Terliksi hayvan
Terliksi Hayvan ya da paramesyum (paramecium), en çok bilinen örneklerinden birisidir; genellikle silli protozoaların temsilcileri olarak çalışılır. Terliksi hayvan; tek hücreli ve terlik şeklindedirler ("terliksi hayvan" ismini alma sebepleri budur). Boyları, türlerine göre 30 veya 500 mikrometre arasında değişir. Basit silleri, vücutlarını kaplar; ve diğer peniculidlerde olduğu gibi göze çarpmayacak şekilde birleşik ağızsal siller de içeren derin bir ağızsal boşlukları bulunur.
| Paramecium | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Türler | |||||||||||||
| Metne bakınız | |||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||
| |||||||||||||
Ozmoregülasyon işlemi, etraftan ozmos basınçla emilmiş olan suyu aktif olarak dışarı çıkaran bir çift kontraktif koful tarafından gerçekleştirilir. Terliksi hayvanlara genellikle temiz su ortamlarında ve kir tabakalarında rastlamak mümkündür. Terliksi hayvanlar, asidik ortamlara ilgi gösterirler. Genellikle eşeysiz olarak ürerler; ama yeterli besin maddelerinin bulunmadığı ortamlarda da konjugasyona başvurabilirler.
Terliksi hayvanların türlere ayrımında hala bazı değişikler yapılmaktadır; P. aurelia 14 türe ayrılmıştır; geriye kalanlar sırasıyla:
- Paramecium aurelia Ehrenberg, 1838
- Paramecium bursaria (Ehrenberg) Focker, 1836
- Paramecium calkinsi Woodruff, 1921
- Paramecium caudatum Ehrenberg, 1838
- Paramecium duboscqui Chatton and Brachon, 1933
- Paramecium jenningsi Diller & Earl, 1958
- Paramecium multimicronucleatum Powers & Mitchell, 1910
- Paramecium nephridiatum von Gelei, 1925
- Paramecium polycaryum Woodruff, 1923
- Paramecium putrinum Claparede & Lachmann, 1858
- Paramecium trichium Stokes, 1885
- Paramecium woodruffi Wenrich, 1928
Tarihsel Arka Plan değiştir
Paramecia, 17. yüzyılın sonlarında mikroskopistler tarafından görülen ilk infusoriler arasındaydı. Muhtemelen Hollandalı protozooloji öncüsü Antonie van Leeuwenhoek tarafından biliniyorlardı ve çağdaşı Christiaan Huygens tarafından 1678 tarihli bir mektupta açıkça tanımlanmışlardı.[1] Bir Paramecium türünün bilinen en eski illüstrasyonu 1703 yılında Philosophical Transactions of the Royal Society'de isimsiz olarak yayınlandı.[2] Bir Paramecium türünün bilinen en eski illüstrasyonu 1703 yılında Philosophical Transactions of the Royal Society'de yayınlandı.
1718'de Fransız matematik öğretmeni ve mikroskopist Louis Goblot, meşe kabuğunun suda infüzyonunda bulduğu mikroskobik bir poisson'un (balık) tanımını ve resmini yayınladı.[3][4] Goblot bu canlıya "Chausson" yani "terlik" adını verdi ve "terlik hayvanı" ifadesi 18. ve 19. yüzyıllar boyunca paramecia için halk dilinde bir sıfat olarak kullanıldı.
Hareket değiştir
Paramecium, vücudun dışı boyunca sık aralıklı sıralar halinde düzenlenmiş olan kirpiklerin kamçı benzeri hareketleriyle hareket eder.[5] Her bir kirpiğin hareketi iki aşamadan oluşur: kirpiklerin nispeten sert olduğu hızlı bir "etkili tarak" ve ardından kirpiklerin bir tarafa kıvrılmakta serbest olduğu ve saat yönünün tersine ilerlediği yavaş bir "toparlanma tarağı". Yoğun bir şekilde düzenlenmiş siller, "sil halısı" boyunca yayılan aktivite dalgaları ile koordineli bir şekilde hareket eder ve bazen bir ekmek tarlası üzerinde esen rüzgârla karşılaştırılan bir etki yaratır.[6]
Dış bağlantılar değiştir
Wikimedia Commons'ta Terliksi hayvan ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Terliksi hayvan ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça değiştir
- ^ "Antony Van Leeuwenhoek and His "Little Animals": Being Some Account of the Father of Protozoology and Bacteriology and His Multifarious Discoveries in These Disciplines". books.google.com. 16 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
- ^ "Unmasking "The Eldest Son of The Father of Protozoology": Charles King". hal.sorbonne-universite.fr. 13 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
- ^ "Paramecium under the Microscope". blog.microscopeworld.com. 16 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
- ^ "The Biological Classification of Paramecium – Name, History, and Evolution". rsscience.com. 16 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
- ^ "Paramecium". www.britannica.com. 14 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
- ^ "Mechanics of ciliary locomotion". onlinelibrary.wiley.com. 16 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.