Vikipedi

Vikipedi:Vikipedi'yle araştırma yapmak

Vikipedi bilgi öğrenmek ve araştırmak için harika bir araç olabilir. Buna rağmen, her kaynak gibi, Vikipedi'deki her şey doğru, anlaşılır veya tarafsız değildir. Aşağıdakiler de dahil araştırmaya yön verecek pek çok pratik kural Vikipedi için de geçerlidir:

  • Tek bir kaynak kullanmaktan veya araştırmanızı tek bir kaynağa ait farklı çalışmalara limitlemekten her zaman sakının.
  • Dış bağlantıları olan maddelerin referanslarını okuyun ve bunların gerçekten maddede belirtilenleri destekleyip desteklemediğini kontrol edin.
  • Bir ansiklopedi, çoğunlukla, bir araştırma için geçerli bir kaynak olmayabilir.

Yine de, Vikipedi'nin benzersiz tabiatından dolayı, Vikipedi'ye özel araştırma kuralları vardır; ve bazı genel kurallar Vikipedi'ye uygun değildir.

Vikipedi'nin Güçlü Yanları değiştir

Bakınız: Wikipedia:Nasıl bu kadar etkili?

Vikipedi'nin diğer başvuru çalışmalarına göre ciddi üstünlükleri vardır.Yavaş medyada mümkün olmayacak şekilde web tabanlı ve geniş bir yazar ve yazı-düzenleyicisine (ing:editor) sahip olduğundan birçok konuya hızla hakim olmayı ve hiperbağlantı sağlamayı başarmaktadır.

Aynı zamanda yerel bir dilde bulunmayan bir inceleme konusuna ulaşmak isteyen için de olanak sağlamaktadır.Çünkü İngilizce Wikipedia yazı-düzenleyicileri (ing:editor) bu çalışmaya dünyanın her yerinden katılabilmektedir;bu sayede birçok Batılı yayında görülen Batı ile ilgisi olmayan konulardaki eksiklik Vikipedi'de bariz bir şekilde düşük orandadır.

Vikipedi sıklıkla haber değeri olan olayların oluşumunu takip eden günlerde 2004 Madrid tren saldırıları, 2004 Hint Okyanusu depremi, Katrina Kasırgası veya 2005 Fransa ayaklanmaları gibi yazılar oluşturmaktadır. Benzer şekilde, web üzerinde Televizyon dizilerinden Bilimkurguyu da içine alacak kapsamda güncel kültürün konularını tarafsız, doğal ve ansiklopedik yaklaşımla ele alan birkaç siteden birisidir. Bir nedenle veya mevcut kaynaklar daha çok alt dallara ayrıldığında da konuları global düzeyde kapsayacak şekilde; mesela futbolu ve golfü içine alarak genişlemektedir.

Diğer birçok web tabanlı kaynakla karşılaştırıldığında Vikipedi'nin herkese açık yaklaşımı herhangi bir kasti hatayı veya gözden kaçan cümleyi en hızlı şekilde düzeltecek değişikliklerin süratli bir şekilde gerçekleşmesini sağlamaktadır. Vikipedi ortak, süregiden bir proje olduğu için bir kişi bir makalenin yazarına sorular sorabilir. Ve üst düzey hiperbağlantıları sayesinde wiki hem Viki dışında hem de içinde ilgili konulara ulaşmak için birer rehberdir.

Vikipedi'nin Zayıf Yanları değiştir

Bakınız: Wikipedia:Neden Wikipedia yeterince etkili değil?

Vikipedi'nin en çarpıcı zayıflıkları onun etkileyici güçlü yanlarıyla çok yakın ilişki içindedir. Vikipedi'nin tam açıklığı herhangi bir madde herhangi bir an kötü bir durumda olabilir:mesela büyük bir düzenlemenin tam ortasında olabilir veya bakılmadan az önce bir vandal saldırısına uğramış olabilir. Açık bir vandalizm genellikle kolay bir biçimde tespit edilip hızlıca düzeltilebilirken, Vikipedi ciddi olarak daha çok sinsi vandalizm hareketine muhatap olmaktadır.

Aynı zamanda, Vikipedi güncel konularda çok hızlı bir şekilde yazılar üretebiliyorsa da bunlarda gözden kaçan önemli noktalar ve ihmaller olabilmektedir. "Açıkça önemli" konu başlıklarının yazıldığından emin olmak üzere düzenli bir süreç yoktur dolayısıyla farklı iki konuya yönelen görece ilgiden dolayı herhangi bir anda Vikipedi vahşi bir dengesizlik gösterebilir. Mesela İngilizce Vikipedi'de Sahra altı Afrika'daki büyükçe bir şehre nazaran ABD'deki bir köy hakkında daha fazla bilgi bulunabilir.

Başka yakından ilgili bir konu özel Vikipedi maddeleri (veya ilgili maddelerin dizileri) daha sıkı kontrol edilen başvuru çalışmaları için sıradışı olacak bir biçimde asla tamamlanmamış olmasıdır. Bazen bu çok açıktır (stub maddelerde olduğu gibi) ancak bazen bunun tersi olabilir:bir tarafı çelişkili olan bir madde mükemmel bir şekilde sunulmuş olabilir, bu arada diğer kısım da açıkça belirtilmiş olabilir; bir insanın hayatı en ufak detayına kadar verilmişken (bu genellikle en önemli kısmı değildir),diğer kısımlardan sadece kesitler veya hiçbir şey sunulmuş olabilir; bir ülkenin tarihinin anlatılmasında uluslararası ilgi çeken kısımlar öne çıkarılmış veya daha basitçe yazarın ilgisini çeken ve uzmanlığına ait konulara yer verilmiş olabilir.

Vikipedi'deki yoğun içerik ile ilgili bir diğer problem birçok destekçinin kaynaklarını açıkça yazmamalarıdır; bu okurun yazılı olanın güvenilirliği konusunda şüpheye düşmesine neden olmaktadır.

Vikipedi'de İçerik Kalitesi değiştir

Ayrıca bakınız: Wikipedia'nın Güvenilirliği

Vikipedi bir wikidir (işbirliği ile varolan, açık kaynak ortamı). Maddeler asla "tam ve bitmiş" değildir. Aynı insan bilgisinin evrim geçirmesi gibi wiki içeriğimiz de evrim geçrimektedir. Wiki maddeleri sürekli olarak kontrol edilmekte ve zaman içerisinde geliştirilmektedir ve genelde bu yukarı doğru çıkan bir kalite eğrisi vardır. Bilginin adil dengelenmesi için tartışmalarla büyüyen bir fikirbirliği ile sonuçlanmaktadır. Sürekli yeni kaynak, kısım vb. eklemelerle değişme eğilimindedir. Şüpheli olgular zamanla kaldırılırsa da, kaldırılana kadar uzun bir süre göz önünde kalabilir.

Az sayıda madde, en başından itibaren ansiklopedik kaliteye sahiptir. Kaçınılmaz olarak, birçok madde ilkin taraflı taslaklar olarak yazılmaktadır ve fikirbirliği oluşana kadar uzunca bir tartışma süreci yaşanmaktadır. Bazı maddeler bir süre, belki aylarca, ağır bir taraflılık içinde kalabilir.

Bir maddede fikirbirliği oluşturmak için, tartışmalı maddelere daha geniş katılım çekme mekanizmaları gibi, çeşitli Vikipedi süreçleri vardır.

The ideal Wikipedia article is neutral, referenced and encyclopaedic, containing notable, verifiable knowledge. An increasing number of articles reach this standard over time, and many already have. Because this is an open wiki, there is no guarantee that a featured article retains its quality over time, and of course an older featured article does not magically improve as Wikipedia's standards generally rise. As of August 2006, 19% of onetime feature articles either degraded (or failed to rise with the general standards) to the point of losing their featured status.

Keep in mind that an encyclopedia is intended to be a starting point for serious research, not an endpoint. Though many casual inquiries will be satisfied merely by referring to Wikipedia, you will learn more by accessing the print and online resources we reference. We encourage you to verify our content by using independent sources. We also invite you to contribute back by fixing any errors you may find, and adding relevant material that will be of interest to future researchers.

Special research considerations concerning Wikipedia değiştir

Birden fazla bağımsız kaynak kullanın değiştir

Because Wikipedia is licensed under the GFDL, its content is often reproduced, especially online. Researchers should be especially careful of the FUTON bias and ensure that a second article appearing to confirm a Wikipedia article is not (for example) simply a copy of an earlier version.

Examine an article's history değiştir

Şablon:Mainarticle The process of creating Wikipedia is radically open. As a result, unlike most reference works it is possible that even for a generally excellent and stable article, the latest version at any given moment may be the subject of recent edits which are not of the same quality as the rest of the article.

However, unlike most reference works, you can access the history of the article (previous versions and change comments) and the discussion between the editors who created it. Often, if you have questions about an article or are looking to do in-depth research on a subject, reading the history and talk pages gives you further insight into why the article says what it says and which points of the article (if any) are in dispute and may particularly merit further research.

Internal links değiştir

Wikipedia breathes new life into one of the initial dreams of the World Wide Web: hyperlinks. Hyperlinks allow Wikipedia authors to link any word or phrase to another Wikipedia article, often providing annotations of great value. Background information to an article no longer needs to be limited or even produced by the author of the article. This method has proved to have major limitations on the Internet, because for a variety of reasons links are prone to quickly become obsolete. However, internal links within Wikipedia can be made with confidence, and so Wikipedia serves a web of mutually supporting information.

Some articles are probably over-linked with important links liable to be lost like needles in a haystack. Also, someone may have linked a word without looking to see whether it leads to anything useful: you may follow up a link and find nothing more than what you just read, or even find an article on an unrelated meaning of the same word. In general, this problem is less common in the English-language Wikipedia than in Wikipedias in some other languages.

Categories değiştir

Wikipedia has had its own user defined category system (folksonomy) since the beginning of 2004. The category system is a collaborative categorization system using freely chosen keywords by all contributors to Wikipedia. This feature allows researchers to navigate Wikipedia via categories which can be very useful. However, the current quality of the category system is highly variable. In some topic areas contributors have created detailed and well organised categorisation; in other topic areas categorisation either has not occurred or has been poorly done.

In all categorized articles, you should be able to find a list of its categories at the very bottom.

Take advantage of "what links here" değiştir

One of the lesser known, but extremely useful techniques for researching with Wikipedia is the effective use of the "What links here" link which appears on the left side of the screen, as the first item in the box marked "toolbox". This will give you a complete list of other Wikipedia articles which link to the current article. Even if the article you are looking at is a stub — or, more remarkably, if it is a blank article that has not yet been started — numerous related articles may be easily accessible through this feature. Sometimes these backward links will show you ways in which the article you started from is incomplete in one area or another.

Take advantage of "printable version" değiştir

Another feature of the "toolbox" is the "Printable version". Use it whenever you want to print articles for a printer-friendly version of the article. Browsers, such as Mozilla Firefox, that recognize the media print will automatically apply the printable version when printing with the default Monobook stylesheet.

Understand Wikipedia's biases değiştir

No good scholar expects any given reference work to be truly unbiased. Instead, one comes to understand the expected bias of a particular work. For example, in looking at the 1911 Encyclopædia Britannica, one expects to find some Anglocentric perspectives and attitudes about race, ethnicity, sex, and sexuality that by today's standards seem prudish and perhaps bigoted. In using Collier's Encyclopedia, one should expect a rather Americentric perspective (and probably a lesser degree of scholarship than in Britannica, but a more easily readable style).

Unlike some reference works, Wikipedia's biases are inconsistent. Wikipedians come from all over the world and all walks of life. While we strive to have articles fit a neutral point of view, many articles are not yet there. In fact, two articles on related subjects may have been written by different people and reflect different biases. Even within a single article radically different or conflicting biases may be found. It is also a matter of contention whether certain views are described in a neutral manner.

In this respect, Wikipedia is more like a library (or like the World Wide Web itself) than like a typical reference work. The mere fact that a book is in the library is no guarantee against bias or misinformation. The same can be said of Wikipedia articles. This does not make libraries (or Wikipedia) useless, it just means that they should be approached differently than one approaches a typical reference work.

Use Wikipedia's social process değiştir

Main article: Wikipedia:Who writes Wikipedia, Wikipedia:A researcher's guide to discussion pages

Wikipedia is not just an encyclopedia; it is also an immense community of active contributors, or Wikipedians. In the history section of each article, you can find out which users contributed what material to an article. In addition, each article has a talk page. If you have questions about the article, asking on its talk page or the talk page of the users who contributed the text will often get your question answered. Then, you and the contributor may update the article to make it clearer for the next researcher.

Probably the most general approach to this is to first put your question on the talk page of the appropriate article, then put a note on the talk page of the relevant contributor or contributors calling their attention to your question.

Questions like this are often very useful to the refinement of articles. If you have a relevant question that was not answered by the article, there is a fair chance that others will need this information also, and it should be added to the article.

In general, you should not expect Wikipedians to contact you by email. Instead, check back to the talk page periodically to see if your question has been answered.

We strongly recommend that if you want to participate in the Wikipedia community you create a Wikipedia account (it's free, you don't need to provide any personal or contact information, and there won't be any spam). If you log in, and if you sign your posts on talk pages with ~~~~, that will be saved on the talk page as an account signature and a timestamp. Posting to talk pages with an account is not only a local social norm, but it makes it possible for you to retain your identity across multiple editing sessions, and avoid being confused with others.

Look for comprehensive review değiştir

A small number of English-language Wikipedia articles — most notably, featured articles — have had broad, systematic review. These articles usually remain at a high level of quality, but it is possible (although unlikely) that a previously reviewed article may have deteriorated since the time it received that level of attention.

Wikipedia:WikiReader discusses one of the more ambitious schemes to bring a comparable level of scrutiny to a large number of articles. As of November 2004, there have been no English-language WikiReaders published, although at least two have been issued in German, and a number of English-language WikiReaders are in progress.

Another proposed approach to formally reviewing more articles can be found at Wikipedia:WikiProject Fact and Reference Check; however, this project is still in its infancy, as is Wikipedia:Forum for Encyclopedic Standards.

Despite this shortage of formal review, many articles have had enormous scrutiny. Again, this can often be identified informally by browsing the history and discussion associated with the article.

Citing Wikipedia değiştir

Main article: Wikipedia:Citing Wikipedia

First you should question the appropriateness of citing any encyclopedia as a source or reference. This is not simply a Wikipedia-specific issue, as most secondary schools and institutions of higher learning do not consider encyclopedias, in general, a proper citable source. Citation of Wikipedia in research papers has been known to result in a grade of F [1] [2].

This does not mean Wikipedia is not useful: Wikipedia articles contain many links to newspaper articles, books with ISBN numbers, radio programming, television shows, Web-based sources, and the like. It will usually be more acceptable to cite those original sources rather than Wikipedia since it is by nature, a secondary source. At the same time, simple academic ethics means that you should actually read the work that you cite: if you do not actually have your hands on a book, you should not misleadingly cite it as your source.

There are cases where contributions to Wikipedia are considered original and important enough on topics not covered in other works, so as to be considered a primary source. (For example, the article "fuck" was used in a Colorado court of law to illustrate the vernacular use of that term.)

Owing to the radical openness of Wikipedia, decisions about referencing articles must be made on an article-by-article basis. If one does choose to cite a Wikipedia article, references should identify a specific version of an article by providing the date and time it was created. This can be found in the edit history of the article.

If you decide to cite Wikipedia, remember that its articles are constantly changing: cite exact time, date and version of the article version you are using. Page history and toolbox "permanent link" features are very useful for finding that information.

Wikipedia:Wikipedia as an academic source pages contains examples of academic publications that used Wikipedia as a source.

See also değiştir

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vikipedi:Vikipedi%27yle_araştırma_yapmak&oldid=29965016" sayfasından alınmıştır