VECİHİ K-VI
VECİHİ K-VI, Vecihi Hürkuş tarafından 1923 yılında inşasına başlanıp 1924 yılında tamamlanan bir uçaktır. İlk Türk uçağı olma unvanına sahip olan uçak ilk ve tek uçuşunu 28 Ocak 1925'te Gaziemir'den Seydiköy'e yapmıştır.[1][2] Uçağı izinsiz uçurduğu için Hürkuş'a ceza kesilmiştir.[3]
Havacı Vecihi Hürkuş tarafından 1923 yılında Türk Hava Kuvvetleri'nde yaşanan uçak eksikliğinden sonra tasarlanan uçak, arkadaşlarının yardımıyla ancak 1924'ün sonlarında tamamlandı. Hürkuş, uçağa sertifika vermesi gereken kurulda kalifiye eleman bulunmaması nedeniyle uçuş izni alamamasına rağmen, ilk kez Ocak 1925'te K-VI'yı uçurdu ve hapis cezasına çarptırıldı. Uçağı geri almak için başarısız girişimlerde bulundu ve sonunda Vecihi K-VI imha edildi.
Geliştirme ve üretim değiştir
1919-1923 Türk Kurtuluş Savaşı sırasında, Türk Hava Kuvvetleri uçaktan yoksundu. Savaşa katılan bir havacı olan Vecihi Hürkuş, ülkesinin kendi uçağına sahip olmasını istedi.[4] 1925'te Resimli Ay dergisine verdiği röportajda Hürkuş, uçak yapmak konusunda başta tereddüt ettiğini ancak arkadaşları tarafından ikna edildiğini söyledi. Halihazırda kullanımda olan uçaklara benzer özelliklere sahip basit bir tasarım yapmak için çalıştı.[5] Hürkuş, 14 Haziran 1923'te eğitim ve keşif amaçlı kullanılacak uçağın [4] teknik çizimlerini bitirerek, üç gün sonra, 17 Haziran'da hava kuvvetlerinde müfettiş olan Korgeneral Muzaffer Ergüder'e projeyi gösterdi. İncelemenin ardından Hürkuş'u tebrik eden Ergüder, uçağa "Vecihi" adının verilmesini önerdi.[6] Hava kuvvetleri, yerine getirilmesi gereken üç koşul belirledi: uçağın montajının kolay olması, 200 kilometre/saat (110 kn) üzerinde hız ve pilotun geniş bir görüş alanına sahip olması.[4]
Uçağın hava kuvvetleri tarafından onaylanmasının ardından Hürkuş ve dört arkadaşı, 24 Haziran'da Halkapınar Uçak Tamir Atölyesi'nde uçağın yapımına başladı.[6] Kısıtlı bir bütçeye sahip olan Vecihi K-VI'nın motoru, Yunan Hava Kuvvetleri'ne ait ele geçirilen bir uçaktan alınmıştır.[4] Uçağın geri kalanı için Hürkuş, Türkiye'den temin edilen ahşap, çelik çubuklar ve kumaş kullandı. Kumaşı güçlendirmek için uçak uyuşturucu kullanıldı.[4] Hürkuş, projeyi bitirmek için günde en az 16 saat uçakta geçirdi, bazen iki saatten az uyudu.[6] Birkaç aylığına Avrupa havacılığını incelemeye gönderildi.[6] Döndüğünde, ahşap çerçeve bitmişti ve sadece kumaşla kaplanması gerekiyordu.[6] Vecihi K-VI toplam 14 ayda inşa edildi ve 1924 sonlarında tamamlandı.[6]
Operasyonel geçmiş değiştir
İlk uçuş değiştir
Uçak, tamamlandıktan sonra motor ve taksi testlerinin yapıldığı Seydiköy Havaalanı'na taşındı.[4] Hürkuş uçuş izni istedi ve uçağa sertifika vermek için teknik heyet oluşturuldu. Ancak bu komite, uçağı uçuracak kalifiye personelden yoksundu.[7] Hürkuş ve uçağı yaklaşık bir ay bekledi.[6] Bir üye, Hürkuş'a ruhsat veremeyeceğini söyleyerek, "uçağına güveniyorsa atlayıp uçması gerektiğini" söyledi.[7] 28 Ocak 1925'te Hürkuş tamamen boş olan havaalanına geldi.[6] Yerel saatle 15.00'te kısa bir yuvarlanmadan sonra havalanan Hürkuş, Vecihi K-VI ile 15 dakikalık bir uçuş gerçekleştirdi.[4] İkinci bir pilotun ağırlığını simüle etmek için arka koltukta 60 kilogram (130 lb) ağırlığında bir kum torbası vardı. Bu, Türk yapımı bir uçağın kullanıldığı ilk uçuştu.[4] Geri döndüğünde, hava alanı onun için tezahürat yapan bir kalabalıkla doluydu.[6] İndikten sonra Hürkuş, kutlama yapan arkadaşları tarafından karşılandı.[4]
Sonraki tarih değiştir
Hürkuş, uçuş sonrasında arkadaşlarıyla uçuş hakkında konuşurken, izinsiz olarak uçağı uçurduğu için hapis cezası aldığını öğrendi.[6] Karar daha sonra bozulsa da Vecihi Hürkuş hava kuvvetlerini terk etti ve uçak kullanılmadı.[4] Uçak, İzmir'de açıkta saklandığı için korozyona uğradı.[5] Hürkuş'un uçağı kapalı bir alanda saklama talepleri de reddedildi.[5] Türk Hava Kurumu, derneğe bağış toplamak amacıyla yapılan uçuşlarda uçağın kullanılmasını resmen talep etti, ancak uçak kendilerine hiçbir zaman verilmedi.[4] Vecihi K-VI daha sonra bilinmeyen bir şekilde tahrip edildi.[6]
Özellikleri değiştir
| Kokpit Personeli | İki | |
|---|---|---|
| Uzunluk | 7,61 metre | |
| Kanat Açıklığı | 11,7 metre | |
| Yükseklik | 3 metre | |
| Boş Ağırlık | 830 kg | |
| Seyir Hızı | 188 km/saat | |
| Maksimum Hız | 207 km/saat | |
| Maksimum Yakıt Kapasitesi | 200 kg | |
| Motor | 6 Silindirli Benz | |
| Kaynak:[8] | ||
Wikimedia Commons'ta Vecihi K-VI ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Kaynakça değiştir
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2021.
- ^ "Vecihi Hurkus: a little-known mastermind who built Turkey's first airplane". Vecihi Hurkus: a little-known mastermind who built Turkey's first airplane. 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2021.
- ^ a b c d e f g h i j k Yavuz 2012.
- ^ a b c Güç Gönel (28 Ocak 2020). "Baştayyareci'nin kaleminden ilk yerli uçağın hikayesi". Anadolu Ajansı. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k Hürkuş 2000.
- ^ a b Avşaroğlu 2007.
- ^ "İlk yerli uçağımız 95 yıl önce bugün göklere çıkmıştı". Yurt Gazetesi. 31 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.