Thalassa (uydu)
Thalassa (ayrıca Neptün IV olarak da bilinir ve daha önce S/1989 N 5 olarak adlandırıldı), Neptün'ün en içteki ikinci uydusudur. Thalassa, Yunan mitolojisinde Aether ve Hemera'nın kızı olan deniz tanrıçası Thalassa'nın adını almıştır. "Thalassa", aynı zamanda "deniz" anlamına gelen Yunanca bir kelimedir.
 Thalassa (1989 N5) Voyager 2 tarafından 23 Ağustos 1989'da görüntülendi | |
| Keşif | |
|---|---|
| Keşfeden | Richard J. Terrile[1] ve Voyager Görüntüleme Ekibi |
| Keşif tarihi | Eylül 1989 |
| Adlandırmalar | |
| MPC belirtmesi | Neptune IV |
Adın kaynağı | Θάλασσα Thalassa |
Alternatif adlar | S/1989 N 5 |
| Sıfatlar | Thalassian[2] |
| Yörünge özellikleri[3][4] | |
Dönem 18 Ağustos 1989 | |
| 50.074,44 km | |
| Dış merkezlik | 0,00176 ± 0,00054 |
| 0,31148444 ± 0,00000006 g | |
| Eğiklik |
|
| Doğal uydusu | Neptün |
| Fiziksel özellikler | |
| 23,32[5] | |
| Boyutlar | 108 × 100 × 52 km[6][7] |
Ortalama yarıçap | 40,7 ± 2,8 km[5] |
| Kütle | ≈ 1,9 · 1017 kg |
Ortalama yoğunluk | 1,23 ± 0,43 g/cm3[8] |
| eş zamanlı | |
| sıfır | |
| Albedo | 0,091[6][5] |
| Sıcaklık | ≈ −222 °C (51 K) ortalama (tahmini) |
 Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |
Keşif değiştir
Thalassa, Eylül 1989'un ortalarından bir süre önce Richard John Terrile tarafından Voyager 2 sondası ile elde edilen görüntülerden keşfedildi. Geçici olarak S/1989 N 5 adı verildi.[9] Keşif 29 Eylül 1989'da IAU Genelgesi 4867'de duyuruldu ve "11 günde çekilmiş 25 kare" den bahsedildi, bu da keşif tarihinin 18 Eylül'de veya kısa bir süre öncesinde olduğunu göstermektedir. 16 Eylül 1991'de, Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) tarafından Thalassa adı verilmiştir.[10]
Fiziksel özellikler değiştir
Thalassa'nın şekli düzensizdir. Neptün'ün orijinal uydularının parçalarından toplanmış ve uydunun yakalanmasından kısa bir süre sonra çok eksantrik bir başlangıç yörüngesinde Triton'dan kaynaklanan bozucu etkilerle parçalanmış bir moloz yığını olması muhtemeldir.[11] Düzensiz cisimler için alışılmadık bir şekilde, hemen hemen bir disk şeklinde görünüyor.
Yörünge değiştir
Thalassa'nın yörüngesi Neptün'ün eşzamanlı yörünge yarıçapının altında olduğundan, gelgitsel yavaşlama nedeniyle içe doğru yavaşça sarılıyor ve sonunda Neptün'ün atmosferinden etkilenerek veya kütle çekimsel gerilme nedeniyle Roche limitini geçtikten sonra bir gezegen halkasına dönüşebilir. Bu durumda yayılan moloz, kısa bir süre sonra Despina'nın yörüngesini etkileyebilir.
Thalassa, en içteki uydu olan Naiad ile "kaçınma dansı"nda 69:73 yörünge rezonansındadır. Daha eğik olan Naiad, Neptün'ün yörüngesinde dönerken yaklaşık olarak her 21,5 Dünya gününde bir Thalassa'yı art arda iki kez yukarıdan ve daha sonra iki kez aşağıdan geçer. Bu iki uydu, birbirlerini geçerken yaklaşık olarak 3.540 km uzaklıktadırlar. Yörünge yarıçapları sadece 1.850 km farklılık gösterse de, Naiad en yakın yaklaşma noktasında Thalassa'nın yörünge düzleminin yaklaşık 2.800 km üstünde veya altında salınır. Böylece bu rezonans, bu tür pek çok yörüngesel bağıntılar gibi kavuşum konumundaki ayrımı en üst düzeye çıkararak yörüngeleri stabilize etmeye hizmet eder. Bununla birlikte dış merkezliğin minimum olduğu bir durumda, Naiad'ın yaklaşık 5 derecelik yörünge eğiminin bu kaçınmayı sürdürmedeki rolü olağandışıdır.[8][12]
Kaynakça değiştir
- ^ Planet Neptune Data http://www.princeton.edu/~willman/planetary_systems/Sol/Neptune/ 29 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ The complete poetical works of Robert Browning (1912)
- ^ Jacobson, R. A.; Owen, W. M., Jr. (2004). "The orbits of the inner Neptunian satellites from Voyager, Earthbased, and Hubble Space Telescope observations". Astronomical Journal. 128 (3). ss. 1412-1417. Bibcode:2004AJ....128.1412J. doi:10.1086/423037.
- ^ Showalter, M. R.; de Pater, I.; Lissauer, J. J.; French, R. S. (2019). "The seventh inner moon of Neptune" (PDF). Nature. 566 (7744). ss. 350-353. Bibcode:2019Natur.566..350S. doi:10.1038/s41586-019-0909-9. PMC 6424524 $2. PMID 30787452. 22 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Şubat 2021.
- ^ a b c "Planetary Satellite Physical Parameters". JPL (Solar System Dynamics). 24 Ekim 2008. 21 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2019.
- ^ a b Karkoschka, E. (2003). "Sizes, shapes, and albedos of the inner satellites of Neptune". Icarus. 162 (2). ss. 400-407. Bibcode:2003Icar..162..400K. doi:10.1016/S0019-1035(03)00002-2.
- ^ Williams, D. R. (22 Ocak 2008). "Neptunian Satellite Fact Sheet". NASA (National Space Science Data Center). 19 Aralık 1996 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2008.
- ^ a b Brozović, M.; Showalter, M. R.; Jacobson, R. A.; French, R. S.; Lissauer, J. J.; de Pater, I. (31 Ekim 2019). "Orbits and resonances of the regular moons of Neptune". Icarus. 338 (2). s. 113462. arXiv:1910.13612 $2. doi:10.1016/j.icarus.2019.113462.
- ^ Green, D. W. E. (29 Eylül 1989). "Neptune". IAU Circular. Cilt 4867. 28 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ Marsden, B. G. (16 Eylül 1991). "Satellites of Saturn and Neptune". IAU Circular. Cilt 5347. 27 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ Banfield, D.; Murray, N. (Ekim 1992). "A dynamical history of the inner Neptunian satellites". Icarus. 99 (2). ss. 390-401. Bibcode:1992Icar...99..390B. doi:10.1016/0019-1035(92)90155-Z.
- ^ "NASA Finds Neptune Moons Locked in 'Dance of Avoidance'". Jet Propulsion Laboratory. 14 Kasım 2019. 15 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2019.
Dış bağlantılar değiştir
| Wikimedia Commons'ta Thalassa (uydu) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Thalassa Profile 1 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - NASA's Solar System Exploration 19 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Neptune's Known Satellites (Scott S. Sheppard)
- YouTube'da Neptune Moon Dance (animation) - NASA Jet Propulsion Laboratory