Tartışma:İntegral

Terimler

• Merhabalar,jhhhjkhjhhjkhkjşljlkşjj

İntegrasyon mu tümlevleme mi? İntegral almak mı, yoksa tümlev almak mı? Hangisi daha doğru ve hangisi Türkçe eğitim yapan eğitim kurumlarında tercih edilmektedir? Ayrıca türev ile ilgili terimlere de birisi açıklık getirirse iyi olur. Teşekkürler, iyi çalışmalar... - Noumenon ^mesaj_katkılar 17:08, 23 Şubat 2007 (UTC)

Tümlevlemeyi ilk kez burada okudum. Şahsen türev ve tümleme diye biliyorum. OktayD'nin Türkçe matematik sözlüğü vardı sanırım. - Erhan 17:14, 23 Şubat 2007 (UTC)

Sanirim integral daha yaygin bir kullanim her ne kadar Turkce kokenli degilse de. Tumlev diye bir kelime hic duymadim. Citrat 17:17, 23 Şubat 2007 (UTC)

Oktay'a soruyu ilettim. - Erhan 17:18, 23 Şubat 2007 (UTC)

Eğer integrasyon tümleme ise, integral tümlem mi? Türkiye'de okullarda hangisi kullanılıyor? - Noumenon ^mesaj_katkılar 17:20, 23 Şubat 2007 (UTC)

"Okullarda"..çok güzel bir soru. Daha da güzeli hangi okulda? Türevi derivasyon olarak kullananları olduğu gibi, integrali tümleme olarak kullananı var. Çoğunluk ne yapıyor diye soruyorsan, büyük olasılıkla integral diyodur diye tahmin ediyorum. Ancak matematikçiler ne diyor diye soruyorsan, onun için matematik terimleri sözlüğüne bakmalı. Ve o da benim bildiğim Oktay'da. - Erhan 17:25, 23 Şubat 2007 (UTC)

Bir lise öğrencisi olarak söylüyorum. MEB dahil tüm ÖSS kitaplarında Türev ve İntegral diye geçiyor. --Absar^ileti 17:38, 23 Şubat 2007 (UTC)

"Okullarda"... örneğin M.E.B.'in resmî matematik kitaplarında çocuklara bunları hangi isimler altında öğretirler? örneğin T.C.'deki Türkçe eğitim veren üniversitelerin matematik bölümlerindeki müfredatlarda hangi terim tercih edilir? Türkçe yazılmış matematik dalı araştırmalarında, akademik yayınlarda, hangi sözcük tercih edilir? Başkent Üniversitesi'nin çevrim içi matematik sözlüğüne göre integral; aynı şekilde integral google aramalarında da daha yaygın gözüküyor ve şahsî kanımca uzmanlarca da kullanılan buysa bunu kullanmakta hiçbir yanlışlık yoktur. Fakat şöyle bir sorun daha var: integral var ama, integrasyon yok. İntegrasyon sözcüğü yerine ne kullanacağız eğer integrale "evet" dersek? Kısacası uzmanların hazırladığı herhangi bir yayında hangisi kullanılıyor? Öğrenelim ki biz de onu kullanalım - sonuçta dil devrimi yapmaya veyahut kelime üretmeye değil, konu hakkında madde yazmaya çalışıyoruz. Teşekkürler, iyi çalışmalar... - Noumenon ^mesaj_katkılar 17:48, 23 Şubat 2007 (UTC)

Noumenon sakin Erhan bir şey demedi. Yukarıdada dediğim gibi MEB dahil tüm lise ve ÖSS kitablarında İntegral ve İntegral alma terimleri kullanılıyor.--Absar^ileti 17:53, 23 Şubat 2007 (UTC)

Sorun da o ya Noumenon, bir kökü kabul ettin mi hepsini kabul etmek zorunda kalıyorsun, aksi takdirde tutarsızlıklar söz konusu. Örneğin elektronikte çok sıkça entegre devre geçer, ve Türkçesi tümleşiktir. Boğaziçinde entegre (veya integrated) diye kullanılırken Yıldız'da tümleşik diye kullanılır. İntegral de öyle. Tümlemeyi içeren yayınlar olduğu gibi türev yerine derivasyondan söz edenleri de var. Entegrasyon...TDK'ye göre anlamı bütünleşme ve uyum. Tümleşme de bütünleşmenin eşanlamlısıdır. Şahsen onu tercih ediyorum. Bir yandan integral deyip diğer yandan tümleşme veya bütünleşmeden söz etmek de, artık "dilimizin" ayrı bir zenginliği olsa gerek ;) - Erhan 17:56, 23 Şubat 2007 (UTC)

Tümleme kullanılıyorsa hangi anlamda kullanılıyor? İntegrasyon mu? İntegral anlamında kullanılması doğru olur mu? Yoksa tümlem gibi bir şey mi üretmeliyiz. Bugüne kadar tümlemeye kümeler dışında rastlamadım ki o anlamıyla kullanılıyorsa matematikte, integrasyon (veya integral?) için de kullanmamız bir sorun teşkil etmez mi? Ayrıca bu tümlemeyi öneren herhangi bir kaynak var mı? - Noumenon ^mesaj_katkılar 18:03, 23 Şubat 2007 (UTC)

TDK sözlüğünde tümlev integral için karşılık olarak veriliyor ama tümleme Noumenon'un sözettiği gibi kümeler ile ilgili veriliyor ama integral anlamında değil. Google aramasında tümleme ve integral birarada aranınca değişik üniversitelerden sonuç veriyor. Kişisel olarak tümlemeyi daha önce integral anlamında hiç duymamıştım. --Mskyrider ^ileti 18:18, 23 Şubat 2007 (UTC)

Matematik yayınlarıma en son bundan 3 yıl önce bakmıştım ve şu anda hepsi ya Samsun'da bir kutuda veya çöpte. Bu tür alana özel sözcükler ile doğrudan uzmanlara danışmakta fayda var. Bir diğer deyişle matematik terimleri sözlükleri ve bilimsel matematik yayınları, ve maalesef şu anda ikisine de sahip değilim. Ancak OktayD, ki kendisi matematik okuyor, bu tür sözlüğe ve kaynaklara sahip. Ve sanırım onun cevabını beklemek şimdilik uygun olur.

Verdiğin "okullar" tanımını göz önünde bulundurursak integral daha yaygın kullanımdadır (ve her zamanki gibi, yaygın demek ille de doğru demek değildir). Dolayısı ile, şimdilik integral/integrasyon kullanmada bence sakınca yoktur. Uzman kaynaklarına kavuşunca da olayı tekrar değerlendirebiliriz. Kişisel görüşüm, "integrated"'i elektronikçiler tümleşik/bütünleşik diye kullanıyorlarsa, integrasyonun da tümleşme (tümleme değil benim hatam) olması gerektiğidir (tümleşim?). Ancak daha önce de görüldüğü gibi bilim dalları arasında farklılıklar oluşabiliyor (matematik ile elektronik genelde tartışırlar). O yüzden her hangi bir varsayım ile hareket etmeden önce, bekleyelim derim Ali Nesin'in matematik sözlüğünü. - Erhan 18:23, 23 Şubat 2007 (UTC)

Merhabalar. Ben integralin tek bir Türkçe karşılığını biliyorum, o da tümlev. Geçen seferki gönderme tartışmasından sonra biraz hassas konuşmaya karar verdim :) Şimdi geniş bir değerlendirme yapma niyetindeyim...

tümlev için istatistiksel durum:

• TDK'nın terimler sözlüğünde (3 sözlüğün kapsamında) geçiyor.
• TDK'nın güncel Türkçe sözlüğünde bulunmuyor.
• Bir lise kitabında raslamıştım (ama hangisi olduğunu hatırlamıyorum).
• Birkaç elektronik kitabında integral alan devre yerine tümlev devresi diyordu.
• Bazı hocalar konuya ilk girdiklerinde tümlev diyor ama sonraki derslerde integrale dönüyorlar :)
• google'da arattığımda 600 küsür sonuç alıyorum.

integral için istatistiksel durum:

• TDK'nın terimler sözlüğünde öyle bir Türkçe terim bulunmuyor.
• TDK'nın güncel Türkçe sözlüğünde bulunuyor.
• Lise kitaplarında geçer.
• ÖSS-ÖYS kitaplarında sadece bu karşılığa rasladım hep.
• Genelde bilinen terim budur.
• google'da Türkçe sayfalarda arattığımda 182 000 sonuç buluyorum.

sonuç: Tümlev terimi integralin resmî Türkçe karşılığıdır. TDK'ya göre; terim olarak böyle bir sözcük yok ancak kullanımda böyle bir sözcük vardır. İntegral, tümlevden daha yaygındır ancak tümlev karşılığı oldukça bilinmektedir (pek yeni olmadığı için).

Osmanlı'nın son dönemlerinde (medreselerde matematik ve felsefe derslerinin yasaklandığı dönemde, sanırım 1800den sonra), sübaşının emri üzerine harp okullarında mühendislik eğitimi öğretmek amacıyla bir matematik dersi konur ve (şu anda adını hatırlayamadığım) bir matematikçimizden bu ders için bir kitap yazması istenir. Bu kitabın önemi islam dünyasına analizin geçtiği ilk kitap olmasıdır. Kitapta integral yerine tümlemek anlamındaki tm kökünden gelen (Türkçede tam) mütemmem terimi kullanılıyor. Bu terimin Türkçeye çevirisi tam olarak tümlevdir (tümlev sözcüğünün aslı tümlektir, ancak -ek eki Türkiye Türkçesinde -ey/-ev hallerinde de geçiyor). Aynı kitap integration (integrasyon) için mütemmeme demektedir ve Türkçeye çevirisi tümlemedir.

İntegrasyon çok nâdir kullanılan bir terim. Ama kitapların tanımlama kısımlarında geçebiliyor. Kısmi integrasyon için bile kısmi integral deniyor. Türkçesi çok açık olarak tümlemedir. Ama TDK'nın terim sözlüklerinde çeşitli şekillerde görülüyor. Ama fizik ve matematik için tek bir karşılık vermişler: tümlevleme. Elimde olan hiç bir kaynakta integrasyonun Türkçe bir karşılığına raslamadım. Ancak google'da arattığımda bayağı bir sonuç çıkıyor ve birçok e-kitapta geçiyor. TDKnın terimler sözlüğünde integrasyon geçmiyor.

Yorumum: integral yerine gözümüzü kırpmadan tümlev diyebiliriz (tabi integral olarak da kalabilir). Ama integrasyon yerine tümlevleme ya da tümleme demek biraz tereddüte düşürebilir. Gönlüm tümleme denmesinden yana ama bunun bir etkisi olacağını sanmıyorum :) TDKya uyup tümlevleme de diyebiliriz çünkü bu resmî ve oldukça bilinen bir karşılık. Tümleme resmî değil ama kullanım olarak bilinen bir karşılık (sanırım anlaşılır olduğundan dolayı). Tabi İntegral ve integrasyon olarak kalması da Krkzn'nin dediği gibi sakınca yaratmaz. Umarım bu bilgiler yardımcı olur. İyi çalışmalar... --OktayD 19:08, 23 Şubat 2007 (UTC)

• OktayD geniş geniş açıklamış ama bir noktayı belirtmeden geçemeyeceğim:"integral için istatistiksel durum:

TDK'nın terimler sözlüğünde öyle bir Türkçe terim bulunmuyor." TDK'nın terimler sözlüğünde bu bağlantıya bakılırsa, üç farklı terim sözlüğünde T. kısaltmasının yanında integral, ikisinde de ayrıca tamami denmekte olduğunu görebilirsiniz. Yani terimler sözlüğü Türkçe olarak integralden de sözediyor. Tamaminin ise mütemmem ile aynı söz olduğunu söylememe gerek yok sanırım. --Mskyrider ^ileti 19:20, 23 Şubat 2007 (UTC)

Noumenon, bu konuyu Tartışma:İntegral'e tasisak? Citrat 19:38, 23 Şubat 2007 (UTC)

Mskyrider, haklısın. O kısma dikkat etmemiştim. Türkçesinin olup olmadığına bakmak için "integral" diye aratmıştım ve sonuç çıkmamıştı. Arama işlevinin bir açığı olsa gerek :) Belki de bilerek öyle yapmışlardır.--OktayD 00:09, 24 Şubat 2007 (UTC)

• Tümlev ve tümlevlemenin yanlış olmadığını ve metin içerisinde kullanılabileceğini öğrendikten sonra, zannımca elimizdeki verilere bakarak en doğrusunun Türkiye'deki Türkçe matematik yayınlarında da kullanılan ve uzmanların da tercih ettiği (ve Türkçe sözlüklerinde de yer bulmuş) integrali bir adım öne koymak olduğunu fakat bunun integral benzeri, aynı kökten türemiş fakat hiç kullanılmayan (kısacası kullanırsak sırf kendi buluşumuz olabilecek) integrasyon benzeri kelimeleri kullanmaktan kaçınmamızdır. Bu maddenin ismi integral olsun, tümlevi ve tümlevlemeyi de tanımda kalınla belirtelim. Maddelerin (örneğin integral listelerinin) isimleri integralli olsun fakat metinlerdeki kullanımı yazara bırakalım. İntegrasyon benzeri bir terimi kullanmamız gerektiğinde kolaycılığa kaçıp integral almak, tümlevleme gibi tabirleri tercih edelim. Şahsen benim eklemeyi düşündüğüm maddelerde kullanacağım yol bu olacaktır, umarım kimsenin bir itirazı yoktur. Bu konuya en çok ihtiyaç duyanlar, bu konuyu öğrenenler, bu konuyu öğretenler, uzmanlar ve yayınevleri, kısacası Türkçe konuşanların çoğunluğu, Türkçe sözlüklere girmiş bir integrali kullanıyorsa; yanlış diyemeyiz, ancak uygunluğu tartışılır bu da bir tercih tartışması olmaktan öteye gidemez - nasılsa. Teşekkürler, iyi çalışmalar... - Noumenon ^mesaj_katkılar 00:04, 25 Şubat 2007 (UTC)

Evet, en mantıklısı bu. Bu arada maddeyi başlıklara ayırıp tanımın altına "köken" diye bir başlık yaptım ancak integrasyon/tümleme/tümlevleme için bir şey demedim.--OktayD 00:48, 25 Şubat 2007 (UTC)

Basit integrallerin tablosu kendi makaleisne taşınmalı

Temel integrallerin bulunduğu bi tablo zaten İntegral tablosu makalesinde bulunuyor. Bence bu kısmın silinip yerine bu sayfaya gönderen bir link eklemek çok daha kullanışlı olacaktır.

Sinus46 (mesaj) 11.36, 8 Nisan 2024 (UTC)