Schengen Bölgesi

karşılıklı sınır kontrollerinin olmadığı 26 Avrupa devletinin bulunduğu alan

Schengen Bölgesi, Lüksemburg'un, Schengen kasabasında 1985 yılında imzalanan Schengen Anlaşmasını uygulayan yirmi yedi Avrupa ülkesinin topraklarını kapsamaktadır. Schengen bölgesi, alan içinde ve dışında seyahat edenler için sınır kontrolleri ile uluslararası seyahat edenler için tek bir devlet gibi ancak herhangi bir iç sınır kontrolü olmadan çalışır. Schengen Bölgesi şu anda 423 milyon kişilik bir nüfusa sahip ve 4.368.693 kilometrekare (1.686.762 sq mi) bir alanı kapsamaktadır.

Schengen Bölgesi
Schengen Bölgesi Haritası
  Schengen Bölgesi
  De facto olarak katılan ülkeler
  Anlaşma ile gelecekte Schengen Bölgesine katılma taahhüdünde bulunan AB üyeleri
Politika Avrupa Birliği
Kuruluş26 Mart 1995
Üyeler
Alan[dönüştürme: geçersiz sayı]
Nüfus449,029,956
Yoğunluk97/km2
GDP (Nominal)15 trilyon $[1]

Schengen kurallarının uygulanması, aynı zamanda üye olmayan devletler ile sınır denetimlerinin güçlendirilmesi, diğer Schengen üyeleri ile sınır kontrollerini ortadan kaldırmaktadır. Herhangi bir AB ülkesinin ulusal kimlik kartı, onaylı bir pasaportu ya da bir AB kimliği ile havaalanlarında, otellerde, ya da polis tarafından yapılan kontroller için gereklidir ve ulusal kurallara bağlı olmakla beraber ülkeler arasında değişir. Bazen, düzenli olarak Schengen ülkeleri arasındaki sınır kontrollerinde kullanılır.

Yunanistan, 2000 yılında Schengen Bölgesine katılmış ve Nordik Pasaport Birliği ülkeleri-Danimarka, Finlandiya, İsveç olmak üzere AB üyesi olmayan İzlanda ve Norveç ise 2001 yılında bölgeye katılmıştır. 2004 yılında üye olan dokuz ülke-Çekya, Estonya, Macaristan, Letonya, Litvanya, Malta, Polonya, Slovakya ve Slovenya Schengen alanına 2007 yılında katılmışlardır.

İsviçre Schengen Bölgesine (ve AB üyesi olmayan üçüncü üyesi) 12 Aralık 2008 tarihinde katıldı. Lihtenştayn ise Schengen alanının en yeni üyesi olarak 19 Aralık 2011 tarihinde katılmıştır. Böylece Schengen Bölgesine üye devlet sayısı 26'ya yükselmiştir. 13 Eylül 2015 tarihinde Almanya, karşı karşıya kaldığı göç dalgasının boyutunun beklediği oranları aşması üzerine önlem olarak serbest dolaşıma izin veren Schengen uygulamasını askıya aldı.[2] İki Avrupa Birliği üyesi ile (İrlanda ve Birleşik Krallık) istisna olarak kendi istekleri ile Schengen Alanına katılmak istememişlerdir. Birleşik Krallık 2020 yılında Avrupa Birliğinden ayrılmıştır.

16 Mayıs 2014 tarihinde Hırvatistan Başbakanı, Hırvatistan'ın 1 Temmuz 2015 tarihinde Schengen Bölgesine katılacağını belirtti.[3] Ekim 2014 yılında, Hırvatistan İçişleri Bakanı Ranko Ostojic, ülkenin o tarihe kadar Schengen Bölgesine katılmaya hazır olacağını beklediğini belirtti.[4] Ülke 1 Ocak 2023'te ise resmen Schengen bölgesine dahil oldu ve üye sayısı 27'e yükseldi.[5]

31 Mart 2024 tarihinde Bulgaristan ve Romanya Shengen'in bir parçası olmuştur.

Schengen Bölgesi ülkeleri değiştir

Ülke Yüzölçümü
(km²)
Nüfus[6]
Katılım için
İmza Tarihi
Yürürlüğe Girdiği
Tarih
  Almanya (Askıya alındı)[2] &0000000000357050.000000357.050 &0000000081757595.00000081.757.595 14 Haziran 1985 26 Mart 1995c
  Avusturya &0000000000083871.00000083.871 &0000000008372930.0000008.372.930 28 Nisan 1995 1 Aralık 1997
  Belçika &0000000000030528.00000030.528 &0000000010827519.00000010.827.519 14 Haziran 1985 26 Mart 1995
  Çekya &0000000000078866.00000078.866 &0000000010512397.00000010.512.397 1 Mayıs 2004 21 Aralık 2007b
  Danimarka
       (Grönlandd ve Faroe Adaları hariçd)
&0000000000043094.00000043.094 &0000000005547088.0000005.547.088 19 Aralık 1996 25 Mart 2001
  Estonya &0000000000045226.00000045.226 &0000000001340274.0000001.340.274 1 Mayıs 2004 21 Aralık 2007b
  Finlandiya &0000000000338145.000000338.145 &0000000005350475.0000005.350.475 19 Aralık 1996 25 Mart 2001
  Fransa
       (denizaşırı bölümleri ve bölgeleri hariç)
&0000000000674843.000000674.843 &0000000064709480.00000064.709.480 14 Haziran 1985 26 Mart 1995
  Hırvatistan &0000000000056594.00000056.594 &0000000004060135.0000004.060.135 9 Aralık 2011 1 Ocak 2023
  Yunanistan &0000000000131990.000000131.990 &0000000011125179.00000011.125.179 6 Kasım 1992 26 Mart 2000
  Macaristan &0000000000093030.00000093.030 &0000000010013628.00000010.013.628 1 Mayıs 2004 21 Aralık 2007b
  İzlandaa &0000000000103000.000000103.000 &0000000000318755.000000318.755 19 Aralık 1996 25 Mart 2001
  İtalya &0000000000301318.000000301.318 &0000000060397353.00000060.397.353 27 Kasım 1990 26 Ekim 1997
  Letonya &0000000000064589.00000064.589 &0000000002248961.0000002.248.961 1 Mayıs 2004 21 Aralık 2007b
  Lihtenştayna &0000000000000160.000000160 &0000000000036010.00000036.010 28 Şubat 2008 19 Aralık 2011
  Litvanya &0000000000065303.00000065.303 &0000000003329227.0000003.329.227 1 Mayıs 2004 21 Aralık 2007b
  Lüksemburg &0000000000002586.0000002.586 &0000000000502207.000000502.207 14 Haziran 1985 26 Mart 1995
  Malta &0000000000000316.000000316 &0000000000416333.000000416.333 1 Mayıs 2004 21 Aralık 2007b
  Hollanda
       (Aruba, Curaçao, Sint Maarten ve Hollanda Karayipleri hariç)
&0000000000041526.00000041.526 &0000000016576800.00000016.576.800 14 Haziran 1985 26 Mart 1995
  Norveça
       (Svalbarde hariç)
&0000000000385155.000000385.155 &0000000004854824.0000004.854.824 19 Aralık 1996 25 Mart 2001
  Polonya &0000000000312683.000000312.683 &0000000038163895.00000038.163.895 1 Mayıs 2004 21 Aralık 2007b
  Portekiz &0000000000092391.00000092.391 &0000000010636888.00000010.636.888 25 Haziran 1992 26 Mart 1995
  Slovakya &0000000000049037.00000049.037 &0000000005424057.0000005.424.057 1 Mayıs 2004 21 Aralık 2007b
  Slovenya &0000000000020273.00000020.273 &0000000002054119.0000002.054.119 1 Mayıs 2004 21 Aralık 2007b
  İspanya
       (Ceuta ve Melilla kasabaları hariçf)
&0000000000506030.000000506.030 &0000000046087170.00000046.087.170 25 Haziran 1992 26 Mart 1995
  İsveç &0000000000449964.000000449.964 &0000000009347899.0000009.347.899 19 Aralık 1996 25 Mart 2001
   İsviçrea &0000000000041285.00000041.285 &0000000007760477.0000007.760.477 26 Ekim 2004 12 Aralık 2008
 
Tipik bir Schengen sınır kapısı. Hiçbir sınır kontrolü yoktur ve sadece tabelada ortak bir AB-devlet işareti vardır (Almanya-Avusturya sınırı).

Aday üyeler değiştir

Kıbrıs Cumhuriyeti değiştir

AB'ye 1 Mayıs 2004'te katılan Kıbrıs Cumhuriyeti, yasal olarak Schengen Bölgesi'ne katılmaya mecbur olsa da, uygulama Kıbrıs Sorunu nedeniyle ertelendi. Eski Kıbrıs Dışişleri Bakanı Yorgos Lillikas'a göre, Kuzey Kıbrıs'ın "Schengen'e dayalı katı ve tam kontrol Kıbrıslı Türkler için günlük bazda büyük bir sıkıntı yaratacak" ve anlaşmazlığın çözülmesinden önce bu kontrolün mümkün olup olmadığı açık değildir.[7] AB dışında bir İngiliz Denizaşırı Bölgesi olan Ağrotur ve Dikelya'daki İngiliz Egemen Üs Bölgeleri de "başka idare ve mekanizmalara" ihtiyaç duymaktadır.[7] Akrotiri ve Dikelya'nın Kıbrıs'a sınır kontrolü yok, ancak hava üssünde kendi sınır kontrolü var. 2018 itibarıyla, Schengen kurallarının Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından uygulanması için herhangi bir tarih belirlenmemiştir.[8] Kıbrıs Cumhuriyeti, başka bir AB üyesiyle kara sınırı olmadığı için Schengen'in uygulanmasından daha az potansiyel faydaya sahiptir; en yakın AB üyesine hava yolculuğu veya yaklaşık 12 saat deniz yolculuğu gerekiyor.

Kasım 2019'da Kıbrıs Dışişleri Bakanı Nikos Hristodulidis, Kıbrıs'ın Schengen bölgesine katılma sürecini Eylül ayında resmen başlattığını açıkladı.[9] Bunun önemli bir nedeni, Schengen Bilgi Sistemine ve diğer sınır kontrol işbirliğine erişimdir.[9] Avrupa Komisyonu 2019 yılından bu yana başvuruyu değerlendiriyor.[10]

Bulgaristan ve Romanya değiştir

Bulgaristan, Romanya ve Kıbrıs Cumhuriyeti ise henüz Schengen bölgesinde değildir. Bulgaristan ve Romanya'nın 2011'de Schengen Bölgesine dahil olması öngörülmüştü fakat bu tarih şimdilik uzatılmıştır. Schengen Alanına katılmak için Romanya ve Bulgaristan Haziran 2011'de Avrupa Parlamentosuna teklif götürdüler ve bu istekleri onaylandı ama Hollanda hükûmetinin her iki ülkede yolsuzlukla mücadele tedbirlerinde ve organize suçlarla mücadelesinde eksiklikleri olduğu ileri sürülerek bu istekleri Eylül 2011'de yapılan Bakanlar Kurulu tarafından reddedilmiştir. Kurulda ayrıca Schengen ülkelerine gitmek üzere Türkiye üzerinden Bulgaristan ve Romanya gelen yasadışı göçmenlerin potansiyel akını hakkında endişeler ifade edilmiştir.

Schengen Alanı, Mart 2012 tarihinde Bulgaristan ve Romanya'nın hava ve deniz sınırlarına açılacak olması ile beraber, kara sınırlarının Temmuz 2012 tarihinde açılması beklenmiştir. Büyük olasılıkla iki ülkenin Schengen Bölgesi üyeliği iki aşamada gerçekleştirilecekti fakat 1 Mart 2012'de Brüksel'de bir araya gelen AB liderleri, Bulgaristan ile Romanya'nın Schengen üyeliğinin eylül ayına ertelenmesini kararlaştırdı. İki ülkenin üyeliklerine Hollanda'nın karşı çıkması üzerine, üyelik kararının Eylül 2012'de alınması kararlaştırıldı. Bu anlaşmanın Avrupa Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy'un tavsiyesi üzerine Avrupa Konseyi tarafından onaylanması beklenmektedir. Hollanda, iki ülkenin Schengen'e katılması için, yolsuzlukla mücadeleye yönelik 'İşbirliği ve Doğrulama Takip Mekanizması'ndan (CVM) üst üste iki defa olumlu rapor çıkmasını şart koşuyor. Komisyon ise CVM ve Schengen'e katılım konularının birbiriyle alakalı olmadığı görüşündedir. Herman van Rompuy'un tavsiyesi üzerine Avrupa Konseyinde hâlen onay beklenmektedir.

Mart 2013 tarihindeki Konsey toplantısında yapılan anlaşma, Bulgaristan'da devam eden protestolar nedeniyle ertelenmiştir. Hollanda'nın yanı sıra Bulgaristan, Romanya'nın Schengen Bölgesine katılmasına karşı çıkan ülkeler Almanya, Belçika, Fransa, Finlandiya, Danimarka ve Avusturya olarak sıralanmaktadır.

4 Ekim 2017'de, "Avrupa Parlamentosu, Bulgaristan ve Romanya'nın Schengen Bilgi Sistemine" erişimi "için oylama yapıldı."[11] Ayrıca, “iki ülkenin Schengen bölgesinin bir parçası olup olamayacağına ve komşu AB ülkeleriyle yapılan sistematik sınır kontrollerinin durdurulup durdurulmayacağına ilişkin nihai siyasi karar Avrupa Konseyi'nin bütün tarafları tarafından oybirliği ile alınmalıdır.” 11 Aralık 2018’de, Avrupa Parlamentosu, her iki ülkenin de kabul edilmesi lehine karar vererek oy birliği ile Avrupa Konseyi’nin konuyla ilgili "hızlıca hareket etmesini" istedi.[12]

Eylül 2019'da Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov, Bulgaristan'ın, sınırsız alanın bir parçası olur olmaz ülkenin göçmen istilasından uğrayabileceği korkusundan dolayı Schengen Bölgesi'ne katılma isteğinden geçici olarak vazgeçtiğini belirtti.[13]

3 Mart 2022'de Rumen milletvekili Eugen Tomac, katılım kriterlerinin karşılandığı 9 Haziran'da kabul edildiğinden, "Romanya'nın AB'ye katıldıktan 15 yıl sonra Schengen bölgesine katılımının önünde hangi engellerin kaldığına" ilişkin bir parlamento sorusu aracılığıyla resmi olarak yanıt istedi.[14]

Romanya'nın Schengen'e katılımı için ikinci bir girişim, 8-9 Aralık 2022 tarihlerinde Adalet ve İçişleri Konseyi'nde kurulacaktı ve AK, Avusturya'nın muhalefetinin ardından başarısız olan toplantı gündemindeki konuları açıkladı,[15][16] çünkü yetkililer Bulgaristan ve Romanya'yı ülkeye gelen göçmenlerin çoğu için bir geçiş yolu olarak görüyorlardı.[17] Romanya bu değerlendirmeye itiraz ediyor[82] ve başarısız bir şekilde Avusturya hükümetini Romanya'nın Schengen'e katılımı için oy vermeye ikna etmeye çalıştı.[18] Hollanda, Romanya'ya destek beyan etmesine rağmen, Bulgaristan'ın katılımına karşı olduğu için aleyhte oy kullandı.[19]

Avusturya'nın vetosu Romanya'da güçlü bir infial yarattı. Veto sonucunda, Romanya'nın Avusturya büyükelçisinin Viyana'dan çekilmesinin ardından iki devlet arasındaki ilişkiler geriledi.[20] Rumen şirketleri, girişimcileri, müzeleri ve üniversiteleri tarafından Avusturya'ya karşı bir boykot da başladı[21] ve Avusturya bankalarının Romanya'daki şubelerinde de Avusturya karşıtı yazılar belirdi.[22]

Euractiv'e göre, Avrupa kurumları 2023 yılında Bulgaristan ve Romanya'yı Schengen'e kabul etmeye hazırlanıyor; Ekim 2023'te sınır kontrolsüz hava yolculuğu ve ardından 1 Ocak 2024 itibarıyla kara sınır kontrollerinin kaldırılması planlanıyor.[23] Avrupa Parlamentosu, 12 Temmuz 2023'te yayınladığı basın açıklamasında, her iki ülkenin de Schengen'e katılmak için gerekli tüm kriterleri karşıladığını vurgulayan yeni kararın 526 milletvekili tarafından desteklendiğini, sadece 57'sinin buna karşı olduğunu ve 42 çekimser oy verildiğini açıkladı.[24] Parlamento, "her iki ülkenin de Schengen'e kabul edilmek için gerekli şartları zaten yerine getirdiğini" vurguladı.[25] Ancak Eylül 2023'te Avusturya, bu ülkelerin Schengen Bölgesi'ne kabul edilmesine itirazını yineledi.[26] Buna yanıt olarak Romanya, mali tazminat talebinde bulunmak üzere Avusturya'nın vetosuna Avrupa Adalet Divanı'nda itiraz etme tehdidinde bulundu.[27]

30 Aralık 2023'te, Bulgaristan ve Romanya'nın 31 Mart 2024'te hava ve deniz seyahati için Schengen Bölgesi'ne katılması konusunda bir anlaşmaya varıldı ve kara sınırları o yılın ilerleyen dönemlerinde tartışılacak.[28][29] Hava ve deniz sınırlarının kaldırılması, mülteci kontrolü açısından daha az tartışmalıdır çünkü operatörlerden, uçağa binmeden önce kimlik belgelerini kontrol etmeleri istenebilir; bu, örneğin Schengen üyesi Yunanistan'dan diğer üyelere giden Schengen bölgesi içindeki rotalar için uzun süredir yaygın olan bir durumdur.

Ülke Alan (km²) Nüfus AB üyeliğine geçiş tarihi Schengen bölgesine geçiş tarihi
  Bulgaristan &0000000000110912.000000110.912 &0000000007364570.0000007.364.570 1 Ocak 2007 2012 Avrupa Birliği Adalet ve İçişleri Konseyi'nde, resmi katılım kriterlerini yerine getirmesine rağmen ülkenin Schengen Bölgesi'ne katılması konusunda fikir birliği yok, çünkü İşbirliği ve Doğrulama Mekanizması raporlarına göre "suç ve yolsuzluk ve de organize terörle mücadelede AB standartlarına ulaşmada yetersizlikler gösteriyor".[30][31] 8 Aralık 2022'de konsey oybirliğiyle Hırvatistan'ın katılımı lehinde oy kullandı, ancak Avusturya ve Hollanda, yasadışı göçmen akışı ve Bulgaristan'ın katılım sürecinde Romanya'ya katılması nedeniyle Romanya ve Bulgaristan'ın katılmasına karşı oy kullandı.[32][33][34]
  Kıbrıs Cumhuriyeti &0000000000009251.0000009.251 &0000000000803147.000000803.147 1 Mayıs 2004 2999 Kıbrıs Sorunu üzerine kısmen bağımlı.

Hırvatistan'ın üyelik süreci değiştir

 
Hırvatistan-Slovenya sınırındaki (şu anda Schengen Bölgesi'nin dış sınırı olan) Brod na Kupi'deki sınır geçiş noktasında, Hırvatistan sınır kontrol noktasında personel bulunmamaktadır. Bunun yerine Hırvat sınır muhafızları, Kupa nehrinin diğer tarafındaki Petrina'daki Slovenya sınır kapısında Sloven meslektaşlarıyla birlikte sınır kontrolleri yapıyor.

1 Temmuz 2013’te AB’ye katılan Hırvatistan da sonunda Schengen Bölgesi’ne katılmak üzere yasal olarak bağlanırken, uygulama ertelendi. Mart 2015’te, Hırvatistan’ın İçişleri Bakanı Ranko Ostojić, ülkesinin Schengen Bölgesi’ne katılmaya hazır olduğunu söyledi. Hırvatistan AB'den bir buçuk yıl süren ve 1 Temmuz 2015'te başlayan teknik bir değerlendirme yapmasını istedi.[35] Bu değerlendirme olumluydu ve Hırvatistan Ocak 2017'de Schengen Bilgi Sistemine erişim sağladı.[36] 27 Haziran 2017'de Hırvatistan, kolluk kuvvetleri işbirliği için SIS II'ye katıldı.[37]

Yunanistan'dan Kuzey Makedonya ve Sırbistan üzerinden mültecilerin ve göçmenlerin Hırvatistan'a ve ardından 2015 Avrupa sığınmacı krizinin bir parçası olarak mevcut Slovenya, Avusturya ve Macaristan gibi Schengen üye ülkelerine akını, bazılarının, bu atmosferde Schengen Alanını daha da büyütmek için gerekli siyasi fikir birliğinin olup olmayacağını sorgulamasına yol açtı.[38][39][40][41] Macaristan, Eylül 2015’te, göçmenlerin ülkeyi Macaristan’a taşımasına izin verdikten sonra Hırvatistan’ın Schengen Bölgesi’ne katılımını veto etmekle tehdit etti. Slovenya, sınır anlaşmazlığı nedeniyle Hırvatistan'ın Schengen Bölgesi'ne katılımını veto edebileceğini ileri sürdü.[42]

Ekim 2018'de üst düzey bir Hırvat hükûmet yetkilisi, Hırvatistan'ın hedefinin 2018'in sonunda Schengen'e katılmak için teknik kriterleri yerine getirmek olduğunu ve 2020'ye kadar katılmayı umduğunu söyledi.[43] Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker, 2019 Haziran'ında yaptığı açıklamada, "bizden [AB Komisyonu] 'nun Hırvatistan'ın görevimiz altındaki Schengen Bölgesi'ne katılımını önermesini istediğini" belirtti.[44] 2019'da, Almanya Şansölyesi Angela Merkel'in ülkeyi ziyareti sırasında, Almanya'nın Hırvatistan'ı Schengen'e katılmasında tam olarak desteklediğini söyledi.[44]

Temmuz 2019’da, Hırvatistan Avrupa Komisyonu’ndan Schengen’e katılım için gerekli tüm teknik şartları yerine getirdiğine dair gayri resmî bilgi aldı.[45] Eylül 2019'un başlarında, Hırvatistan Başbakanı Andrej Plenković, Hırvatistan'ın "kesinlikle Schengen'e katılacağını" söyledi.[46] 27 Eylül 2019'da "Slovenya, Hırvatistan'ın Schengen girişini süresiz olarak engelleyemez" dedi, ancak ertesi gün bir Hırvat gazetesi, Schengen sisteminde reform gerçekleştirilmeden önce en az üç devletin Hırvatistan'ın üyeliğine karşı çıktığını iddia etti.[47] Kasım 2019'da, Macaristan Başbakanı Viktor Orban, ülkesinin Hırvatistan'ın Schengen Bölgesi'ne katılmasını "güçlü bir şekilde desteklediğini" doğruladı.[48]

22 Ekim 2019'da Avrupa Komisyonu, Hırvatistan'ı Schengen Bölgesi'ne tam katılım için bir ön aşama olan Schengen Bölgesi'ne katılmaya destekledi.[49] Portekiz cumhurbaşkanlığı ve aynı zamanda Komiser Ylva Johansson, Konsey'e Hırvatistan'ın Schengen değerlendirme prosedürünü 13 Mart 2021'de başarıyla tamamladığını bildirdi.[50] Hırvatistan'ın şu anki işi ve hedefi, AB Konseyi'nin Schengen üyeliğine ilişkin siyasi bir karar alması için gereken her şeyi hazırlamaktır. Bu, Romanya ve Bulgaristan'ın 2011'de başarısız olduğu bir görevdir.[48]

15 Mart 2021'de Hırvatistan Başbakanı Andrej Plenković, Politico ile yaptığı görüşmede, kabinesinin amacının Hırvatistan'ın 2024'ün ikinci yarısında (hükûmetinin görev süresinin sonu) hem Schengen hem de Euro bölgesine katılımını sağlamak olduğunu söyledi.[51][52][53]

 
  Schengen Bölgesi
  Diğer AB üyeleri ve Schengen Bölgesi dışındaki Schengen ülkelerinin bölgeleri (Schengen Bölgesinde hareket özgürlüğü)
  Schengen Bölgesinde kısa süreli konaklamalar için vize gerekli değil
  Schengen Bölgesi'ne girmek ve bazı durumlarda bazı Schengen ülkelerinden transit geçmek için vize gerekli
  Herhangi bir Schengen ülkesine girmek veya transit geçmek için vize gerekli

Nisan 2021 itibarıyla, Hırvatistan hala Schengen bölgesine katılamadı, ancak Hırvatistan Yabancılar Yasasına göre, üçüncü ülke vatandaşlarının Schengen bölgesine giriş ve kalışlarına ilişkin Schengen mevzuatı tarafından öngörülen kurallar, üçüncü ülkenin giriş ve kalışları için geçerlidir.[54]

25 Mayıs 2021 ve 5 Temmuz 2021'de Hırvatistan Başbakanı Andrej Plenković, Hırvatistan'ın 2022'de Schengen Bölgesi'ne girebileceğini söyledi. 2 Temmuz 2021'de, Schengen'in genişlemesinden sorumlu İçişleri Konseyi'ne başkanlık edecek olan Slovenyalı bakan Aleš Hojs, "Slovenya, Hırvatistan'ın Schengen üyeliğini kesinlikle desteklediğini" ve "sorunu gündeme getirmeye istekli olduğunu" belirtti.

Avrupa Parlamentosu, Hırvatistan'ın 8 Temmuz 2021'de Schengen için tüm koşulları yerine getirdiğini doğruladı.[55] Aynı gün Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, "Hırvatistan Schengen'e hazır, şimdi bizim görevimiz Konseyi ikna etmek. Bunun üzerinde çalışacağımdan emin olabilirsiniz." şeklinde konuştu.[55] 23 Temmuz 2021'de Avusturya dışişleri bakanı Alexander Schallenberg, "Hırvatistan'ın yakında Schengen Bölgesi'ne tam üye olacağından çok memnunum ve bu konuda onu tam olarak destekliyoruz" dedi.[56]

Başbakan Andrej Plenković Temmuz 2021'de Hırvatistan parlamentosunda, son altı aydaki Avrupa Konseyi toplantıları hakkında bir rapor sunarken, Hırvatistan'ın 2022'de Schengen Bölgesi'ne girmesini beklediğini söyledi.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 25 Kasım 2021'de Zagreb'e yaptığı ziyarette desteğini şu sözlerle dile getirdi: "Hırvatistan, Schengen'e hazır. Sıkı bir şekilde organize olduğunu ve kendi sınırlarını koruyabildiğini teyit ederek, katılım kriterlerini karşıladı. Avrupa Birliği'nin dış sınırları kaçakçılığa karşıdır" dedi.[57] 9 Aralık 2021'de Avrupa Birliği Konseyi, Hırvatistan'ın Schengen müktesebatının tüm bölümlerinin uygulanması için gerekli koşulları yerine getirdiğine karar verdi. Bu sonuç, Konsey'in daha sonra iç sınır kontrollerinin kaldırılmasına izin veren bir karar alabilmesi için bir ön koşuldur.[58] 14 Aralık 2021'de Başbakan Plenkoviç, AB'den Hırvatistan'ın 2022'de Schengen ve euro bölgelerine katılımı konusunda nihai bir karar almasını beklediğini belirtti.[59]

Nisan 2022'de Slovenya'da yapılan seçimlerde Janez Janša hükûmetinin yenilmesinin ardından, Slovenya'nın yeni başbakanı Robert Golob, Slovenya'nın Hırvatistan'a yönelik yaklaşımında değişiklik olduğunu açıklayarak şunları söyledi: Hırvatistan'ı Schengen'e kabul etmeden önce sınır tahkim kararının uygulanması konusunda ısrar edeceğiz.[60] Slovenya'nın yeni dışişleri bakanı Tanja Fajon da Hırvatistan'ın Schengen'e girişinin sınır kararının uygulanmasına bağlı olması gerektiğini belirterek, Hırvatistan'ın Schengen Bölgesi'ne üyeliğinin "ancak Schengen için açık ve şeffaf kurallar belirlendikten sonra gerçekçi olarak mümkün olacağını" da sözlerine ekledi.[61] Fajon, Avrupa Komisyonu'nu Hırvatistan'ın Schengen bölgesine girmesini tavsiye ettiği için eleştirdi ve "Hırvatistan'ın hazır olduğuna dair hiçbir bilgi olmadığını" ve "Hırvatistan'ın sınırlarını yeterince korumadığını" belirtti ve hatta Avrupa Komisyonu kararının siyasi olduğunu ileri sürdü. Avrupa Komisyonu başkanı Juncker ile Hırvatistan Başbakanı Plenković arasındaki dostluğa dayanmaktadır.[62] Bununla birlikte, Mayıs 2022'de Avrupa Parlamentosu başkanı Roberta Metsola, olası herhangi bir ablukanın "utanç verici" ve "siyasi güdülere dayalı" olduğunu eleştirdi ve Hırvatistan'ın Fransa'nın AB başkanlığı sırasında, yani Haziran 2022 sonuna kadar Schengen Bölgesi'ne kabul edilmesi çağrısında bulundu.[63]

22 Haziran'da Başbakan Andrej Plenković Brüksel'de Avrupa Parlamentosu'na hitaben yaptığı konuşmada, AB Konseyi'nin Hırvatistan'ın 1 Ocak 2023'te Schengen bölgesinin bir parçası olmasına ilişkin bir karar taslağı göndereceğini söyledi ve nihai karar 2022 sonbaharında alınabilir.[64] 29 Haziran 2022'de Avrupa Birliği Konseyi, Hırvatistan Cumhuriyeti'nin Schengen bölgesine kabulüne ilişkin karar alma prosedürünü resmen başlattı. "Schengen müktesebatının hükümlerinin Hırvatistan Cumhuriyeti'nde tam olarak uygulanmasına ilişkin" Konsey Kararı taslağı Avrupa Parlamentosu'na gönderildi. Avrupa Parlamentosu'nun konuyu Ekim 2022'de oylaması bekleniyor. Parlamento oylamasından sonra, Schengen bölgesindeki 22 AB üye ülkesi ve Hırvatistan, Konsey kararı resmi olarak kabul etmeden önce Hırvatistan'ın kabulü konusunda oybirliğiyle anlaşmalıdır.[65] Taslak Konsey Kararı, Schengen kurallarının 1 Ocak 2023'ten itibaren Hırvatistan'a uygulanmasını önerdi, ancak havaalanlarında başvuruyu 26 Mart 2023'e erteledi. Plenkoviç, hava trafik kontrolü için farklı tarihin “teknik nedenleri” olduğunu açıkladı, çünkü Schengen ülkelerindeki havalimanlarında “Hırvatistan'a gelen ve giden uçakların yolcuları ayırabilmek için kapılarının değiştirilmesi gerekiyor.[66]

7 Temmuz 2022'de Çek Başbakanı Petr Fiala, Hırvatistan Başbakanı Andrej Plenković ile Prag'da yaptığı görüşmenin ardından, Temmuz 2022'nin başında başlayan Çekya'nın AB başkanlığı sırasında Çekya'nın AB'nin Hırvatistan'a bölgesine giriş izni vermesini sağlamak için çaba göstereceğini söyledi. Fiala ayrıca, gayri resmi toplantılarda AB liderlerinin Hırvatistan'ın Schengen Bölgesi'ne katılımı konusunda önemli bir destek gördüğünü söyledi.[67] 8 Aralık 2022'de Brüksel'de yapılan AB İçişleri Bakanları toplantısında Hırvatistan'ın üyeliği 1 Ocak 2023 itibarıyla onaylandı ve ülke bu tarihten itibaren Schengen Bölgesi'nin resmen bir parçası olacak.[68][69] Böylece en son 2011'de Lichtenstein'ın Schengen Bölgesi'ne dahil olmasından uzun bir süre sonra bölge, ilk kez genişleyecek.[69]

Kaynakça değiştir

  1. ^ "IMF World Economic Outlook (WEO), April 2016 - knoema.com". Knoema. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2023. 
  2. ^ a b "Refugee crisis: Germany reinstates controls at Austrian border". TheGuardian. 28 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2015. 
  3. ^ "Croatia to Apply For Schengen Zone in 2015". BalkanInsight. 17 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2014. 
  4. ^ "Croatia to be ready for Schengen on 1 July 2015, interior minister says". 30 Ekim 2014. 12 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2014. 
  5. ^ "Croatia welcomes 2023 by joining Eurozone and Schengen area". Euronews (İngilizce). 30 Aralık 2022. 1 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2023. 
  6. ^ "Eurostat Population Estimate". Eurostat. 1 Ocak 2010. 17 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2010. 
  7. ^ a b "Foreign Minister says Cyprus not to join Schengen before 2010". Embassy of the Republic of Cyprus in Berlin. 8 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2010. 
  8. ^ "Frequently asked questions". europa.eu. European Commission. 29 Mart 2011. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2011. When will Cyprus, Romania and Bulgaria join the Schengen area?... These three Member States still have to pass the Schengen evaluation before they can join the Schengen area. The target date for Bulgaria and Romania is 2011. 
  9. ^ a b Annie Charalambous, (Ed.) (4 Kasım 2019). "Cyprus submitted application to enter Schengen area in September". In Cyprus. 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2019. 
  10. ^ Angelica Azadyants, (Ed.) (20 Kasım 2019). "EU experts due in Cyprus to assess Schengen acquis implementation". In Cyprus. 21 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2019. 
  11. ^ "EP Voted For "Access" of Bulgaria and Romania to the Schengen Visa Information System - Novinite.com - Sofia News Agency". www.novinite.com. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2019. 
  12. ^ "European Parliament Votes to Admit Bulgaria and Romania to Schengen Area". 11 Aralık 2018. [ölü/kırık bağlantı]
  13. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2019. 
  14. ^ "Question for written answer to the Council E-000901/2022 Rule 138 Eugen Tomac (PPE)". Europarl. 3 Mart 2022. 29 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022. Given the importance of abolishing EU internal border controls as part of the European integration process, what obstacles remain in the path of Romanian accession to the Schengen area 15 years after joining the EU? Can Council explain why more progress has been made in this direction with Croatia, the newest EU Member State? 
  15. ^ "Aderarea României la Schengen va fi stabilită în Consiliul JAI din 8-9 decembrie. CE a anunțat temele de pe agenda reuniunii". Digi24 (Rumence). 30 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2022. 
  16. ^ "Nu intrăm în Schengen. Austria și Olanda au votat împotriva noastră". Digi24 (Rumence). 8 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  17. ^ "Ministrul austriac de Interne: "Are sens să includem Croația și să nu includem acum Bulgaria și România" în Schengen". Digi24 (Rumence). 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022. 
  18. ^ Ernst, Julian (7 Aralık 2022). "Romania: Austria's objections on Schengen bid are factually incorrect". Romania Insider. 7 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022. 
  19. ^ Constanda, Ada (7 Aralık 2022). "Întrebarea pusă de trei ori de presa română prezentă la Viena și la care cancelarul Nehammer n-a răspuns" [The question asked three times by the Romanian media present in Vienna and to which Chancellor Nehammer did not answer]. Libertatea (Rumence). 7 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022. 
  20. ^ Stan, Cosmin; Petcu, Iulia (10 Aralık 2022). "Protest la cel mai înalt nivel al României față de Austria. Ciucă și Bode se contrazic în declarații" (Rumence). Pro TV. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2023. 
  21. ^ Țaga, Maria (9 Aralık 2022). "Românii se răzbună pe Austria. Ce companii sunt boicotate după refuzul Vienei de a ne accepta în Schengen". Adevărul (Rumence). 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2023. 
  22. ^ Lică, Ștefan (10 Aralık 2022). "Inscripție anti-austriacă apărută pe peretele unei sucursale Raiffeisen Bank din Cluj. Reacția polițiștilor". Adevărul (Rumence). 27 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2023. 
  23. ^ "Bulgaria, Romania eye Schengen membership this year". www.euractiv.com (İngilizce). 22 Haziran 2023. 22 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2023. 
  24. ^ https://mailing.schengenvisainfo.com/mailster/1910/808bb69351dee043ced6e9ba511f374e/aHR0cHM6Ly93d3cuc2NoZW5nZW52aXNhaW5mby5jb20vbmV3cy9ldS1wYXJsaWFtZW50LWNhbGxzLW9uLWNvdW5jaWwtdG8tbGV0LWJ1bGdhcmlhLXJvbWFuaWEtam9pbi1zY2hlbmdlbi1ieS10aGUtZW5kLW9mLTIwMjMv [yalın URL]
  25. ^ "Bulgaria and Romania should be in Schengen by end of 2023, says Parliament". EP (İngilizce). 12 Temmuz 2023. 13 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2023. 
  26. ^ "Austria rejects EC's call to allow Romania, Bulgaria into Schengen". 14 Eylül 2023. 6 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2023. 
  27. ^ COKELAERE, HANNE (15 Eylül 2023). "Romania threatens Austria with lawsuit over stalled Schengen accession". Politico. 20 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2023. 
  28. ^ "Schengen area: Controls at air and sea borders with Bulgaria and Romania will be lifted - European Commission". home-affairs.ec.europa.eu (İngilizce). 19 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024. 
  29. ^ "Press corner". 29 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2024. 
  30. ^ "EC: Bulgaria, Romania to get read-only access to Visa Information System in July". The Sofia Globe (İngilizce). 18 Haziran 2021. 20 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2021. 
  31. ^ "On Progress in Bulgaria under the Cooperation and Verification Mechanism" (PDF). European Commission. 22 Ekim 2019. 20 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Temmuz 2021. 
  32. ^ Thorpe, Nick (8 Aralık 2022). "Schengen: No EU border-free zone for Romania and Bulgaria". BBC News. 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  33. ^ "EC: Bulgaria, Romania to get read-only access to Visa Information System in July". The Sofia Globe (İngilizce). 18 Haziran 2021. 20 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2021. 
  34. ^ "On Progress in Bulgaria under the Cooperation and Verification Mechanism" (PDF). European Commission. 22 Ekim 2019. 20 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Temmuz 2021. 
  35. ^ "Croatia begins process of applying for Schengen Area membership". 1 July 2015. 1 April 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2017. 
  36. ^ Sam Morgan (20 January 2017). "Croatia inches closer to Schengen membership". euractiv.com. 17 April 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2017. 
  37. ^ Council decision (EU) 2017/733 of 25 April 2017 on the application of the provisions of the Schengen acquis relating to the Schengen Information System in the Republic of Croatia 4 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Europa.
  38. ^ "Balkans Await More Refugees as Germany Exits Schengen". Balkan Insight. 14 Eylül 2015. 27 October 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2019. 
  39. ^ "Refugees cross Croatia border in search of new route". Al Jazeera. 16 Eylül 2015. 5 April 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2019. 
  40. ^ "Migrants begin to arrive in Croatia in new route to the Schengen Zone". Euronews. 16 Eylül 2015. 5 April 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2015. 
  41. ^ "Kroatien fortsätter att transportera flyktingar till Ungern". Vasabladet (İsveççe). 19 Eylül 2015. 22 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2019. 
  42. ^ Thomas Escritt (19 Eylül 2015). Clelia Oziel (Ed.). "Hungary could block Croatia's Schengen accession: aide to PM". Reuters. Erişim tarihi: 20 Eylül 2015. 
  43. ^ Igor Ilic (16 Ekim 2018). Raissa Kasolowsky (Ed.). "Croatia on course for Schengen zone entry in 2020 - government official". Reuters. Reuters. 
  44. ^ a b "Croatia Has Met All Technical Conditions to Join Schengen". Schengen Visa Info. 29 Temmuz 2019. 1 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2019. 
  45. ^ "Arşivlenmiş kopya". The Dubrovnik Times. 4 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2019. 
  46. ^ "Plenkovic: Croatia Will Absolutely Join Schengen". SchengenVisaInfo.com (İngilizce). 11 Eylül 2019. 29 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2019. 
  47. ^ "Slovenia Can't Block Croatia's Schengen Entry Indefinitely, Says Plenković". www.total-croatia-news.com (İngilizce). 29 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2019. 
  48. ^ a b Robinson, Frances (22 Eylül 2011). "Bulgaria, Romania Blocked From Travel Zone". Wall Street Journal (İngilizce). ISSN 0099-9660. 10 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2021. 
  49. ^ "EU Commission gives Croatia the greenlight for Schengen". www.euronews.com (İngilizce). 23 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2019. 
  50. ^ "Croatia completes Schengen evaluation procedure successfully | Croatia Week". Croatia Week | Croatian news portal in English (İngilizce). 12 Mart 2021. 16 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2021. 
  51. ^ "POLITICO Brussels Playbook: Catching up with Plenković — German voting spree — Vaccine bazaar". POLITICO (İngilizce). 15 Mart 2021. 15 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2021. 
  52. ^ "Plenković: Croatia Expects to Join Eurozone and Schengen in 3 Years". www.total-croatia-news.com (İngilizce). 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2021. 
  53. ^ "Croatia's PM: Croatia to Join Schengen Zone by Second Half of 2024". SchengenVisaInfo.com (İngilizce). 16 Mart 2021. 16 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2021. 
  54. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2021. 
  55. ^ a b "European Parliament Confirms that Croatia Meets All Conditions for Schengen". Total Croatia News. 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021. 
  56. ^ "Foreign Minister: Austria supports Croatia's Schengen entry". N1. 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2021. 
  57. ^ "Macron: Croatia is ready to join Schengen area". 25 Kasım 2021. 26 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  58. ^ "Council concludes Croatia has fulfilled the necessary conditions for the full application of the Schengen acquis". 9 Aralık 2021. 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  59. ^ "Plenković: 2022 Essential Because of Accession to Schengen and Euro Area". 14 Aralık 2021. 8 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2022. 
  60. ^ "Robert Golob: Arbitražni sporazum ostaje 'sidro' u politici prema Hrvatskoj". 26 Nisan 2022. 9 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  61. ^ "Fajon: Trudim se da Hrvatska što prije uđe u Schengen, ali…". 12 Mayıs 2022. 12 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  62. ^ "Tanja Fajon: "Hrvatska ne štiti dovoljno svoje granice"". 1 Şubat 2021. 1 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  63. ^ "EP President: Croatia should join Schengen swiftly, all else would be shameful". 10 Mayıs 2022. 10 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  64. ^ "No doubt about Eurozone membership, decision on entry into Schengen area can be expected in autumn". vlada.gov.hr. 22 Haziran 2022. 23 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2022. 
  65. ^ "EU Formally Begins Process of Croatia's Admission to Schengen Area". 13 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2022. 
  66. ^ "Proposals of the EU Council: Croatia soon Schengen member?". 7 Temmuz 2022. 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022. 
  67. ^ "Czechia backs Croatian quick Schengen entry". 17 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2022. 
  68. ^ Özen, Ege Buğra (8 Aralık 2022). "Schengen bölgesi bir ülkeyle genişliyor". AirTurkHaber.com. 8 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  69. ^ a b Sanmartin, Berrak Kanbir Rodriguez (8 Aralık 2022). "Hırvatistan 1 Ocak 2023'ten itibaren Schengen bölgesine dahil olacak". euronews. 8 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022.