Tilkitepe Höyüğü
Tilkitepe Höyüğü, ya da eski kaynaklarda Şamramaltı[1] Van il merkezinin 7 km. güneybatısında yer alan bir höyüktür. Günümüzde Van Havaalanı sınırları içinde olup kısmen havaalanı olarak kullanılmaktadır. Höyük 55 metre çapında, 6-7 metre yüksekliğindedir.[2]
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Tilkitepe Höyüğü |
| il: | Van |
| İlçe: | Merkez |
| Köy: | |
| Türü: | Höyük |
| Tahribat: | |
| Tescil durumu: | |
| Tescil No ve derece: | |
| Tescil tarihi: | |
| Araştırma yöntemi | Kazı |
Kazılar değiştir
Tilkitepe Höyüğü Türkiye'de ilk kazı yapılan höyüklerden biridir. İlk dönem kazısı Alman W. Belck başkanlığında 1899 yılında yapılmış, çok sayıda iskelet bulunmuştur. Ancak çalışmalar ancak 30 yıl sonra yayımlanmıştır.[1] İkinci dönem kazısı Amerikalı Edward Bowen Reilly yönetiminde 1937 yılında yapılmış, sadece tabakalanma konusunda bilgi sağlanmıştır. Dr. Cahit Kınay başkanlığında 1939 yılında da üçüncü dönem kazılar yapılmıştır. Daha sonra Prof. Dr. Afif Erzen tarafından yüzey çalışması yapılmıştır. Bu çalışmalarda çok sayıda Halaf çanak çömleği toplanmıştır.[2]
Tabakalanma değiştir
Üçüncü dönem kazılarında üç tabaka saptanmıştır. Bunlar yeniden eskiye;
- I. tabaka Erken Tunç Çağı
- II. tabaka Son Obeyd Dönemi
- III. tabaka Halaf Dönemi
Son iki tabaka Kalkolitik Çağ tabakalarıdır.[2]
Buluntular değiştir
20. Yüzyıl başlarındaki teknolojiyle net bir tabakalanma yapılamadığı gibi mimari kalıntılar da tam saptanamamıştır. En üstteki yapı katında yuvarlak yapılarda kerpiç kullanıldığı, taş temel olmadığı belirtilmektedir. En alttaki III. tabaka Halaf Dönemi'nin boyalı ve yalın mallarıyla temsil edilmektedir. Halaf Kültürü'nün Türkiye'deki en kuzey yayılma hattı olduğu ifade edilmektedir. Yerleşmenin II. katında ele geçen çanak çömlek ise Tilkitepe'ye özgüdür ve "Tilkitepe Malı" olarak tanımlanmıştır. Bu arada Transkafkasya Malı ya da Karaz Malı olarak tanımlanan siyah açkılı mal türü bulunmaktadır. Bu bulgulara dayanılarak bu tabakanın Geç Kalkolitik Çağ'dan Erken Tunç Çağı'na geçiş evresi olarak tarihlendirilmektedir.[2]
Süphan Dağı'nın yakınlığı dolayısıyla Tilkitepe sakinlerinin rahat ulaşabildiği obsidiyen, alet ve silah yapımında en çok kullanılan malzeme olmuştur.[2]
Doğu Anadolu Erken Tunç Çağı yerleşmelerine özgü kemik çekiçler Tilkitepe'de de ele geçmektedir.[2]
Çoğunluğu ikinci evreye ait gömütlerin büyük bölümü toprak mezarlardır. Birkaç istisna dışında tüm ölülerin "hocker" biçiminde gömüldüğü belirtilmektedir. Kafataslarından yapılan yaş belirlemesine göre ölülerin çoğunluğu 40 – 50 yaşlarındadır. Kalkolitik Çağ'a tarihlenen 12 iskeletin incelenmesi sonucunda kadınların mezosefal, erkeklerin dolikosefal biçimli kafatasları olduğu görülmektedir. Erkek ve kadın boy ortalamasının yaklaşık 1,58 metre olduğu saptanmıştır. Hesaplamalarda karşılaşılan en kısa boy 145,61 cm. en uzun boy da 164,85 olarak bulunmaktadır.[1]
Değerlendirme değiştir
Reilly kazılarının verdiği sonuçlara göre, Kuzey Mezopotamya Kalkolitik kültürü olan Halaf çanak çömleğine ve MÖ 3. binyıl sonlarına ait olan boyalı Kapadokya çanak çömleğine dayanılarak, Tilkitepe MÖ 4. binyıldan itibaren iskan gördüğü belirtilmektedir.[3]
Dış bağlantılar değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ a b c Şevket Aziz Kansu, Meliha Ünsal Tilkitepe (Şamramaltı, Van) Kazısında Çıkarılan İskeletlerin Antropolojisi[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b c d e f "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 5 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2012.
- ^ Füruzan Kınal, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da Tetkik Gezisi Raporu Ankara Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 3 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sh.: 77