Vikipedi:Haftanın seçkin maddesi/Aralık 2016
- 48. Hafta
Çıplak Maya, (İspanyolca: La Maja Desnuda), İspanyol ressam Francisco Goya'nın 1790 ile 1800 yılları arasında tamamladığı tahmin edilen tablosudur. Eser şu anda Madrid'deki Prado Müzesi'nde sergilenmektedir. Ressam bu tabloyu, İspanyol Engizisyonu'nun çıplak kadın resimlerinin yapılmasını yasakladığı bir dönemde, İspanya Başbakanı Manuel de Godoy'un isteği üzerine yaptı. Resim, Godoy'un koleksiyonuna 12 Kasım 1800 tarihinde katıldı. Goya bu çalışmasında, üzerinde yastıklar olan yatakta uzanmış çıplak bir kadını betimledi. Bu tablo 19. yüzyıl romantizmindeki erotik imgelemin mihenk taşlarından biri oldu. Çıplak Maya'daki modelin, ressamın Su Satıcısı, Giyinik Maya ve Alıç Satıcısı adlı eserlerindeki modeller gibi samimi bir şekilde izleyenin gözlerinin içine bakması, kadına cinsel açıdan kolay erişilebilir bir imaj kazandırmıştır. Ressam, yine başbakanın isteği ile 1802-1805 tarihleri arasında bu resmin eş tablosu olan Giyinik Maya'yı yaptı. Her iki tabloda da aynı model bir yatağın üzerine uzanmış, izleyicinin gözlerinin içine bakmaktadır. Model, bir mitoloji kahramanı gibi değil, gerçek bir kadın olarak betimlenmiştir ve Goya'nın döneminde yaşıyor gibi görünmektedir. Tablo Gustave Courbet, Édouard Manet, Paul Cézanne gibi Goya'nın ardından gelen Fransız ressamları ve diğer izlenimci ressamları etkiledi. Édouard Manet, Olympia adlı tablosunu Çıplak Maya'dan esinlenerek çizdi. (Devamı...)
gör – tartış – değiştir – geçmiş
- 49. Hafta
Orhan Veli Kanık, (13 Nisan 1914 – 14 Kasım 1950), Türk şair. Melih Cevdet ve Oktay Rifat ile birlikte yenilikçi Garip hareketinin kurucusu olan Kanık, Türk şiirindeki eski yapıyı temelinden değiştirmeyi amaçlayarak sokaktaki adamın söyleyişini şiir diline taşıdı. Şair otuz altı yıllık yaşamına şiirlerinin yanı sıra hikâye, deneme, makale ve çeviri alanında birçok eser sığdırdı. Yeni bir zevk ortaya çıkarabilmek için eski olan her şeyden uzak duran Orhan Veli, hece ve aruz ölçülerini kullanmayı reddetti. Kafiyeyi ilkel; mecaz, teşbih, mübalağa gibi edebi sanatları gereksiz bulduğunu açıkladı. "Geçmiş edebiyatların öğrettiği her şeyi, bütün geleneği atmak" amacıyla yola çıkan Kanık'ın bu arzusu şiirinde kullanabileceği teknik olanakları azaltsa da şair, ele aldığı konular, bahsettiği kişiler ve kullandığı sözcüklerle kendine yeni alanlar oluşturdu. Yalın bir anlatımı benimseyerek şiir dilini konuşma diline yaklaştırdı. 1941 yılında, arkadaşlarıyla birlikte çıkardıkları Garip adlı şiir kitabında bu fikirlerinin örnekleri olan şiirleri yayınlandı ve Garip akımının doğmasına sebep oldu. Bu akım özellikle 1940-1950 yılları arasında Cumhuriyet dönemi şiirinde büyük etki bıraktı. Garip şiiri hem yıkıcı hem de yapıcı özelliği ile Türk şiirinde bir mihenk taşı kabul edilir. Kanık, şiire getirdiği bu yenilikler yüzünden önceleri büyük ölçüde yadırgandı, çok sert eleştiriler aldı ancak eserleri hep ilgi uyandırdı. (Devamı...)
gör – tartış – değiştir – geçmiş
- 50. Hafta
Pelikan, monotipik pelikangiller (Pelecanidae) familyasını ve Pelecanus cinsini oluşturan iri su kuşu türlerinin ortak adı. Uzun gagaları, avlanmak için kullandıkları ve yutmadan önce gagalarıyla topladıkları avın bulunduğu suyu süzmeye yarayan geniş boğaz keseleri en ayırt edici özellikleridir. Kahverengi pelikan ve Peru pelikanı dışındaki türlerinin tüyleri genellikle soluk renklidir. Tüm türlerinin gagaları, keseleri ve yüzlerindeki tüysüz deri, üreme mevsiminden önce parlak renklere kavuşur. Yaşayan sekiz türü dönencelerden ılıman kuşağa kadar olan bölgelerde yaşar ancak Güney Amerika'nın iç kısmında, kutup bölgelerinde ve açık denizde bulunmazlar. Pelikanlara ait fosil kayıtları Fransa'da Oligosen döneminden kalma ve günümüz pelikanlarının gagasına benzeyen fosil buluntularıyla birlikte en az 30 milyon yıl öncesinden itibaren vardır. Uzun süre fregat kuşları, karabataklar, tropik kuşları ve sümsük kuşları ile akraba olduğu düşünülen pelikanlar günümüzde Pelikansılar (Pelecaniformes) takımında sınıflandırılır ve en yakın akrabaları ise pabuç gagalı ve hamerkoptur. Aynı takım içinde yer alan aynaklar, kaşıkçılar ve balıkçıllar ise uzak akrabalarıdır. Genellikle su yüzeyinde ya da yüzeye yakın yakaladıkları balıklarla beslenirler ve kıyılar ile göllerde yaşarlar. Koloniler oluşturarak üreyen pelikanlar sıklıkla toplu olarak avlanır. Beyaz tüylü dört türü yerde yuva yaparken kahverengi ya da gri renkli diğer dört türü ise ağaçlarda yuvalanmayı tercih eder. (Devamı...)
gör – tartış – değiştir – geçmiş
- 51. Hafta
Hidroklorik asit, hidrojen ve klor elementlerinden oluşan, oda sıcaklığı ve normal basınçta sıvı hâlinde bulunan kimyasal bir bileşik. Halk arasında tuz ruhu olarak da bilinir. 9. yüzyılda simyacı Ebu Musa Câbir bin Hayyan tarafından keşfedildi ve sonrasında simya alanında kullanıldı. Sanayi Devrimi sırasında, sanayideki önemi keşfedilen asit, önce Leblanc işlemi, sonrasında Solvay işlemi ile sanayi alanında üretilmeye başladı. Hidroklorik asit, tarihte yeni kolaylıkların keşfinde önemli roller üstlendi. Günümüzde PVC'den demir-çeliğe, organik madde üretiminden gıda sektörüne kadar hemen hemen tüm alanlarda hidroklorik asit kullanılmaktadır. Hidroklorik asit, sağladığı kolaylıkların yanında, zehirli bir maddedir ve insan dokuları başta olmak üzere çoğu yüzeye büyük tahribat verir. Bu nedenle bu asit ile çalışılırken güvenlik önlemleri en üst düzeyde tutulmalıdır. Asit, toksik olmasının yanında, gözler ve deri için tahriş edicidir, deride yanıklara neden olmaktadır ve solunum sistemi için tahriş edici özellik taşımaktadır. Hidrojen klorür, normal koşullarda −27,32 °C'de erir, 110 °C'de kaynar. Hidroklorik asidi elde edebilmek için öncelikle hidrojen klorür gazınının elde edilmesi gerekir. (Devamı...)
gör – tartış – değiştir – geçmiş
- 52. Hafta
_(cropped).jpg)
Madonna, (d. 16 Ağustos 1958), Amerikalı şarkıcı, şarkı yazarı, oyuncu ve iş kadını. Otuz yılı aşkın süredir en önemli kültürel simgelerden biridir, gücü görülmemiş bir düzeye ulaşmıştır ve eğlence sektöründeki kadınları kontrol edebilmektedir. Ana akım popüler müzikteki söz içeriğinin sınırlarını genişleterek büyük bir popülerlik elde etti ve video klip görüntüleriyle MTV'de bir fikstür oluşturdu. Müziği ile görünümünü sürekli yeniden keşfetmesi ve müzik endüstrisindeki özerklik standardını elinde tutmasıyla bilinir. Müzik eleştirmenleri kendisi hakkında farklı övgüler sundu, ayrıca yenilikçi müzik yapımlarıyla çeşitli tartışmalara neden oldu. Dünya genelinde çok sayıda sanatçı üzerinde etki bıraktı, sık sık "Popun Kraliçesi" unvanıyla anıldı. Bay City, Michigan'da doğan Madonna, modern dans alanında kariyer yapmak üzere New York'a taşındı. Müzik grupları Breakfast Club ve Emmy'de performans sergiledikten sonra Sire Records ile 1982'de anlaşma imzalayarak 1983'te kendi adını verdiği çıkış albümünü yayımladı. Bu albümü, Grammy Ödülü kazanan Ray of Light (1998) ve Confessions on a Dance Floor (2005) dâhil olmak üzere ticari başarı yakalayan bir dizi albüm takip etti. Madonna, kariyeri boyunca şarkılarının bir çoğunu yazıp besteledi; "Like a Virgin", "Into the Groove", "Papa Don't Preach", "Like a Prayer", "Vogue", "Frozen", "Music", "Hung Up" ve "4 Minutes" dâhil olmak üzere birçoğu müzik listelerinde bir numaraya yükselerek hit oldu. (Devamı...)
gör – tartış – değiştir – geçmiş