Soyuz 18-1
| Görev istatistikleri | |
|---|---|
| Görev adı: | Soyuz 18-1 |
| Çağrı kodu: | Урал (Ural – "Ural") |
| Mürettebat sayısı: |
2 |
| Fırlatma: | 5 Nisan 1975 11:04:54 UTC Baykonur, SSCB |
| Dönüş: | 5 Nisan 1975 11:03:22 UTC Tselinograd'ın 110 km KD'su. |
| Süre: | 21 dk., 27 sn. |
| Yörünge sayısı: |
yok |
Soyuz 18-1 (Soyuz 18a, 5 Nisan anomalisi), Sovyetler Birliği tarafından fırlatılan insanlı uzay aracı. Arıza nedeniyle yörüngeye ulaşamadan içindeki iki kozmonotla birlikte düştü. Acil iniş sisteminin çalışması nedeniyle kozmonotlar Vasili Lazarev ve Oleg Makarov yara almadan kurtuldular.
Soyuz 18-1, başarılı olsaydı, Salyut 4 uzay istasyonuna insan götüran ikinci uzay aracı olacaktı. Bu her iki kozmonotun da ikinci uçuşuydu. Uzaya ilk kez Eylül 1973'te Soyuz 12 görevinde yine birlikte uçmuşlardı.
Fırlatma, 288,6. saniyeye kadar planlandığı gibi gitti. Yerden 192 km yükseklikte Soyuz roketinin ikinci ve üçüncü kademeleri birbirinden ayrılırken kademeleri birlikte tutan altı kilitten sadece üçü açıldı. Üçüncü kademenin motorları, ikinci kademe altında bağlıyken ateşlendi. Bunun sonucu olarak kalan kilitler kırıldı ve ikinci kademe koparak düştü, ama üçüncü kademe, üzerindeki beklenmeyen yük nedeniyle doğrultusundan saptı. Kozmonotlar acil durum prosedürünün uygulanmasını istediler, ancak yer kontrol telemetre verilerinde bir sorun göremiyordu. Fırlatmadan 295 saniye sonra yer kontrol ekibi tarafından kurtarma sistemi tetiklendi. Soyuz uzayaracının üzerindeki kurtarma roketleri çalışarak kapsülü önce üçüncü kademeden, sonra Yörünge Modülü'nden ayırdı.
Kurtarma sisteminin devreye girdiği anda uzayaracının doğrultusu o kadar sapmıştı ki artık gökyüzüne değil yere dönük seyrediyordu. Kurtarma roketlerinin gücü yerçekimine eklendi ve kapsüldeki kozmonotlar üzerinde olağanüstü bir baskı oluştu. Bu tür acil durumlarda 15 g'lik (147 m/s²) bir basınç oluşması bekleniyordu, oysa Soyuz 18-1'de kozmonotlar 21,3 g'ye (209 m/s²) maruz kaldılar. Buna karşın paraşütler düzgün açıldı ve uzayaracını sadece 21 dakika süren bir uçuştan sonra yere indirdi.
Kapsülün indiği yer, bazı kaynaklara göre Kuzeybatı Çin'de kayalık bir arazide, Moğolistan sınırına sadece 1,6 km, Sovyet sınırına ise 80 km uzaklıktaydı.[1] Diğer kaynaklar, kapsülün Altay dağları'na indiğini, kozmonotların Çin'e inmiş olmaktan korktuklarını, ancak kapsülde beklerlerken Rusça konuşan yerel halk tarafından bulunduklarını belirtir.[2]
Paraşüt bir ağaca takılıncaya kadar kapsül bir yamaçtan aşağı kaydı. Kozmonotlar, inişten birkaç saat sonra bir Sovyet helikopteri tarafından kurtarıldılar. Sovyetler, bu olayı Çin'den gizli tutmuştu. Brejnev zamanında Sovyetler'in başarısızlıkları gizli tutulurdu, Soyuz 18-1 olayı da uzun süre kamuoyuna açıklanmadı.
Öte yandan, Sovyetler, ASTP'de birlikte çalışmakta oldukları ABD'ye ayrıntılı bilgi vermek zorunda kaldılar. ABD kongresinde bu konuda bir inceleme başlatıldı. Soyuz 18-1'de kullanılan roketin ASTP'de kullanılacak olandan daha eski bir model olduğu ortaya çıktı. Sovyetler, ABD'ye gönderdikleri raporda olaydan 5 Nisan anomalisi olarak bahsettiler. Bu uzun süre olayın resmî adı olarak kayıtlara geçti.
Soyuz 18-1, 2007 başı itibarıyla yüksek irtifada gerçekleşen tek insanlı roket arızasıydı. Görev Soyuz 18-1 veya 18a olarak anılır, zira Mayıs 1975'teki bir sonraki Soyuz uçuşu Soyuz 18 adını almıştır. Sovyetler, başarısızlıklarını gizlemek için sadece başarılı uçuşlara numara verdiler.
Mürettebat değiştir
- Vasili Lazarev - komutan (2. uçuş)
- Oleg Makarov - uçuş mühendisi (2. uçuş)
Kozmonotların maruz kaldığı yüksek G kuvveti ve kapsülün bayır aşağı yuvarlanırken geçirdiği sarsıntılar, Lazarev'in iç organlarında hasara yol açtı ve bu kozmonot bir daha uçamadı. 3.000 ruble tutarındaki uzaya çıkış ikramiyesi iki kozmonota da ödenmedi. Bunun üzerine kozmonotlar ikramiyelerini alabilmek için Brejnev'e dilekçe sunmak zorunda kaldı (2).
Kaynakça değiştir
- ^ İngilizce Vikipedi, Soyuz 18a maddesi 6 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 9 Mart 2007, 04:24 sürümü
- ^ Encyclopedia Astronautica, Soyuz 18-1 maddesi 17 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.