Küçük Bebeğe Ne Oldu?
Küçük Bebeğe Ne Oldu?,[1][2] 1962 ABD yapımı psikolojik gerilim filmidir. Özgün adı What Ever Happened to Baby Jane? olan film çevrildikten dört yıl sonra Türkiye'de sinemalarda gösterilmiş, 1987'de ise TRT-2 televizyonunda özgün adının tam çevirisiyle, yani Bebek Jane'e Ne Oldu? adıyla da yayına verilmiştir.[3]
| What Ever Happened to Baby Jane? | |
 "Küçük Bebeğe Ne Oldu?" (What Ever Happened to Baby Jane?) filminin özgün sinema afişi | |
| Yönetmen | Robert Aldrich |
|---|---|
| Yapımcı | Robert Aldrich |
| Senarist | Lukas Heller |
| Hikâye (eser) | Henry Farrell'ın aynı adlı romanı "What Ever Happened to Baby Jane?" |
| Oyuncular | Bette Davis Joan Crawford Victor Buono |
| Müzik | Frank DeVol |
| Görüntü yönetmeni | Ernest Haller |
| Sanat yönetmeni | William Glasgow Norma Koch (Kostüm tasarımı) |
| Kurgu | Michael Luciano |
| Stüdyo | Seven Arts Productions |
| Dağıtıcı | Warner Bros. Konak Film (Türkiye) |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Psikolojik gerilim, dram, gotik korku, kara film |
| Renk | Siyah-beyaz |
| Yapım yılı | 1962 |
| Çıkış tarih(ler)i | 26 Ekim 1962, ABD 11 Ocak 1966, Türkiye |
| Süre | 134 dakika |
| Ülke |  ABD |
| Dil | İngilizce |
| Bütçe | 980.000 $ |
| Hasılat | 9.000.000 $ (1963 sonuna kadar, dünya ölçeğinde) |
| Devam filmi | Sus Sevgilim (Hush… Hush, Sweet Charlotte) |
| Diğer adları | Küçük Bebeğe Ne Oldu? (Türkiye, sinemalar) Bebek Jane'e Ne Oldu? (Türkiye, TV) Qu'est-il arrivé à Baby Jane? (Fransa) Che fine ha fatto Baby Jane? (İtalya) ¿Qué fue de Baby Jane? (İspanya) Was geschah wirklich mit Baby Jane? (Batı Almanya) |
Amerikalı romancı ve senarist Henry Farrell'ın 1960 tarihli aynı adlı Gotik korku romanından uyarlanan bu siyah-beyaz filmin yönetmeni ve yapımcısı Amerikan yaşam tarzının aksayan yönlerini en sert biçimde eleştiren[4] sinemacılardan biri olan Robert Aldrich'tir. Senaryosunu Lukas Heller'ın yazdığı filmde, kariyerlerinde olgunluk yıllarına gelmiş olan Bette Davis ve Joan Crawford oynamışlardır (doğum yılları sırasıyla 1908 ve 1905'tir).
Eskimeye yüz tutmuş demode bir Hollywood malikânesinde toplumdan uzak yaşayan, bir zamanların ünlü sinema oyuncuları olan iki yaşlı kız kardeşin öyküsünün anlatıldığı filmde, eskinin çocuk yıldızı Bebek Jane'in (Bette Davis), tekerlekli sandalyeye mahkûm kız kardeşi Blanche'a (Joan Crawford) uyguladığı sistematik işkence ve psikolojik terör ürkütücü bir gerçekçilikle perdeye aktarılır.
Kısa sürede belli bir hayran kitlesi toplayarak bir "kült film"[5] haline gelen "Küçük Bebeğe Ne Oldu?"nun bir başka özelliği de "psikolojik gerilim" türünün "Grande Dame Guignol"[6] adı verilen bir alt türünü oluşturan ilk film olmasıdır.
Beş dalda Oscar ödülüne aday gösterilen "Küçük Bebeğe Ne Oldu?", sadece siyah-beyaz kostüm tasarımı dalında bu ödülü alabildi.[7] Filmin kostüm tasarımcısı Norma Koch'tu. Filmde Bette Davis'in canlandırdığı Baby Jane Hudson karakteri, Amerikan Film Enstitüsünün 2003'te yayımladığı AFI'nın 100 Yılı... 100 Kahraman ve Kötü Adam listesinde kötü karakter olarak 44. sırada yer almıştır.
Konusu değiştir
Film 1917 yılında açılır. Baby Jane Hudson (küçüklüğünü Julie Allred oynuyor) sahneye kendisiyle özdeşleşen kocaman, gösterişli oyuncak bebeğiyle çıkan popüler bir Vodvil şarkıcısıdır. Sahnede ona piyanoyla eşlik eden babası Ray (Dave Willock) tarafından şımartılmıştır. Onun yüzünden ikinci plâna itilmiş olan kız kardeşi Blanche (küçüklüğünü Gina Gillespie oynuyor) kıskançlık içinde onu hep kulisten izlemek zorunda kalır.
1935 yılına gelindiğinde roller tersine dönmüştür. Her ikisi de şimdi birer ünlü sinema oyuncusudur ama bu kez daha popüler olanı Blanche'tır. Erişkin bir aktris olarak çocukluğundaki başarısını sürdüremeyen ve filmleri birer fiyasko olan Jane ise kendisini alkole vermiştir. Bir gece mâlikânenin girişinde bir araba kazası olur, arabayı kimin kullandığı filmde açıkça gösterilmez, ama sürücünün bir kadın olduğu bellidir.
Film bu kez günümüzde (1962) devam eder. Blanche (Joan Crawford) ve Jane (Bette Davis) artık emekli olmuşlar ve aynı evi paylaşmaktadırlar. Blanche 27 yıl önce geçirdiği otomobil kazası sonucunda sakat kalmış ve tekerlekli sandalyeye mahkûm olmuştur. Etraftaki söylentiler bu kazaya Jane'in sebep olduğu şeklindedir. Blanche odasına kapanıp televizyonda eski filmlerini seyretmekten hoşlanmaktadır. Jane ise alkol almayı sürdürerek, eski şaşaalı günlerinin özlemiyle ağır makyajlar yapmakta ve kendisine bağımlı olan kız kardeşine hor davranmaktadır. Eskimeye yüz tutmuş bu demode Hollywood mâlikânesinde siyahi temizlikçi kadın Elvira (Maidie Norman) ve meraklı komşu Bayan Bates (Anna Lee) dışında pek ziyaretçileri yoktur. Jane'in tuhaf davranışlarından ilk kuşku duyan da Elvira olur ve Blanche'ı uyarmaya çalışır. Blanche'ın evi satıp kendisini de bir sanatoryuma yatıracağını öğrenen Jane, tacizlerinin dozunu arttırır. Kız kardeşinin imzasını taklit ederek onun adına çekler yazan Jane kardeşine hayranlarından gelen mektupları da yok etmektedir. Nihayet bir gün Blanche'ın çok sevdiği muhabbet kuşu birden ortadan kaybolur. Gittikçe daha fazla çılgınlaşan Jane bir süre sonra kuşun ölüsünü sofrada Blanche'a bir tabak içinde sunacaktır. Kız kardeşini adeta eve hapseden Jane onun başkalarıyla görüşmesine de engel olur. Çaresizce penceresinden aşağıya yardım isteyen notlar atan Blanche sesini komşulara duyurmayı başaramaz. Bu notlardan birini yakalayan Jane daha da zıvanadan çıkarak Blanche'tan bunun acısını çıkarmaya yemin eder ve akabinde sofrada kız kardeşine bu kez tabak içinde bir fare ölüsü sunar. Bu son hamle ile artık Blanche'ın sinirleri boşalır.
Sahnelere dönüş yapmayı düşleyen Jane evde şarkı çalışmaları yapmaya başlar ama çok başarısızdır. Gazeteye verdiği ilân için özgüven sorunları olan, yetenekleri sınırlı ve işsiz bir piyanist, Edwin Flagg (Victor Buono) başvurur. Jane'in çocukluğunda sahnelerde seslendirdiği çok sevilen ünlü şarkısı "I've Written A Letter To Daddy"yi (Tr:Babacığıma bir mektup yazdım) birlikte prova etmeye başlarlar. Ancak sesi ve yorumu da en az Jane'in kendi görüntüsü kadar tuhaf ve gülünçtür. Dehşet içinde kalan piyanist buna rağmen pek renk vermez, zira kurnaz bir fırsatçı olan adam bu durumdan yararlanmayı plânlamaktadır. Jane piyanisti arabasıyla evine bırakmak üzere çıkar çıkmaz Blanche güçlükle merdivenlerden inerek telefonla Jane'in doktorunu arar ve kardeşinin yardıma ihtiyacı olduğunu söyler. Bu sırada eve dönen Jane, Blanche'ı telefonda konuşurken yakalar ve onu acımasızca döver. Sonra da Blanche'ın sesini taklit ederek doktora telefon eder ve artık ona ihtiyaçları kalmadığını bildirir. Kardeşi Blanche'ı odasında götürüp sıkıca bağlar, ertesi gün de işe gelen hizmetçiye yol verir. Şüphelenen hizmetçi uzaklaşır gibi yapar, sonra da geri dönüp gizlice evi araştırır ve Blanche'ı odasında perişan bir durumda bulur. Ancak bu onun hayatına mâl olacaktır. Arkasından sessizce yaklaşan Jane, Elvira'nın kafasına çekiçle vurarak onu öldürür ve cesedini ortadan kaldırır. Polisler ortadan kaybolan hizmetçi için eve gelirler ama Jane onu bir haftadır görmediğini söyler.
Polisten korkan Jane tam kardeşini de yanına alarak evden kaçmayı düşünürken, parasını almak üzere eve Edwin gelir. Blanche'ın çıkardığı gürültü üzerine kuşkulanıp yukarı kata çıkan Edwin onu perişan halde görünce polise koşar. Panik içindeki Jane kardeşini de yanına alarak deniz kıyısına gider. Alarma geçen polis her yerde kız kardeşleri aramaktadır. Ertesi gün Elvira'nın cesedine ulaşırlar.
Bu sırada plajda neredeyse ölmek üzere olan Blanche kumların üzerinde uzanmışken Jane onun yanında oturmaktadır. Son anlarını yaşadığını düşünen Blanche, yıllar önce yaşananlarla ilgili olarak Jane'e bir itirafta bulunur. 1935 yılında partide sarhoş olan kız kardeşi Jane'i, aslında Blanche üzerine otomobili sürerek öldürmek istemiştir. Ancak Jane son anda kenara çekilince, demir kapıya hızla çarpan arabada kendi omurgasını inciten Blanche felç olmuş ve sakat kalmıştır. Sürünerek arabadan çıkan Blanche alkollü kız kardeşinin kazaya kendisinin neden olduğuna inanmasını sağlamıştır. Bu itirafı dinleyen Jane acı bir ses tonuyla, "Desene, bunca zamandır çok iyi dost olabilirdik" diye serzenişte bulunur. Aklını daha da yitirmiş bir halde ikisi için de dondurma almaya koşar. Polis geldiğinde Jane bir enkaz haline gelmiş görüntüsüyle plajda kendi başına dans ederken etrafına toplanan kalabalık onu hayretle seyretmektedir. Sonunda yıllardır hasret kaldığı ilgiye bir şekilde kavuşmuş olur. Polis hareketsiz duran Blanche'ın yanına koşar ve film biter. Blanche'ın hayatta kalmayı başarıp başarmadığını öğrenemeyiz.
Oyuncular değiştir
| Oyuncu | Rolü | TRT-2'de Seslendirenler |
|---|---|---|
| Bette Davis | Bebek Jane Hudson | Yıldız Kenter |
| Joan Crawford | Blanche Hudson | Alev Emre |
| Victor Buono | Edwin Flagg | Metin Çeliker |
| Julie Allred | 1917'deki Baby Jane Hudson, | Nilgün Kasapbaşoğlu |
| Gina Gillespie | 1917'deki Blanche Hudson | Oya Prosçiler |
| Wesley Addy | Marty Mc Donald | |
| Anne Barton | Cora Hudson | |
| Marjorie Bennett | Dehlia Flagg | Suna Pekuysal |
| Maidie Norman | Elvira Stitt | Rüçhan Çalışkur |
| Dave Willock | Ray Hudson | Köksal Engür |
Etkiledikleri değiştir
"What Ever Happened to Baby Jane?" Amerikalı romancı ve senarist Henry Farrell'ın 1960 tarihli aynı adlı gotik korku romanından uyarlanmıştı. Uyarlandığı romanın kült mertebesine ulaşması gibi, film de kısa sürede belli bir hayran kitlesi toplayarak bir "kült film" haline gelmişti.[5] "Küçük Bebeğe Ne Oldu?"nun bir başka özelliği de "psikolojik gerilim" türünün bir alt türünü oluşturan, "tehlike altındaki yaşlı kadın" veya "ruh hastası yaşlı kadın" temalarını işleyen filmlerin ilk örneği olmasıdır. 1960'lı ve 1970'li yıllarda çok rağbet gören ve "Grande Dame Guignol" (Fransız korku ve dehşet tiyatrosu Grand Guignol 'den türetilmiş)[6] veya "psycho-biddy" (Tr: Çenesi düşük psikopat kadın) olarak anılan bu alt türe verilen adlardan biri de "hagsploitation"'dır (İngilizce: Hag:Cadaloz, exploitation:İstismar sözcüklerinden türetilmiş ve "İstismar Sineması"nın bir alt türü olarak değerlendirilmiştir).
980 bin dolar gibi düşük sayılabilecek bir bütçeyle tamamlanan film, harcanandan on katı fazla bir hasılat getirmişti. Filmin kazandığı bu başarı üzerine Aldrich ertesi yıl aynı oyuncular ve aynı teknik kadroyla benzer bir film yapmak istemiş, Joan Crawford hastalanınca onun yerini bu kez Olivia de Havilland almıştı. Yine Henry Farrell'ın başka bir romanından uyarlanan bu film "Sus Sevgilim" (Hush… Hush, Sweet Charlotte) 1964'te gösterime girmişti ve "Küçük Bebeğe Ne Oldu?"nun gerçek bir devamı olmasa da yukarıdaki nedenlerden dolayı bir devam filmi gibi değerlendirilebilir. Zaten "Küçük Bebeğe Ne Oldu?"nun açtığı yoldan giden yapımcılar filmin birçok benzerini ürettiler.
"What Ever Happened to Baby Jane?", 1991 yılında yine ABD'de bir televizyon filmi olarak yeniden çekildi. David Greene'in yönettiği bu yeniden yapımın başrollerinde Vanessa Redgrave (Blanche) ve Lynn Redgrave (Jane) oynuyordu.
Son zamanlarda Amerikalı yapımcı/yönetmen Walter Hill'in 2012 yılında filmin yeni bir çevrimini yapacağı ve Jane rolünde Glenn Close'u, Blanche rolünde de Meryl Streep'i oynatacağı söylenmekteydi[8] ancak kesinleşmedi.
Müziği değiştir
Filmin özgün müziğini Amerikalı besteci Frank DeVol bestelemiştir. Filmde Bette Davis'in Debbie Burton'la birlikte seslendirdikleri tema şarkısı filmle aynı yıl "MGM Records" tarafından 45'lik vinil plak olarak da basılmıştı (K13107). Ön yüzünde filmle aynı adı taşıyan şarkı "What Ever Happened To Baby Jane?", arka yüzünde ise "I've Written A Letter To Daddy" adlı şarkının yer aldığı plâkta onlara "Bobby Helfer ve Orkestrası" eşlik ediyordu. Koruma zarfında filmin tanıtım broşüründen alınmış bir fotoğrafın yer aldığı 45'lik plâğın üzerinde satılmak için değil sadece disk jokeylerin kullanımı için üretildiği ibaresi yer almaktadır.[9]
| 45'lik vinil plâk | Şarkı | Beste | Seslendiren(ler) | Orkestra | Süre | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| A- Yüzü | "What Ever Happened To Baby Jane" | De Vol ve Heller | Bette Davis ve Debbie Burton | Bobby Helfer ve Orkestrası | 2:46 dakika | 1962 MGM Records, K13107 |
| B- Yüzü | "I've Written A Letter To Daddy" | De Vol | Debbie Burton | Bobby Helfer ve Orkestrası | 2:49 dakika |
"Whatever Happened To Baby Jane" şarkısını Amerikalı rock and roll grubu Johnny And The Hurricanes de Belçika'da 45'lik yapmışlardı.[10]
Ödülleri değiştir
Kazandıkları
- En İyi Kostüm Tasarımı Akademi Ödülü, (siyah-beyaz dalında) - Norma Koch
- Laurel Ödülü "Altın Defne" - Yılın çıkış yapan filmi.
- Laurel Ödülü (3. lük) "Altın Defne" - Bette Davis (en iyi kadın oyuncu)
Adaylıkları
- En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü - Bette Davis
- En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Akademi Ödülü - Victor Buono
- En İyi Sinematografi Akademi Ödülü, (siyah-beyaz dalında) - Ernest Haller
- En İyi Ses Miksajı Akademi Ödülü - Joseph D. Kelly
- BAFTA En İyi Kadın Oyuncu Ödülü - Bette Davis
- BAFTA En İyi Kadın Oyuncu Ödülü - Joan Crawford
- En İyi Kadın Oyuncu Altın Küre Ödülü - Drama (Sinema) - Bette Davis
- En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Altın Küre Ödülü - Sinema - Victor Buono
- Cannes Film Festivali 1963, Altın Palmiye - Robert Aldrich
- ABD Yönetmenler Derneği, "Sinemada Seçkin Yönetmenlik Başarısı Ödülü" - Robert Aldrich[11]
Video sürümleri değiştir
Robert Aldrich'in yönettiği 1962 tarihli "Küçük Bebeğe Ne Oldu?" adlı film ilk kez 1983 yılında analog formatlardan olan VHS formatında videoya aktarıldı.[12] 2000 yılında yeni bir VHS sürümü yayımlandı. Bu ikinci VHS versiyonunda diğerinden farklı olarak daha yüksek tanımlı (HiFi) ses kuşağı mevcuttu.
Film ayrıca, şu anda artık üretilmeyen formatlardan Laserdisc olarak da üretilmişti. 1991 tarihli albüm 2 laserdisc içeriyordu, birinci diskin hem ön hem de arka yüzünde kayıt varken ikinci diskin sadece ön yüzünde kayıt mevcuttu (LBX/+CAV). Görüntü yine analog ve "Letterbox" formatındayken ses formatı dijitaldi.[13]
Daha güncel olan digital video formatlarına gelince, 1980 yılından başlayarak 11 video sürümü piyasaya verilmiştir. Bunların tamamına yakını DVD formatındayken, film nihayet 9 Ekim 2012 tarihinde Blu-ray formatında da basılmıştır. Bu videoların tamamı Warner şirketi tarafından üretilmiştir (Warner Home Video). Ocak 1980 tarihini taşıyan ilk DVD sürüm sadece İngilizce ve Fransızca alt yazıları olan, sıradan bir video aktarımıydı. 1997 yılındaki aktarımda Dolby Digital 5 kanallı ses kuşağı vardı ve 1.85:1 geniş ekran, Pan&Scan gibi özelliklerin yanı sıra İspanyolca dublaj ve altyazı seçenekleri eklenmişti. 2006'daki versiyon bu kez 2 DVD diski içeriyordu. İlâve diskte filmle ilgili yorumlar, belgeseller gibi ekstralar vardı. Aradaki sürümlerde farklı dil ve bölge seçenekleri sunuluyordu. Filmin çevrilişinin 50. yıldönümü için çıkartılan 2012 tarihli Blu-ray diskte haliyle görüntü kalitesi iyileştirilmiş, ekstralar arttırılmıştı. 50. yıl için ayrıca 2 disklik bir DVD seti de piyasaya verilmiştir.[14]
Kaynakça değiştir
- ^ Dorsay, Atilla (1971). Mitos ve Kuşku. Görsel Yayınlar. ss. sayfa 283.
- ^ Milliyet, Gazetesi (9 Ocak 1966). "Küçük Bebeğe Ne Oldu?/Sanat Eğlence Sayfası". s. 6. Erişim tarihi: 11 Kasım 2012.
- ^ Milliyet, Gazetesi (11 Aralık 1987). "Bebek Jane'e Ne Oldu?/TV'de Sinema Sayfası". s. 2. Erişim tarihi: 11 Kasım 2012.
- ^ Teksoy, Rekin (2005). Rekin Teksoy'un Sinema Tarihi. Oğlak Yayıncılık. ss. sayfa 310.
- ^ a b "What Ever Happened to Baby Jane? (1962)/review" (İngilizce). allmovie.com. 6 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2012.
- ^ a b Shelley, Peter (2009). Grande Dame Guignol Cinema. McFarland and Company, Inc. Publishers. ss. sayfa 7-21.
- ^ "What Ever Happened to Baby Jane? (1962)/Awards" (İngilizce). IMDb. 17 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2012.
- ^ "Walter Hill to Remake 'What Ever Happened to Baby Jane?'" (İngilizce). hollywoodreporter.com. 15 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2012.
- ^ "Bette Davis and Debbie Burton – What Ever Happened To Baby Jane? / I've Written A Letter To Daddy" (İngilizce). discogs.com. 20 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2012.
- ^ "Johnny And The Hurricanes/What Ever Happened To Baby Jane" (İngilizce). 45cat.com. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2012.
- ^ "What Ever Happened to Baby Jane? (1962) / Awards" (İngilizce). IMDb. 17 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2012.
- ^ "What Ever Happened To Baby Jane?" (İngilizce). vhscollector.com. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2012.
- ^ Reading Eagle, Gazetesi (24 Mart 1991). "Laserdiscs arriving in new club formats". s. 8. Erişim tarihi: 11 Kasım 2012.
- ^ "What Ever Happened to Baby Jane? (1962)/releases" (İngilizce). allmovie.com. 2 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2012.
Dış bağlantılar değiştir
- IMDb'de Küçük Bebeğe Ne Oldu?
- Allmovie.com'da "What Ever Happened to Baby Jane?"22 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Rottentomatoes.com'da "What Ever Happened to Baby Jane?" eleştirileri7 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- Filmin çeşitli afişleri5 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Filmden sahneler değiştir
Aşağıdaki kareler filmin tanıtım fragmanından alınmıştır:
-
Bette Davis "Küçük Bebeğe Ne Oldu?"da. 1962 yapımı film 1966'da Türkiye'de sinemalarda bu afiş adıyla gösterildi. -
Joan Crawford filmin bir sahnesinde. Filmin özgün adı "What Ever Happened to Baby Jane?"dir. -
Joan Crawford filmin bir sahnesinde. Film 1987'de Türkiye'de TV'de "Bebek Jane'e Ne Oldu?" adıyla gösterildi. -
Bette Davis ve Joan Crawford
