Seçiciler kurulu
Seçiciler kurulu, (İngilizce: Electoral College) Amerika Birleşik Devletleri'nde başkan ve başkan yardımcısını seçmek üzere halk oyuyla seçilen 538 seçici üyeden meydana gelen bir kuruldur. Başkanlık seçimlerinden hemen sonra bir defaya mahsus olmak üzere toplanır.
TarihçeDüzenle
Amerikan Bağımsızlık Savaşı 1783 yılında ABD'nin bağımsızlığını kazanmasıyla sonuçlandı. Bağımsızlık Savaşının başlangıcından beri geçici bir anayasa kullanılmaktaydı. Savaş bittikten sonra yeni bir anayasa hazırlanmasına karar verildi. 25 Mayıs-17 Eylül 1787 tarihleri arasında Philadelphia kentinde toplanan bir kurultay ABD Anayasasını hazırlayıp eyaletlerin onayına sundu. ABD başkanlık seçimlerinin nasıl yapılacağı konusu bu kurultayda tartışılan en önemli konulardan biriydi. Kurultayda öne sürülen ilk plan başkanın ABD Kongresi tarafından seçilmesi önerisiydi. Ancak ABD'nin kurucularından biri olan ve sonradan 4. başkanı olarak seçilen James Madison kaleme aldığı 39 no.lu Federalist Yazılarda başkanın kısmen eyalet sayısına, kısmen de nüfus oranına bağlı karma bir sistemle seçilmesinin öngören bir plan önerdi. Bu öneri kabul görerek seçiciler kurulu sisteminin temelini oluşturdu ve günümüze kadar uygulanmaya devam etti.
EsaslarıDüzenle
Seçiciler kurulu sistemi uyarınca ABD başkanlık seçimlerinin sonucu ülke çapında adayların aldığı oy oranına göre değil de kazanılan seçiciler kurulu üyesi sayısına göre belirlenmektedir. Seçiciler kurulu, başkanlık seçimlerinden hemen sonra toplanan bir kurultaydır. Bu kurultaya her adayın kazandığı temsilciler katılırlar ve yapılan oylama sonucu ABD'nin başkanı belirlenir. ABD başkanlık seçimleri bu seçiciler kurulu üyelerinin belirlenmesi esası üzerine kurulmuş bir sistemdir.
ABD'nin her eyaleti kendi payına düşen sayıda seçiciler kurulu üyesi belirlemektedir. Eyaletlerin seçiciler kurulundaki üye sayıları her eyaletin Senato ve Temsilciler Meclisindeki temsilci sayısının toplamına eşittir. Bu kuralın bir ayrıcalığı ABD'nin başkenti olan Washington, DC kentidir. Washington, DC özel bir statüye sahiptir, senatör veya Temsilciler Meclisi üyeleri yoktur. Ancak kentte yaşayan seçmenlerin başkanlık seçimine katılabilmeleri için bu kente seçiciler kuruluna en az üye gönderen eyalete eşit sayıda bir üye gönderme hakkı verilmiştir. Porto Riko, Guam, Amerikan Samoası gibi ABD'ye bağımlı toprakların sakinleri ABD başkanlık seçimlerinde oy kullanamazlar ve dolayısıyla da seçiciler kuruluna üye gönderemezler.
2008 ABD başkanlık seçimleri itibarıyla Seçiciler kuruluna en fazla üye gönderen 6 eyalet Kaliforniya (55), Teksas (34), New York (31), Florida (27), İllinois (21) ve Pensilvanya (21) eyaletleridir. En az üye gönderen 7 eyalet ise Alaska, Delaware, Montana, Kuzey Dakota, Güney Dakota, Vermont, ve Wyoming eyaletleridir. Bu 7 eyalet Seçiciler kuruluna üçer üye göndermektedir. Dolayısıyla Washington, DC de Seçiciler kurulunda 3 üyeye sahiptir. Bu sayılar sabit olmayıp nüfus sayımlarına göre değişmektedir. Eyaletlerin ABD Temsilciler Meclisine gönderdikleri temsilci sayısı nüfus sayımlarına bağlı olarak değiştikçe Seçiciler kuruluna gönderdikleri temsilci sayıları da buna bağlı olarak değişmektedir.
Eyaletler seçiciler kurulu üyelerini belirlemekte geniş bir serbestiye sahiptirler. Örneğin bazı eyaletlerde en yüksek oyu kazanan aday o eyaletin bütün seçiciler kurulu üyelerini kazanmaktadır. Bazı eyaletlerde ise seçiciler kurulunu belirlerken nisbi temsil sistemi kullanılır. Seçiciler her partinin eyalet organları tarafından başkanlık seçimlerinden önce belirlenir. Hangi parti o eyalette seçimi kazanmışsa o partinin seçici üyeleri Seçiciler kuruluna gönderilir. Seçiciler kurulu her eyaletin başkentinde ayrı ayrı Aralık ayının ikinci Çarşamba gününü izleyen ilk Pazartesi günü toplanır ve oylama yapar. 2008 başkanlık seçimlerinde oylama günü 15 Aralık gününe rastgelmektedir. Seçiciler kurulunca belirlenen seçim sonuçları seçimden sonraki Ocak ayında ABD Kongresi tarafından onaylanır. Seçimlerin sonucu konusunda bir anlaşmazlık çıkması halinde bu anlaşmazlığı ABD Kongresi çözümler. Seçimi kazanan başkan ve başkan yardımcısı seçimden sonraya rastlayan ilk 20 Ocak günü öğle saatinde görevi devralır.
Bu sisteme göre bazen ABD çapında diğer adaya göre daha az oy kazanan adayın başkanlığı kazanabilmesi mümkün olmaktadır. Örneğin 2000 ABD başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti adayı George W. Bush Demokratik Parti adayı Al Gore'a göre 500.000'den fazla farkla daha az oy almakla birlikte seçiciler kurulu üye sayısı bakımından 271-266 oranında bir üstünlük sağlayarak seçimi kazanmıştı.
2000 ABD başkanlık seçimlerinin bir benzeri de 2016 ABD başkanlık seçimlerinde yaşanmıştır. 2016 ABD başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Donald Trump 62,984,825 oy, Demokrat Parti'nin adayı Hillary Clinton ise 65,853,516 oy almıştır.[1] Rakibinden 2,868,691 daha az oy almış olmasına rağmen Donald Trump, seçiciler kurulundaki 304'e karşı 227'lik oy üstünlüğüyle ABD Başkanı seçilmiştir.[2]
Ayrıca bakınızDüzenle
KaynakçaDüzenle
- Seçmenler ne için ve nasıl oy verecek?, BBCTurkish.com12 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- NTV MSNBC ABD Başkanlık Seçimi3 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Uzun Soluklu Kampanya: 2008 ABD Seçimleri, ABD Ankara Büyükelçiliği, Ekim 200724 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Official 2016 Presidential General Election Results" (PDF). Federal Election Commission. 30 Ocak 2017. 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2017.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2017.