Sen Timur Türbesi
Sen Timur Türbesi, Tokat şehrinin merkezinde bulunan, Moğol emîrlerinden Nûreddin bin Sentimur'un mezarı olarak yapılmış 14. yüzyıla ait tarihî yapı.
 | |
 | |
| Koordinatlar | 40°19′19″K 36°33′05″D / 40.32194°K 36.55139°D |
|---|---|
Anadolu'da 13.-14. yüzyılda gerçekleşen Moğol işgali sırasında Moğol ordu kumandanlarından biri olan Esentimur, hükümdarları Gazan Han'ın Müslüman olmasından sonra İslamiyet'e geçip Nureddin adını almıştı.[1] 1313 yılında Tokat'ta öldü ve çeşitli yönleriyle Anadolu’daki aynı döneme ait diğer yapılardan ayrılan bir türbeye gömüldü. Türbenin mimarisi ve süslemelerinden, yapının Tokat yöresine 13. yüzyıldaki göç dalgasıyla Anadolu’ya gelmiş ustalar tarafından yapıldığı anlaşılır.[2]
Tokat'ın merkezinde bulunan türbe, halk arasında Timurlenk adından benzetmeyle "Demirlengin oğlu Türbesi" ve kubbesi sivri olduğu için "Sivri Tekke" olarak da anılır. Yapının iki satırlık mermer kitabesi hâcet penceresi (türbenin dua etmek için önünde durulan bölüm) üzerindedir.[2]
Mimari özellikleri değiştir
Türbe, kesme taştan kare gövdenin üzerine oturtulmuş sekizgen bir kasnak ile üzerindeki içi kubbeli yıldız külahtan oluşur. Kasnak ile külah, tuğladan örülmüştür.
Türbeye güneydeki basık kemerli açıklıktan girilir. Giriş açıklığının hemen üstünde tek satırlık bir mermer kitabe bulunur. Kitabede Al-i İmran suresinde yer alan "Her nefis ölümü tadacaktır" anlamındaki Kuran âyeti yazılmıştır.
Doğu, batı ve kuzeyindeki üç penceresi vardır. Kuzeydeki pencere basit bir açıklıktan ibarettir; batıdaki biraz daha bezemelidir; doğudaki hâcet penceresi ise anıtsal görünümdedir.[2] Bu pencereyi çevreleyen kemerin alınlığında, iki satır halinde yapının bânisi ve inşa yılı hakkında bilgiler içeren mermer kitabe yer alır. Kitabenin altında bir bordür, onun da altında dikdörtgen bir blok halinde pişmiş topraktan oluşturulmuş bir süsleme vardır. Üzerinde Firdevsî’nin Farsça bir dörtlüğü kabartma olarak yazılıdır. İran ve çevresinde görülen bu tür pişmiş toprak bloklar Anadolu mimarisinde çok ender kullanılmıştır.[2]
Türbenin içinde doğu-batı doğrultusunda yerleştirilmiş, Selçuklu tarzında bir sanduka vardır. Sandukada "Vefât-ı Sitti Nefîse bint Derviş Mehmed" ifadesi yer alır. Bu ifadeden, sandukanın Esentimur b. Nureddin'e ait olmadığı anlaşılır.
İnanışlar değiştir
"Esentimur "adı "Sen Timur" olarak okunduğu için türbenin bir Hristiyan azize ait olduğu sanılır;[1] türbe, dertlerine deva bulma umudu taşıyan insanlar tarafından özellikle Perşembe günleri ziyaret edilir.[1]
Kaynakça değiştir
- ^ a b c Bardakcı, Murat (3 Kasım 2003). "İşgalci kumandanın mezarı zamanla evliya türbesi oldu". Hurriyet.com.tr. 14 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2023.
- ^ a b c d Demircan, Zeynep. "Nûreddin b. Sentimur Türbesi". TDV İslâm Ansiklopedisi. 30 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2023.