Sabazios

Sabazios, Frigler'in tanınmış tanrılarından biri. Latince literatürde Sabazius olarak geçmektedir. Sabasius, Zabazius, Sabadios, Sabasis ve Sebadius gibi isimlerle de anılan Sabazios, çeşitli kaynaklarda güneş tanrısı olarak adlandırılmıştır. Sabazios kültünün Midas kenti ile Makedonya-Trakya bölgesine ait Midas'ın koruyucuları olarak bilinen şehirlerin etkileşimi sonrasında Anadolu'da İda Dağı ile Tmolos arasında ve Avrupa'da Haemus-Range arasındaki bölgede yayıldığı düşünülmektedir. Bu tanrının halka tarımı, öküzleri evcilleştirmeyi ve sabana koşmaya öğrettiğine inanılmaktadır.

Sabazios'un bronzdan yapılmış büstü.

Hakkında

Sabazios'un Friglere ait yere tanrılardan biri olduğu düşünülmektedir. Bazı kaynaklar ise kendisinin Trakya asılı olduğu olduğu ve göçlerle birlikte Balkanlar üzerinden Frigya'ya geldiğini belirtmektedir. Fakat birçok araştırmacı Sabazios'u Friglerin yerel tanrısı olarak görmektedir. Sabazios tapınımı tek başına bir dinmiş gibi Anadolu'nun büyük bir kısmında yaygın hale gelmiştir. Ayrıca Yunan ve Romalıarca benimsenmiş bu tek tanrı, Yahudi dinini de etkileyebilmiştir. Yahudiler Sabazios'un Yahve Sabooth olduğunu ileri sürmüşlerdir. R. D. Barnett Dionysos'in kökenlerinin tanrı Sabazios'a dayandığını ileri sürerek, yaygın hale gelen Sabazios kültünün Trakya'daki şeklinin aslında Dionysos kültü olduğunu savunmuştur. Zira Sabazios'ta Dionysos gibi halka bağ ve bahçe yapmayı öğretmiş, Yunan mitolojisinde Dionysos'a eşdeğer tutulmuştur. Sabazios Anadolu'da bereket tanrısı olarak işlev görmekteyken zamanla ülkenin koruyucu tanrısı konumuna gelmiştir. Köken bakımından bitkilerin tanrısı olarak da geçmektedir. Tanrıya vakfedilmiş olan 21 Mayıs'ta çeşitli kutlama ve törenler yapılırdı. Tanrının her yıl yeniden doğduğuna işaret eden bu kutlamalarda ateş (güneş) de kullanılmaktaydı. Bu kutlamalarda Sabas ya da Sabo olarak bilinen inanlar, buğdayın efsanevi tanrısı olarak bilinen Sabazios adına dans edip sarhoş olurlardı. Dans edenler başlarının hemen üzerinde kutsal yılanları gezdirerek çığlık atarlardı. Sabazios'ta coşkulu ve bağırış-çağırış içeren alaylarda kullanılan bir figürdü. Genel olarak Dionysos’a benzeyen Sabazios, yılan biçiminde ve öküz boynuzlu olarak betimlenmiştir. Bazı kaynaklar bilge bir tanrı olarak bilinen Sabazios'un, Zeus'un bir yılan haline bürünerek Persephone’yi hamile bırakması sonucunda doğduğunu söylemektedir.