Kayboluş (film, 1988)
Kayboluş,[1] 1988 Hollanda-Fransa ortak yapımı psikolojik gerilim filmidir. Özgün adı Spoorloos olan filmin uluslararası adı The Vanishing dir. Ortak yapımcı ülke Fransa'da ise film L'homme qui voulait savoir adıyla gösterildi (Tr: Bilmek İsteyen Adam)
| Spoorloos | |
 "Kayboluş" (Spoorloos) filminin Fransızca sinema afişi. | |
| Yönetmen | George Sluizer |
|---|---|
| Yapımcı | Anne Lordon George Sluizer |
| Senarist | Tim Krabbé Tim Krabbé (roman) George Sluizer (uyarlama) |
| Oyuncular | Bernard-Pierre Donnadieu Gene Bervoets Johanna ter Steege |
| Müzik | Henny Vrienten |
| Görüntü yönetmeni | Toni Kuhn |
| Kurgu | Lin Friedman George Sluizer |
| Stüdyo | Argos Films Golden Egg Ingrid Productions MGS Film Movie Visions |
| Dağıtıcı | Pathé The Criterion Collection (DVD) |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Suç, dram, gerilim, gizem |
| Renk | Renkli |
| Yapım yılı | 1988 |
| Çıkış tarih(ler)i | 27 Ekim 1988, Hollanda Ekim 1990, ABD |
| Süre | 107 dakika |
| Ülke |  Hollanda Fransa ortak yapımı |
| Dil | Felemenkçe ve Fransızca (yer yer İngilizce) |
| Bütçe | 250.000 Gulden ($ 165.000) |
| Devam filmi | The Vanishing (Kayboluş) |
| Diğer adları | Kayboluş (Türkiye) L'homme qui voulait savoir (Fransa) Il mistero della donna scomparsa (İtalya) Desaparecida (İspanya) Spurlos verschwunden (Btı Almanya) The Vanishing (İngilizce uluslararası adı) |
Senaryosunu Hollandalı gazeteci ve yazar Tim Krabbé'nin, 1984 yılında yayımlanmış Altın Yumurta (Het Gouden Ei) adlı kendi çok satan romanından uyarlayarak yazdığı filmi Fransız sinemacı George Sluizer yönetmiştir. Aynı zamanda filmin yapımcılarından da biri olan Sluizer romanın senaryolaştırılması aşamasında Krabbé'ye yardım etmiş, ayrıca filmin kurgusuna da katkıda bulunmuştur. Başlıca rollerinde Bernard-Pierre Donnadieu, Gene Bervoets, Johanna ter Steege ve Gwen Eckhaus'un oynadıkları filmin hüzünlü özgün müziğini Henny Vrienten yapmıştır. 1932'de Paris'te doğmuş olan yönetmen George Sluizer'in anne ve babası Hollanda ve Norveçliydi.
Beş yıl sonra 1993'te George Sluizer bu kez aynı filmi ABD'de The Vanishing adıyla ve Amerikalı oyuncularla yeniden çekti. Jeff Bridges, Kiefer Sutherland, Nancy Travis ve Sandra Bullock'un oynadıkları bu yeniden yapım film ilki kadar yankı uyandırmadı. Bu film de Türkiye'de yine "Kayboluş" adıyla gösterilmişti.[2][3]
Film, tatil için gitikleri Fransa'da bir benzin istasyonunda kız arkadaşı (Johanna ter Steege) esrarengiz bir şekilde kayıplara karışan Hollandalı bir gencin (Gene Bervoets) hikâyesini anlatmaktadır. Sonuçsuz kalan resmi arama çabalarından yıllar sonra, geçmişteki bu kaybından halâ büyük bir elem duyan genç adam, suçluluk duygusunun da etkisiyle yeni kız arkadaşıyla (Gwen Eckhaus) birlikte tekrar Fransa'ya dönüp kaybolan eski arkadaşını aramaya başlar.
Tarzı Alfred Hitchcock filmlerini anımsatan "Spoorloos" un tanıtım sloganlarından birinde "Hitchcock'a en büyük saygı duruşlarından biri.." ibaresi kullanılmıştır.
"Kayboluş", aralarında "Avrupa Film Ödülü", "Fantasporto" ve "Mystfest" in de olduğu bazı yarışma ve festivallerde tam 6 ödül kazandı. Film Hollanda'nın "En İyi Yabancı Film" Oscar'ı için yarışmaya gönderdiği filmdi. Ancak filmde Fransızca diyalogların Felemenkçe diyaloglardan daha fazla olmasından dolayı film yarışmadan diskalifiye edilmişti.
Konusu değiştir
Hollandalı genç çift Rex Hofman (Gene Bervoets) ve kız arkadaşı Saskia Wagter (Johanna ter Steege) otomobille Amsterdam'dan tatil için Fransa'ya gelirler. Fransa'nın manzaralı kırsalında yol alırken uğradıkları aynı zamanda bir dinlenme ve alışveriş merkezi de olan kalabalık benzin istasyonunda Rex'in kız arkadaşı Saskia, içecek bir şeyler almak için girdiği tesiste birdenbire ortadan kaybolur. Rex'in kaybolan kız arkadaşını arama çabaları sonuçsuz kalır, polis de sonunda dosyayı rafa kaldırır.
Aradan üç yıl geçmiştir ama Saskia'nın kaybolmasını bir türlü kabullenemeyen suçluluk duygusu içindeki Rex bütün Fransa'da kız arkadaşını aramayı sürdürür. El ilanları ve kayıp afişleri bastırtır ve bunları uygun olan her yere asar. Bu arada Lieneke (Gwen Eckhaus) adında yeni bir kızla daha tanışmıştır ve Saskia'yı Fransa'da birlikte aramaktadırlar. Ancak Rex'in takıntılı ve inatçı tutumu sonunda Lieneke'yi bunaltır ve Lieneke Rex'i terkeder.
Bu arada bir dizi geriye dönüşle anlatıldığı üzere Saskia'yı Raymond Lemorne (Bernard-Pierre Donnadieu) adlı bir "sosyopat" ın (kendine koyduğu teşhis budur) kaçırmış olduğunu anlarız. Raymond aslında normal görünümlü orta sınıftan saygın bir kimya öğretmeni, iyi bir aile babasıdır. Kloroform koklatarak birçok kadını kaçırma girişimleri olmuştur, ama bütün bunları cinsel dürtülerle vb değil sadece böyle bir eylemi gerçekleştirip gerçekleştiremiyeceğini öğrenebilmek için, belki de tekdüze yaşantısına bir heyecan katmak için yapmaktadır.
Raymond, Rex'in astığı kayıp afişlerini görmüştür ve Rex'i uzaktan uzağa takip etmeye başlamıştır. Ona buluşma teklifleri içeren kartpostallar gönderir ama sürekli olarak da onu atlatır. Sonunda Rex'in önüne geçilemez fanatik saplantısından fazlaca etkilenen Raymond, onunla yüz yüze gelmeye karar verir ve buluşurlar. Raymond genç adama kız arkadaşını kendisinin kaçırdığını itiraf eder, ancak onun başına gelenleri öğrenebilmesi için bir tek şansının olduğunu söyler: Birlikte Saskia'nın kaybolduğu tesise gidecekler ve Saskia'nın yaşamış olduğu her deneyimi an be an Rex de yaşıyacak, yani onun geçtiği aynı yollardan geçecektir. Bunun ilk adımı olarak da Rex Raymond'un vereceği içine uyku ilacı koyulmuş kahveyi içecektir. Onca yıl sonra olup bitenleri öğrenmek için dayanılmaz bir arzu içinde olan Rex (Filmin Fransızca adı da Bilmek İsteyen Adam anlamına gelen L'Homme Qui Voulait Savoir dır zaten) kısa bir kararsızlıktan sonra istemeyerek de olsa ilaçlı olduğunu bildiği kahveyi içer ve kendini kaybeder. Bir tabutun içinde kendisine geldiği zaman diri diri gömülmüş olduğunu dehşet içinde anlar.
Oyuncu kadrosu değiştir
| Oyuncu | Rolü |
|---|---|
| Bernard-Pierre Donnadieu | Raymond Lemorne |
| Gene Bervoets | Rex Hofman |
| Johanna ter Steege | Saskia Wagter |
| Gwen Eckhaus | Lieneke |
| Bernadette Le Saché | Simone Lemorne |
| Tania Latarjet | Denise Lemorne |
| Lucille Glenn | Gabrielle 'Gaby' Lemorne |
| Roger Souza | İşletmeci |
| Caroline Appéré | Kasiyer |
| Pierre Forget | Çiftçi Laurent |
| Didier Rousset | TV Muhabiri |
| Raphaeline | Gisele Marzin |
| Robert Lucibello | Öğretmen |
| David Bayle | Lemorne (16 Yaşında) |
| Doumee | Lady 'Prisunic' |
Romanın film uyarlamaları değiştir
Hollandalı gazeteci ve romancı Tim Krabbé'nin, 1984 yılında yayımladığı "Altın Yumurta" (Het Gouden Ei) adlı bestseller romanı iki kez sinemaya uyarlanmıştır. Bunların ikisini de Fransız sinemacı George Sluizer yönetmiş, ilkinin senaryosunu da yazarın kendisi yazmıştır. Bu filmler:
| Yıl | Ülke | Filmin özgün adı | Türkiye'deki adı | Uyarlandığı roman-yazarı | Yönetmen | Senarist | Oyuncular |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1988 | Hollanda | Spoorloos | Kayboluş | Altın Yumurta- Tim Krabbé | George Sluizer | Tim Krabbé | Bernard-Pierre Donnadieu, Gene Bervoets,Johanna ter Steege, Gwen Eckhaus |
| 1993 | ABD | The Vanishing | Kayboluş | Altın Yumurta- Tim Krabbé | George Sluizer | Todd Graff | Jeff Bridges, Kiefer Sutherland, Nancy Travis, Sandra Bullock |
Benzer filmler değiştir
Roman ve ona dayandırılmış olan bu filmin ana teması (kaçırılma olayı) 1901 yılında gerçekleştirilmiş olan "Paris Sergisi"'yle ilişkilendirilmiş bir şehir efsanesine dayanmaktadır. Efsaneye göre bir anne ve kızı bu sergiye gitmek için yola çıkarlar. Konakladıkları otelde anne eşyalarını yerleştirirken kızı da yakınlarda bir mağazaya alışverişe gider. Kız otele geri döndüğünde annesinin ortadan kaybolmuş olduğunu görür. Otelde hiç kimse annesini gördüğünü hatırlayamaz. Bu kayboluş efsanesine dayanan "Spoorloos" tan başka filmler de yapılmıştı. Bunlar:[4]
| Yıl | Film | Yönetmen |
|---|---|---|
| 1938 | The Lady Vanishes | Alfred Hitchcock |
| 1950 | So Long at the Fair | Terrence Fisher |
| 1970 | And Soon the Darkness | Robert Fuest |
| 1973 | Dying Room Only (TV) | Philip Leacock |
Kaynakça değiştir
- ^ Schneider, Steven Jay (2005). Ölmeden Önce Görmeniz Gereken 1001 Film. Caretta Yayınevi. ss. sayfa 760. Türkçe isim için referans.
- ^ "The Vanishing (1993)" (İngilizce). IMDb. 29 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2009.
- ^ "Kayboluş (1993)". sinematurk.com. 21 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2009.
- ^ "Spoorloos (1988)/trivia" (İngilizce). IMDb. 11 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2009.
Dış bağlantılar değiştir
| Vikisöz'de Kayboluş ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
- IMDb'de Kayboluş
- allmovie.com'da "The Vanishing" 16 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.