Toplama

Toplama, matematikte iki veya daha fazla çokluğun nicel değerlerinin bir arada ifade edilmesidir. Temel matematik işlemlerinden biridir. Artma veya çoğalma anlamı taşır.

3+2=5 Elmalar ders kitaplarındaki popüler örneklerdir.

Aritmetik'te toplama işlemi

Aritmetik'te "+" işaretiyle gösterilir. Yapılan toplama işaretinin sonucu da eşittir işareti ile gösterilir.

Örneğin: $3+3=6$ (sözlü olarak "üç artı üç eşittir altı")

$5+4=4+5=9$ (değişme özeliğine bakınız)

$3+3+3+3=12$

Formel tanım

Toplama işlemi, yinelemeli olarak şöyle tanımlanabilir:

$\sum _{i=a}^{b}g(i)=0$ $\,$,for b < a.

$\sum _{i=a}^{b}g(i)=g(b)+\sum _{i=a}^{b-1}g(i)$,for b ≥ a.

Özdeşlikler

Aşağıdaki formüller, sonlu toplamlar için geçerlidir.

Genel özdeşlikler

$\sum _{n=s}^{t}C\cdot f(n)=C\cdot \sum _{n=s}^{t}f(n)$, sabit C

$\sum _{n=s}^{t}f(n)+\sum _{n=s}^{t}g(n)=\sum _{n=s}^{t}\left[f(n)+g(n)\right]$ $\;$

$\sum _{n=s}^{t}f(n)-\sum _{n=s}^{t}g(n)=\sum _{n=s}^{t}\left[f(n)-g(n)\right]$ $\;$

$\sum _{n=s}^{t}f(n)=\sum _{n=s+p}^{t+p}f(n-p)$ $\;$

$\sum _{n\in B}f(n)=\sum _{m\in A}f(\sigma (m))$, bir önceki özdeşliğin genel formu

$\sum _{n=s}^{j}f(n)+\sum _{n=j+1}^{t}f(n)=\sum _{n=s}^{t}f(n)$ $\;$

$\sum _{i=k_{0}}^{k_{1}}\sum _{j=l_{0}}^{l_{1}}a_{i,j}=\sum _{j=l_{0}}^{l_{1}}\sum _{i=k_{0}}^{k_{1}}a_{i,j}$ $\;$

$\sum _{k\leq j\leq i\leq n}a_{i,j}=\sum _{i=k}^{n}\sum _{j=k}^{i}a_{i,j}=\sum _{j=k}^{n}\sum _{i=j}^{n}a_{i,j}=\sum _{j=0}^{n-k}\sum _{i=k}^{n-j}a_{i+j,i}$ $\;$

$\sum _{n=0}^{t}f(2n)+\sum _{n=0}^{t}f(2n+1)=\sum _{n=0}^{2t+1}f(n)$ $\;$

$\sum _{n=0}^{t}\sum _{i=0}^{z-1}f(z\cdot n+i)=\sum _{n=0}^{z\cdot t+z-1}f(n)$ $\;$

$\sum _{i=s}^{m}\sum _{j=t}^{n}{a_{i}}{c_{j}}=\sum _{i=s}^{m}a_{i}\cdot \sum _{j=t}^{n}c_{j}$ $\;$

$\sum _{n=s}^{t}\ln f(n)=\ln \prod _{n=s}^{t}f(n)$ $\;$

$c^{\left[\sum _{n=s}^{t}f(n)\right]}=\prod _{n=s}^{t}c^{f(n)}$ $\;$

$\left(\sum _{k=0}^{n}a_{k}\right)\cdot \left(\sum _{k=0}^{n}b_{k}\right)=\sum _{k=0}^{2n}\sum _{i=0}^{k}a_{i}b_{k-i}-\sum _{k=0}^{n-1}\left(a_{k}\sum _{i=n+1}^{2n-k}b_{i}+b_{k}\sum _{i=n+1}^{2n-k}a_{i}\right)$

Bazı polinom terimlerin toplamları

$\sum _{i=m}^{n}1=n+1-m$ $\,$

$\sum _{i=1}^{n}{\frac {1}{i}}=H_{n}$

$\sum _{i=1}^{n}{\frac {1}{i^{k}}}=H_{n}^{k}$

$\sum _{i=m}^{n}i={\frac {n(n+1)}{2}}-{\frac {m(m-1)}{2}}={\frac {(n+1-m)(n+m)}{2}}$

$\sum _{i=0}^{n}i=\sum _{i=1}^{n}i={\frac {n(n+1)}{2}}$

$\sum _{i=0}^{n}i^{2}={\frac {n(n+1)(2n+1)}{6}}={\frac {n^{3}}{3}}+{\frac {n^{2}}{2}}+{\frac {n}{6}}$

$\sum _{i=0}^{n}i^{3}=\left[\ \!\sum _{i=0}^{n}i\,\right]^{2}=\left[\,\!{\frac {n\!\,(n+1)}{2}}\,\!\right]^{2}={\frac {n^{4}}{4}}+{\frac {n^{3}}{2}}+{\frac {n^{2}}{4}}$ $\,$

$\sum _{i=0}^{n}i^{4}={\frac {n(n+1)(2n+1)(3n^{2}+3n-1)}{30}}={\frac {n^{5}}{5}}+{\frac {n^{4}}{2}}+{\frac {n^{3}}{3}}-{\frac {n}{30}}$ $\,$

$\sum _{i=0}^{n}i^{p}={\frac {(n+1)^{p+1}}{p+1}}+\sum _{k=1}^{p}{\frac {B_{k}}{p-k+1}}{p \choose k}(n+1)^{p-k+1},$

$B_{k}$ Bernoulli sayısını temsil etmektedir.

Devamındaki formüller aşağıdaki formülden türetilmiştir.

$\sum _{i=0}^{n}i^{3}=\left(\sum _{i=0}^{n}i\right)^{2}$

herhangi bir doğal sayı ile başlayan seriler için genelleştirilirse (i.e., $m\in \mathbb {N}$ ):

$\left(\sum _{i=m}^{n}i\right)^{2}=\sum _{i=m}^{n}(i^{3}-im(m-1))$ $\,$

$\sum _{i=m}^{n}i^{3}=\left(\sum _{i=m}^{n}i\right)^{2}+m(m-1)\sum _{i=m}^{n}i$ $\,$

Eksponensiyel terim içeren bazı toplama özdeşlikleri

IAşağıdaki özdeşliklerde, a 1'e eşit olmayan sabit bir sayıdır:

$\sum _{i=m}^{n-1}a^{i}={\frac {a^{m}-a^{n}}{1-a}}$ m < n

$\sum _{i=0}^{n-1}a^{i}={\frac {1-a^{n}}{1-a}}$ (indeksi $i=0$ ile başlayan geometrik seriler)

$\sum _{i=0}^{n-1}ia^{i}={\frac {a-na^{n}+(n-1)a^{n+1}}{(1-a)^{2}}}$ $\,$

$\sum _{i=0}^{n-1}i2^{i}=2+(n-2)2^{n}$ (a = 2)

$\sum _{i=0}^{n-1}{\frac {i}{2^{i}}}=2-{\frac {n+1}{2^{n-1}}}$ (a = 1/2)

Binom katsayı ve faktöriyel içeren bazı toplama özdeşlikleri

$\sum _{i=0}^{n}{n \choose i}=2^{n}$ $\,$

$\sum _{i=1}^{n}i{n \choose i}=n2^{n-1}$ $\,$

$\sum _{i=0}^{n}i!\cdot {n \choose i}=\sum _{i=0}^{n}{}_{n}P_{i}=\lfloor n!\cdot e\rfloor ,\quad n\in \mathbb {Z} ^{+}$ $\,$

$\sum _{i=0}^{n}{i \choose k}={n+1 \choose k+1}$ $\,$

$\sum _{i=0}^{n}{n \choose i}a^{(n-i)}b^{i}=(a+b)^{n}$, (Binom Teoremi)

$\sum _{i=0}^{n}i\cdot i!=(n+1)!-1$ $\,$

$\sum _{i=1}^{n}{}_{i+k}P_{k+1}=\sum _{i=1}^{n}\prod _{j=0}^{k}(i+j)={\frac {(n+k+1)!}{(n-1)!(k+2)}}$ $\,$

$\sum _{i=0}^{n}{m+i-1 \choose i}={m+n \choose n}$ $\,$

Büyüme hızları

Birtakım yararlı yaklaştırım özdeşlikleri aşağıda theta notasyonu ile belirtilmiştir:

$\sum _{i=1}^{n}i^{c}\in \Theta (n^{c+1})$ -1'den büyük reel c sayıları için

$\sum _{i=1}^{n}{\frac {1}{i}}\in \Theta (\log n)$

$\sum _{i=1}^{n}c^{i}\in \Theta (c^{n})$ 1'den büyük reel c sayıları için

$\sum _{i=1}^{n}\log(i)^{c}\in \Theta (n\cdot \log(n)^{c})$ negatif-olmayan reel c sayıları için

$\sum _{i=1}^{n}\log(i)^{c}\cdot i^{d}\in \Theta (n^{d+1}\cdot \log(n)^{c})$ negatif-olmayan reel c, d sayıları için

$\sum _{i=1}^{n}\log(i)^{c}\cdot i^{d}\cdot b^{i}\in \Theta (n^{d}\cdot \log(n)^{c}\cdot b^{n})$ negatif-olmayan reel b > 1, c, d sayıları için