Volkan bacası

Volkan bacası, magma odası ile yanardağın yüzeyi arasında kalan, magmanın yeryüzüne çıkmak için izlediği yola verilen ad.

Volkanların çoğu kısa kanallardan gelen magmalardan beslenirler ve bunlar bacalar  olarak adlandırılan bir magma odası ile yüzey arasındaki bağlantıyı temsil eder. Bazı ender olarak bulunan bacalardan olan bir diatrem 200 kilometre (125 mil) derinliğe kadar uzanabilir. Diatremleri kullanarak hızlıca yukarı taşınan magmalar taşınmaları sırasında çok az alterasyona uğrarlar. Jeologlar bu ender bulunan derin bacaları, sadece büyük derinlerde bulunan kayaçları gözlenebildiği ve Yerküre’ye doğru açılan bir “pencere” olarak düşünmektedirler.

En iyi bilinen volkanik bacalar Güney Afrika'daki elmas içerikli yapılardır. Bu bacaları dolduran kayaçlar, elmas ve diğer yüksek basınç minerallerini oluşturmaya yeterli basıncı olduğu en az 150 kilometre (90 mil) derinliklerde oluşmaktadır. Herhangi bir değişime uğramamış magmanın (elmas kapanımları içeren) 150 kilometre boyunca katılaşmış kayaç boyunca taşıma süreci çok istisnai bir olaydı. Bu olay neden elmasın nadir bulunduğunu açıklar.

Karadaki volkanlar devamlı olarak alterasyondan ve erozyondan etkilenirler. Sinder koniler duraylı olmayan bileşenler içermesi nedeniyle çok kolay şekilde aşınır. Bununla birlikte, sonunda tüm volkanların erozyon süreçlerine yenik düşmeleri kaçınılmazdır. Erozyonun ilerlemesi sebebi ile bir volkanik bacayı oluşturan kayaçlar bazen daha dirençli davranır ve etrafındaki tüm koninin tamamen yok olmasının ardından ortada yalnızca kendisi kalabilir. Bu oluşumlar jeologlar tarafından volkanik tıkaç olarak adlandırılır.