Tartışma:İlk yardım

Başlıksız =

sayfanın adı "ilkyardım" olmalı. yoksa bana ilk yardım eden arkadaşımı hatırlatıyor. Filanca 09:03, 11 Haziran 2007 (UTC)

• Sevgili Filanca, doğrusu "ilk yardım"dır. Zira şu anda kaynak gösterememekle birlikte şöyle bir kural olduğunu biliyorum: İki sözcükten oluşan bir öbeğin bileşik sözcük oluşturması (ve dolayısıyla birlikte yazılması) için, en az birinin ya tür, ya ses ya da anlam değişikliğine veya kaybına uğraması gerekir. Anlamlarında bir değişiklik yok, "ilk" de, "yardım" da gerçek anlamında kullanılmış. Ses kaybı yok. Türleri isim, ortaya çıkan ifade de bir isim. Dolayısıyla bu ifade bileşik sözcük değildir, ayrı yazılması gerekir. Bu kurala değilse de ayrı yazıldığına kanıt olarak da TDK'yı gösterebilirim: [1] Bileşik yazdığınızda site sonuç vermiyor. Kolaylıklar dilerim. --Yabancı^msj 09:10, 1 Aralık 2008 (UTC)

Sözünü ettiğiniz kural günümüzdeki TDK tarafından savunuluyor. "Doğrusu" diyebilmek için şimdiki TDK'yı "mutlak otorite" kabul etmemiz lazım, ki söz konusu Kurumun birbirinden ciddi hataları düşünüldüğünde bunu maalesef yapamıyoruz. Bu hataların belki de en önemlisi, zaten tam oturmamış olan yazı dilimizi siyasi husumetler nedeniyle 1980 sonrasında ciddi bir değişikliğe uğratmaktı. Yani 1930'lardan 1980'deki askeri darbeye kadar devletin resmen kullandığı yazım dili, bir anda değiştirildi. Biz Vikipedi'de elbette TDK kurallarına uymak zorunda değiliz. Mesela, Dil Derneği yazım kılavuzuna bakarsanız, "ilkyardım"ın bir bileşik kelime olduğunu görürsünüz. Biz "büyükbaba"nın "büyük baba" diye yazılması gerektiğini de TDK'dan öğrendik. Bu kelimelerde bir "anlam değişikliği" olmadığını savunmak oldukça yanlış olur kanaatindeyim. Şu cümleleri karşılaştıralım:

• Turist kız kazaya uğradığında ilk yardım benden geldi.
  
• Turist kız kazaya uğradığında ilkyardım benden geldi.
  

Bu cümleler aynı anlamda mı sizce? Bence ilk cümlede sözü edilen "yardım", herhangi bir yardımdır, elinden tutup kaldırmak dahil. İkinci cümledeki ise belli bir tür yardımdan bahsediyor, bu da suni solunum gibi ilkyardım tekniklerinin uygulamasıdır. "Büyük baba" dediğinizde, babanızın babasından mı bahsediyorsunuz, yoksa iki baba arasında yaşça veya cüssece büyük olandan mı?
Bu gibi örnekler çoğaltılabilir. Sonuç olarak TDK'nın bileşik sözcükleri bertaraf etme kampanyası tam bir skandaldır ve Türkiye'de yazılı kültürü gelişmiş önemli bir kesim tarafından kabul görmemektedır. Saygılarımla, Filanca^→ 11:34, 6 Aralık 2008 (UTC)

• Benim de TDK'yı tek otorite olarak kabul etmek niyetiyle kaynak göstermediğimi farketmişsinizdir. Yalnız, bu gibi değişiklikleri yaparken güvenilir kaynak göstermekte yarar var. Benim o gün yaptığım, fazla vaktim olmadığından ilk bulduğum kaynağı örnek vermekti. Meselenin özünün TDK'nın görüş ve uygulamalarıyla ilgili olduğunu da düşünmüyorum. Anlam değişikliğine uğramamış derken kastettiğim şuydu: İlk sözcüğü de, yardım sözcüğü de ilk yardım öbeğinde gerçek anlamında kullanılmıştır. Zaten öbekleri oluşturan sözcükleri ayrı yazıp yazmayacağımızı belirleyecek olanın da verdiğiniz cümleler gibi örnekler olduğunu düşünmüyorum. O zaman biçerdöver örneğini nereye koyacağız? Bu sözcüklerin anlamları aynı kaldığına göre, uğradığı tür değişikliğine rağmen bunları ayrı mı yazacağız? Bildiğim ama kaynak gösteremediğim (zira anlam ve ses değişikliğini kabul etmesine rağmen, TDK tür değişikliği konusuna yer vermemektedir) kurala göre, sözcükler kural olarak ayrı yazılır, bileşik sözcük oluşturabilmeleri için belli koşulların varlığı gereklidir. Bu da dilin mantığına işaret ederek size göreleri - bana göreleri ortadan kaldırdığından bana gayet mantıklı geliyor. Ancak göstereceğiniz kaynaklarla fikrimi değiştirmeye hazırım. Teşekkürler. --Yabancı^msj 16:12, 6 Aralık 2008 (UTC)

Merhaba. Dil Derneği sözlük ve yazım kılavuzunda bu kelime birleşik yazılıyor. [2] TDK'nın 1980 öncesi yazım kılavuzlarında da durum böyle. Bunlardan Dil Derneği'ni mutlak otorite olarak gördüğüm anlamı çıkmasın, onların da siyasi ve Türkçeye zarar veren bir sürü kararları var. Elbette Vikipedi'de kaynak göstermek esas, ama herzaman da değil. Mesela herkesçe açık olan, itiraz kabul etmeyen gerçekler için ("ikinci dünya savaşı 1945'te bitti", "her sabah güneş doğar" gibi) kaynak göstermeye gerek yok. İlkyardım konusunda sağduyuya bu yüzden seslendim. Verdiğiniz "biçerdöğer" iyi bir örnek gerçekten. Biçiyor, döğüyor, sesi de aynı kaldığına göre ayrı yazmamız gerekirdi, ama öyle yapmamalıyız. Saygılar, Filanca^→ 17:22, 6 Aralık 2008 (UTC)

• Merhabalar,
• Dil Derneği ile Türk Dil Kurumu'nun imlâda birbirinden ayrıldığı noktaların sayısı hiç de az değil... genelde Vikipedi'de eşitlik ve tarafsızlık adına ikisini de birbirine denk otorite olarak ele alıyoruz; birini diğerinden üstün görmüyoruz. İkisinin ayrı şeyler dediği durumlarda topluluk ikisinden birini (veya başka uygun, kaynaklı alternatifler varsa onlardan birini) kendisi seçiyor. Bu seçme işleminde başka kaynaklara falan da bakıyoruz... örnek olarak Gökbilim tartışmasına bakılabilir; TDK artık gökbilim, dilbilim gibi bir yazım yerine gök bilimi, dil bilimi tarzı bir yazımı tercih ediyor, Dil Derneği ise eski gökbilim, dilbilim tarzı birleşik yazımı hâlen savunuyor. Topluluk tartıştıktan sonra Dil Derneği'nin kararını kabul etmişti o tartışmada. Başka tartışmalarda ise Türk Dil Kurumu'nun yolundan gittik...
• Benim şahsî görüşüm bu tartışmada Dil Derneği'nin yolundan gidebileceğimiz yönünde. Anlam açısından ilkyardım daha uygun; zira bu ilk yapılan herhangi bir yardımdan öte belirli bir özel anlam taşıyan bir işlemi anlatıyor. Ayrıca, gerek birçok dilbilimcinin uyguladığı gerekse, normalde Türk Dil Kurumu tarafından çoğu sözcüğün yazımında kullanılan, sesli harflerin aynı kalınlıkta olduğunda ayrı yazılması (örneğin: Orta Doğu), ayrı kalınlıkta olduklarında ise bitişik yazılmaları (örneğin: büyükbaba) prensibi doğrultusunda da ilkyardım daha uygun gözüküyor...
• Sonuçta ikisi de yanlış değil fakat Vikipedi topluluğunun bir seçme hakkı var, ben de bir Vikipedist olarak seçme hakkımı ilkyardımdan yana kullanıyorum ^_^ Topluluğun genel yönü bu yönde olmazsa maddenin adı pekâlâ değiştirilebilir. Teşekkürler, iyi çalışmalar... - - noumenon Θ mesaj 17:56, 6 Aralık 2008 (UTC)

Sonuçta "ilkyardım" şeklinde yazılmasını savunduğunuz için aynı görüşteyiz ama ince yazılan harflerle kalın harflerin bir araya geldiklerinde birleşik yazılmaları kuralını ilk kez duyuyorum. Acaba "ince sesli" ve "kalın sesli" ile mi karıştırdınız? Harfin uzunluğunun konuyla ne alakası var? :) Filanca^→ 11:21, 13 Aralık 2008 (UTC)

• Burada göz önüne alınmamız gereken, öncelikle dil bilgisi kuralları. Aynı zamanda bir sıfat tamlaması olan "ilk yardım" sözcüğünde, tamlamanın iki ögesi de anlamını yitirmeden bir birleşik sözcük oluşturmuş. Sözcüklerin bitişik yazılması için, o sözcüğü ortaya getiren ögelerden en az biri mutlaka anlam değişmesine uğramalıdır. Buna göre TDK'nin de belirttiği gibi ilk yardım sözcüğü ayrı yazılması gereken bir birleşik sözcüktür ve ayrı yazılmalıdır. --DsMurat^ileti 20:02, 21 Aralık 2008 (UTC)

Merhaba Dsmurat. Sanırım TDK'ya göre ayrı yazılması gerektiği konusunda kimsenin şüphesi yok. Önemli olan, bizim yazım kuralları konusunda her zaman, körü körüne TDK'yı mı izleyeceğimiz, yoksa diğer kurum ve kişilerin görüşlerini de esas mı alacağımız. Bence ansiklopedik tarafsızlık, tüm muteber kaynakların esas alınmasını gerektirir. Yukarıdaki tartışmada da değindiğimiz üzere, "ilkyardım"ın birleşik yazılması gerektiğini savunan önemli kaynaklar var. Bunun savunulmasının mantığı ortada ("ilkyardım" ile "ilk yardım" farklı anlamlara geliyor). Bunları görmezden gelemeyiz bence. Filanca^→ 20:27, 21 Aralık 2008 (UTC)

• Efendim, burada bizim için söz konusu olan (yukarıda da belirttiğim gibi) öncelikle dil bilgisi kurallarıdır. Dil bilgisi açısından, bir sözcüğün bitişik yazılabilmesini gerektiren koşullardan birisi, birleşik sözcüğün en az bir ögesinin anlamını yitirmesidir. Bu sözcükte "ilk" sözcüğü de anlamını korumakta, "yardım" sözcüğü de. İkisi birleşerek bu anlamlara bağlı yeni bir sözcük oluşturmuşlar. Bahsettiğim bu dil bilgisel gerekçelerle, "ilk yardım" sözcüğü ayrı yazılmalıdır. --DsMurat^ileti 21:33, 21 Aralık 2008 (UTC)

• Dil bilgisinde mutlak kurallardan, bilimsel bir bakış açısıyla bakarsak, bahsetmemiz pek mümkün değildir. Ama kuşkusuz, bu burada tartışılacak bir şey değil; bununla birlikte eğer bahsettiğiniz dil bilgisi gerekçeleri mutlak doğru olsalardı sanırım dil bilgisinde hepimizden çok daha bilgili ve deneyimli olan dilbilimcilerden oluşan Dil Derneği bitişik yazmazdı. Bu tip durumlarda; yani birden çok güvenilir, bağımsız, ansiklopedik, konusunda uzman ve üçüncü parti kaynağın farklı şekilde karar verdiği durumlarda topluluk seçenekler arasında bir tercih yapıyor. Burda da bu yapılacaktır; bir grup kaynağı (örneğin bu bağlamda Dil Derneği'ni) göz ardı edemeyiz. Teşekkürler, iyi çalışmalar... - - noumenon Θ mesaj 01:43, 22 Aralık 2008 (UTC)

BOZUK KAYNAK

KAYNAKLAR İŞLEVSİZ, YETERSİZ VE KAFA KARIŞTIRICI--KarCet 23:54, 27 Aralık 2011 (UTC)