Ya Taksim Ya Ölüm
"Ya Taksim, Ya Ölüm", 1950'li yılların sonunda Türkiye'de ve Kıbrıs'ta, Kıbrıs adasının tamamının Türkiye'ye bağlanması[1] ve Yunanistan ile Rumlara karşı[2] yapılan mitingler. Bu mitingler, gösterilerde söylenen "Ya Taksim, Ya Ölüm" siyasi sloganı ile telaffuz edilmiş[3] ve Türkiye'nin Taksim politikasına yönelik bir isimlendirme olarak anılmıştır.[4]
Tarihi değiştir
Kıbrıs’ta 1950’li senelerde Birleşik Krallık'ın yönetimine yönelik Rumların eylemleri arttı. Rumların kurduğu EOKA adlı gerilla ordusu İngilizlerle çatışmalara giriyor ve adanın Yunanistan ile birleştirilmesini istiyordu.[5] Bunun üzerine Kıbrıslı Türkler, Fazıl Küçük ve arkadaşları ile partileşmeye gitti. Kıbrıs Milli Türk Birliği Partisi olan Fazıl Küçük başkanlığındaki siyasi parti, 15 Ağustos 1955 tarihinde gerçekleşen kongre ve Kıbrıs Türktür Derneği'nin başkanı Hikmet Bil'in temasları sonucunda ismini Kıbrıs Türktür Partisi şeklinde değiştirdi.[6] 1 Nisan 1955 tarihinde Kıbrıslı Rumların kurmuş olduğu EOKA'ya karşı Kıbrıs Türk Mukavemet Birliği adındaki örgütü kurdu. 1955 senesinin Eylül ayında Volkan teşkilatını kurdu. 1955 senesinde Türkiye, Yunanistan ve Birleşik Krallık Dışişleri Bakanları arasında yapılan üçlü konferansı izlemek adına diğer iki Kıbrıslı Türk delege ile birlikte Londra'ya gitti. Fakat bir sonuç alınamadı.[7] Fazıl Küçük, Şakir Özel, Selçuk Hoca, Rauf Denktaş, Burhan Nalbantoğlu ve Mustafa Kemal Tanrısevdi gibi isimler bu yapılanmanın içinde görev aldı.[2]
Taksim politikası değiştir
Bu senelerde Türkiye’nin Kıbrıs politikası da açıklık kazandı. Türkiye, Kıbrıs’ın Yunanistan’a bağlanmasına kesinlikle karşı çıktı. Kıbrıs Türkleri ile Türkiye'nin çıkarlarını koruyacak en iyi çözüm "Taksim" olarak ortaya konuldu. Türk basını tarafından da adanın Birleşik Krallık'tan ayrılırsa Türkiye Cumhuriyeti'ne bağlanması konusunda kampanya başlatıldı.[8]
Mitingler değiştir
1950'lerin sonunda, "Ya Taksim Ya Ölüm" adıyla anılan mitingler meydanlarda başladı.[3] İlk "Ya Taksim Ya Ölüm" mitingi Kıbrıs’ta yapıldı ve binlerce Kıbrıslı Türk katıldı. Türkiye'de yapılan gösteriler arasındaki dört miting, katılımın çok yoğun olması nedeniyle daha çok dikkat çekti. Birincisi 12 Haziran 1956 tarihinde Ankara'da, ikincisi 7 Haziran 1958'de İstanbul Beyazıt Meydanı'nda, üçüncüsü 12 Haziran 1958'de Ankara'da gerçekleşti. Millî Talebe Federasyonu tarafından Anıtkabir'de düzenlenen üçüncü miting, yaklaşık 200.000 katılımcıyla bu mitinglerin en büyüğüydü. Anıtkabir'deki tören meydanında III. Makarios'u temsil eden siyah sakallı papaz kuklaları yakıldı ve darağacına asıldı. Mitingde Fazıl Küçük bir konuşma da yaptı.[9] Dördüncü miting ise 15 Mart 1964'te Beyazıt'ta başlayıp Taksim'de bitti. Beyazıt'ta gerçekleştirilen 7 Haziran 1958 tarihli mitingden bir gün önce, Kıbrıs'tan gelen, 54 Türk'ün öldürüldüğü iddiasının etkisiyle, meydana yaklaşık 300 bin kişi geldi.[10]
Beyazıt'ta başlayıp Taksim'de biten miting Türkiye’nin çeşitli yerlerinde "Ya Taksim, Ya Ölüm" mitinglerine öncülük etti. İstanbul mitinginden itibaren sonra da seneler içinde Türkiye’nin her yanında 43 meydan mitingi yapıldı.[2] 1958'de Türkiye'ye giden Fazıl Küçük, Türkiye'nin başta İstanbul ve Ankara'da olmak üzere çeşitli yerlerinde yapılan mitinglerde konuşmalar yaptı.[7] Ancak, Birleşik Krallık ile görüşmelerden sonuç alınamayınca Rumların Enosis ve Türklerin de Taksim isteği gerçekleşmedi.[11]
Kaynakça değiştir
- ^ Yıldırım Girneli ― Emine Engin (Ekim 1980). Kıbrıs Sorunu 20 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. İşçinin Sesi Yayınları.
- ^ a b c "'Ya Taksim Ya Ölüm' mitinginin mimarı Çiçek çıktı". Gazeteport.com.tr. 15 Aralık 2007. Erişim tarihi: 28 Nisan 2009.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b Işıl Anlıpak. "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti". Kocaeli Gazetesi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2009.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Mehmet Hasgüler (Şubat 2007). Kıbrıs’ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu. Alfa Yayınları. ISBN 975-297-836-3.
- ^ Ayşe Hür (8 Eylül 2008). "6-7 Eylül devletin 'muhteşem örgütlenmesi'". Taraf. 6 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2009.
- ^ Niyazi Kızılyürek (2006). "Jeo-politik Kaygılar ve Taksim Tezinin Doğuşu" (PDF). Yaz-Güz, 3. sayı, sayfa 21-27. Erişim tarihi: 29 Nisan 2009.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b "Dr. Fazıl Küçük (1906 - 1984)". Kimkimdir.gen.tr. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2009.
- ^ Kıbrıs, Meydan Larousse, Basım Tarihi: 1992, 11.cilt;s.215.
- ^ Boran, Tunç (2011). Mekân ve Siyaset İlişkisi Bağlamında Anıtkabir (1938-1973) (Doktora tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü. s. 289.
- ^ "Türkiye tarihine damgasını vuran mitingler". Haberturk.com. 11 Mayıs 2007. 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2009.
- ^ Kıbrıs çözüm Arıyor! 6 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe), Cavit Yalçın, Erişim Tarihi: 1 Ekim 2008.