş yanlısı" olarak göstermesidir. Bu durum, ABD'nin Birleşik Krallık'ı Nazi Almanyası'na karşı korumasını da güçleştirmekteydi. Yasalar, Alman denizaltı akınları ve Pearl Harbor Baskını nedeniyle 1941 yılında yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçmiş değiştir
1934 - 1936 yılları arasındaki Nye Kurulu oturumları ve zamanın çok satan kitapları ABD'nin I. Dünya Savaşı'na girmesinin temel nedeninin banka patronları ve silah tüccarlarının getiri hırsları olduğunu ortaya koymuştur. Bu, ülkedeki soyutlanma ve dış ülkelerdeki sorunlara karşı yansız davranma eğiliminde olanların elini güçlendirmiştir.
Yansızlık Yasaları'nın parlamentodan geçmesi gerektiğini savunan ağır toplar Cumhuriyetçi Senatörler William Edgar Borah, Arthur H. Vandenberg, Gerald P. Nye ve Robert M. La Follette, Jr.'dı.[1] Soyutlanma yalnızca Cumhuriyetçiler tarafından desteklenmiyordu. Savaş ilanını doğrudan bir akına maruz kalınmaksızın referandum sonucuna bağlayan Ludlow Ek Maddesi Demokrat Louis Ludlow tarafından 1935 - 1940 yılları arasında birçok kez gündeme getirilmiştir.
Demokrat Başkan Roosevelt ve Başkan Yardımcısı Cordell Hull Yansızlık Yasaları'na soğuk bakıyor ve bunların ABD'nin müttefiklerini desteklemede sorun çıkarabileceğini düşünüyordu. Demokratların Temsilciler Meclisi ve Senato'da çoğunluğu ellerinde bulundurmalarına karşın yasanın onanmasını engelleyemeyen Roosevelt, yasayı isteksizce onaylamak zorunda kalmıştır.[2]
1935 Yansızlık Yasası değiştir
Roosevelt'in danışmanları, uygulanacak yaptırımlar konusunda başkana serbestlik tanıyan bir yasayı gündeme getirmiş ancak bu öneri, Kongre'den dönmüştür. 31 Ağustos 1935 tarihinde yürürlüğe giren yasa ile savaş zamanında gerçekleşen tüm silah alışverişleri yasaklanmıştır. Savaş gemileriyle yolculuk eden Amerikan yurttaşlarının can güvenliğinin devlet tarafından sağlanmayacak olduğu da alınan kararlardan biriydi. Yasa, altı aylık bir süre için geçerli olacaktı.
Roosevelt, İtalya'nın Etiyopya'yı Ekim 1935'te işgal etmesi üzerine yasayı uygulamış ve her iki ülkeye silah ve cephane satışını engellemiştir. Roosevelt ayrıca bir "ahlaki ambargo"ya imza atarak savaşa giren ülkelerle olan ticari ilişkilerini de dondurmuştur.[3]
1936 Yansızlık Yasası değiştir
Aynı yılın Şubat ayında onanan 1936 Yansızlık Yasası 1935'te kabul edilen koşulları 14 aylığına uzatmaktaydı. Yasa, savaşa giren ülkelere hiçbir koşulda borç ya da kredi verilemeyeceğini de öngörmekteydi.
Ne var ki, bu yasa o tarihte İspanya'da patlak veren savaş gibi "iç savaşları" ya da ağır taşıt ve petrol gibi ürünleri kapsamıyordu. Yasadaki bu boşluktan yararlanan birçok ABD şirketi (Texaco, Standard Oil, Ford, General Motors ve Studebaker) bu malları Franco'ya sattı. 1939 itibarıyla Franco'nun bu şirketlere olan borcu 100.000.000 ABD Doları'nın üzerindeydi.[4]
1937 Yansızlık Yasaları değiştir
Kongre, Ocak 1937'de geçirdiği bir yasayla İspanya ile yapılan silah ticaretini yasakladı. Mayıs ayında kabul edilen 1937 Yansızlık Yasası önceki yasalarda var olan hükümleri geçerli saymasının yanı sıra kapsamını iç savaşları da içine alacak biçimde genişletti. ABD gemilerinin savaşan ülkelere yolcu ve yük taşıması, ABD yurttaşlarının savaşa giren ülke gemilerinde yolculuk yapması da yeni yasaklar kapsamındaydı.
Roosevelt'in danışmanlarından Bernard Baruch tarafından hazırlanan peşin ödeme imtiyazı da yasaya eklendi. Bu düzenlemeye göre tutarın peşin ödenmesi koşuluyla Başkan, savaşa giren ülkelere silah dışındaki ürünleri satabilecekti. Roosevelt, olası bir savaş durumunda bu değişikliğin Fransa ve Büyük Britanya'ya yarayacağını düşünüyordu. Bunun nedeni, denize kıyısı olan bu ülkelerin yasada öngörülen ticaret koşullarını sağlıyor olmalarıydı.[2] Peşin ödeme hakkındaki hüküm iki yıl süreyle geçerli olacaktı.
Japonya, Temmuz 1937'de Çin'i işgal ederek Çin-Japon Savaşı'nı başlattı. Çin'in yanında yer alan Başkan Roosevelt tarafların resmen savaş ilan etmemelerinden ötürü Yansızlık Yasaları'nı uygulamaya koymadı. Yasal düzenlemenin Çin'in kendini savunmasını engellemediğinden emin olan Roosevelt, savaşan ülkelere silah satışının tümüyle yasaklanabileceğini duyurdu. Ne var ki, Birleşik Krallık gemilerinin Amerikan silahlarını Çin'e taşımalarına göz yumuldu.[5] Roosevelt Ekim 1937'de yaptığı "Karantina Konuşması"'nda yansız duruşundan ödün vererek savaşan tüm devletleri "kara listeye" alacağının ipuçlarını verdi. Başkan, Japonya'ya yapılan savaş uçağı dışsatımlarına da "ahlaki ambargo" koymuştur.[3]
1939 Yansızlık Yasası değiştir
Roosevelt, Nazi Almanyası'nın 1939 yılı başlarında Çekoslovakya'yı işgal etmesi üzerine parlamentoya başvurdu ve peşin ödeme imtiyazının yenilenmesini istedi ancak bu istek geri çevrildi ve silah ambargosu aynen sürdü. Almanya'nın Polonya'yı işgal etmesinin ardından Büyük Britanya ve Fransa'nın Almanya'ya savaş ilan etmesini izleyen süreçte Yansızlık Yasaları'nın savaş yanlısı ülkeler lehine sonuçlanacağını öne süren Roosevelt[6] soyutlanma yanlısı delegeler üzerinde etkili oldu ve 1939 Yansızlık Yasası 4 Kasım'da kabul edildi. Bu düzenleme savaşan devletlere peşin ödemeyle silah satışına izin veriyordu. Ayrıca Amerikan gemileri, Başkan tarafından belirlenen savaş bölgelerine giremeyecekti.
Yansızlık politikasının sonu değiştir
Müttefik ülkelere silah satışına izin veren 1941 tarihli Kiralama Yasası yansızlık politikasını resmen sona erdirmiştir.
Alman denizaltıların ABD gemilerine sürekli olarak saldırmasının ardından Roosevelt 11 Eylül 1941'de bir açıklama yaparak ABD Donanması'nın Alman ve İtalyan savaş gemilerine "güvenlik açısından gerekli görülen her yerde" saldırılması emri verildiğini duyurmuştur. Reuben James muhribinin 31 Ekim'de batmasının ardından Yansızlık Yasaları geçerliliğini büyük ölçüde yitirmiştir. Ticaret gemileri artık savaş malzemeleri taşıyabilecek ve savaşan ülkelere her tür yükü götürebilecekti. ABD, Pearl Harbor Baskını'nın ertesi günü Japonya'ya savaş ilan etmiş, Almanya ve İtalya buna karşılık vererek ABD'ye savaş açmış ve ABD 11 Aralık 1941 tarihinde bu iki ülkeye karşı savaşa girmiştir.
Kaynakça değiştir
- ^ YANSIZLIK YASALARI 11 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., David G. Delaney. 5 Haziran 2008 tarihinde erişildi.
- ^ a b 1930'lardaki Yansızlık Yasaları 17 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ABD Devlet Arşivi. 5 Haziran 2008 tarihinde erişildi.
- ^ a b Jerald A. Combs. Ambargo ve Yaptırımlar[ölü/kırık bağlantı]. Amerikan Dış Politikası Ansiklopedisi, 2002
- ^ Anderson, James M. İspanya İç Savaşı: Bir Tarih Kılavuzu, Westport, CT: Greenwood Press. ISBN 0-313-32274-0
- ^ Ronald E. Powaski. Düğümlenen İttifaka Doğru: Amerikan Soyutlanması, Uluslararasılığı ve Avrupa, 1901-1950. 1 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Westport: Greenwood, 1991. s. 72
- ^ 21 Eylül 1939: Roosevelt, Yansızlık Yasaları'nca öngörülen silah ambargosunun durdurulmasını istedi 27 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., History.com. 5 Haziran 2008 tarihinde erişildi.
Bibliyografya değiştir
- Divine, Robert A. Yansızlık Yanılsaması, Chicago 1962.
Dış bağlantılar değiştir
- 31 Ağustos 1935 tarihli Yansızlık Yasası2 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 29 Şubat 1936 tarihli Yansızlık Yasası10 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 1 Mayıs 1937 tarihli Yansızlık Yasası10 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 4 Kasım 1939 tarihli Yansızlık Yasası10 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Benzer Yansızlık Yasalarına Gereksinim Duyma Nedenleri16 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.