Vikipedi

SM U-21

Alman U-19 tipindeki U-bot

SM U-21, Alman İmparatorluğu deniz kuvvetleri olan Kaiserliche Marine'e ait, I. Dünya Savaşı yıllarında kullanılan U-19 tipindeki U-bot'tur. İki İngiliz zırhlısı Triumph ve Majestic'i Gelibolu Yarımadası batı sahillerinde torpilleyip batırmakla ünlenmiştir.


SM U-18 (birinci sıra, sağdan birinci)
Tarihçe
Alman İmparatorluğu Donanması bayrağıAlman İmparatorluğu
Adı SM UB-21
Sipariş 25 Kasım 1910
İnşa eden Kaiserliche Werft Danzig
Maliyet 2.450.000 Goldmark
Yard numarası 15
Kızağa konuluşu 27 Ekim 1911
Denize indirilişi 8 Şubat 1913
Görevlendirme 22 Ekim 1913
Akıbet 22 Şubat 1919'da kaza sonucu battı
Tarihçe
Avusturya-Macaristan Donanması bayrağıAvusturya-Macaristan
Adı SM U-36
Görevlendirme 21 Eylül 1915
Hizmetten çıkışı 1 Ekim 1916
Akıbet Alman İmparatorluk Donanması hizmetine döndü
Genel karakteristik
Sınıf ve tipi U-19 tipi
Deplasman 650 metrik ton (720 kısa ton) (su üstünde)
837 metrik ton (923 kısa ton) (su altında)
Uzunluk 64,15 metre (210 ft 6 in)
Genişlik 6,1 metre (20 ft 0 in)
Yükseklik 7,30 metre (23 ft 11 in)
Çekiş 3,58 metre (11 ft 9 in)
İtme gücü 2 pervane şaftı
2 × MAN 8 silindirli dizel motor, 1.700 metrik beygir gücü (1.700 hp)
2 × AEG ikili motorlu dinamo, 1.200 metrik beygir gücü (1.200 hp)
320 rpm (su altında)
Hız 15,4 knot (28,5 km/sa) (su üstünde)
9,5 knot (17,6 km/sa) (su altında)
Menzil 8 kn hızla 9.700 deniz mili (18.000 km; 11.200 mi) (su üstünde)
5 kn hızla 80 deniz mili (150 km; 92 mi) (su altında)
Test derinliği 50 metre (164 ft 1 in)
Kişi kapasitesi 4 subay, 31 kişi
Silah donanımı 4 x 50 santimetre (19,7 in) torpido tüpü (Pruva ve kıçta ikişer tane)
6 torpido
1 × 8,8 santimetre (3,5 in) SK L/30 donanma topu (1916'dan sonra 2 ×)
Hizmet geçmişi
Üyeliği: Alman İmparatorluk Donanması:
I Filo
Pola Filotillası

Denizaltı Danzig tersanelerine 1911 yılında sipariş verilmiştir. Donanma'ya katılması ise 1913 yılındadır. I. Dünya Savaşı 1914 yılı Ağustos ayında başlayınca Helgoland'da bulunuyordu. Bu sırada komutanı Otto Hersing'di ve savaşın sonuna kadar Hersing denizaltının komutanı olarak kalmıştır.[1] Hersing, U-21 ile Almanya'ın Kuzey Denizi sahilillerinde savaşa katıldı, daha sonra Akdeniz'deki Adriyatik Denizi kuzey kıyılarındaki Pula Limanı'nda üstleniş olan Akdeniz Filosu'nda görev yaptı, Gelibolu'ya nakledilerek bir süre Alman İstanbul Filotillası emrine girdi, daha sonra yeniden Pula'ya döndü. I. Dünya Savaşı'nın son iki yılında ise Kuzey Denizi'nde görev aldı. Bu görev süresi boyunca toplam 40 gemi batırmış, iki gemiyi de ağır hasara uğratmıştır.

Hizmet geçmişi değiştir

Helgoland değiştir

Bu bölgedeki ilk devriye görevi, 8 Ağustos 1914 günü başlatıldı. Görev, Fransa'ya asker nakleden konvoylara eskortluk eden İngiliz Kraliyet Donanması gemilerini engellemekti. Ancak kötü hava koşulları nedeniyle görev kısa kesilerek üsse dönülmek zorunda kalınmıştır.[1] Aynı amaçlı ikinci devriye görevi de 15 – 19 Ağustos tarihleri arasında, herhangi bir hedefe rastlanmadan sonuçlanmıştır.[1]

Üçüncü devriye görevi sırasında 5 Eylül 1914 günü İskoçya'nın güneydoğu kıyılarında, Eyemouth açığındayken[2] Hersing, İngiliz Kraliyet Donanması'nıdan 2.940 tonluk[3] HMS Pathfinder hafif kruvazörünü[3] tespit etmiştir.(Fotoğraf 15 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.) Yaklaşık 1,5 km. mesafeden tek bir torpido geminin gövdesini delerek kazan dairesine girerek patlamış, hemen ardın cephanelik bölmesi infilak etmiştir. Kruvazör dört dakika içinde sulara gömülmüştür. Kurtarılabilen mürettebat sadece 11 kişidir.[1] Mürettebattan 250 kişi yaşamını yitirmiştir.[2] Parthfinder, bir denizaltının kullandığı otomatik tahrikli bir torpidoyla batırılan ilk gemidir.[4] U-21, ikinci kez gemi batıran bir denizaltıdır ve bunu başarıp da durumdan başarıyla sıyrılabilen ilk denizaltıdır.[1] U-21 aynı zamanda İrlanda Denizi'nde seyir yapan ilk U-bot olarak kayıtlara girmiştir. 15 Ocak 1915 tarihinde Walney Adası'nda bir zeplin hangarına top ateşi açmıştır. Ancak sahildeki bataryaların ateş açması üzerine denizaltı çekilmişti.[5]

U-21'ün 1914 yılının geri kalan bölümünde bu sularda batırdığı iki İngiliz gemisi daha vardır. Bir nakliye gemisi olan 718 tonluk Malachite 23 Kasım'da,[6] 1.366 tonluk bir kömür gemisi olan Primo 26 Kasım'da torpillenmiştir.[7]

Akdeniz değiştir

Amiral Wilhelm Souchon aracılığıyla Almanya'dan 1915 yılı Mart ayında denizaltı talep edilmiştir. Bu talep kabul edildi ve Alman Akdeniz Denizaltı Tümeni'nin bir alt teşkili olarak İstanbul'da bir denizaltı filotillasının İstanbul Filotillası olarak oluşturulmasına karar verildi.[1] Ancak o tarihlerde Atlantik'ten, Cebelitarık'tan ve Akdeniz'den bir denizaltı geçirilerek Kuzey Ege'ye gönderilmesi olanaksız görülüyordu. Tek yolu demiryoluyla Adriyatik Denizi'ne göndermek olarak düşünülüyordu. Bu şekilde de güçlü bir denizaltı değil ancak küçük denizaltılar gönderilebilirdi.[8] Ancak Hersing, denizaltısıyla Cebelitarık Boğazı'nı ve Akdeniz'i geçerek Ege Denizi'ne ulaşılabilelceği görüşündedir ve üst makamları bu işi denemesine izin verilmesi konusunda ikna etmiştir.[9]

Bunun üzerine U-21 Akdeniz'de görevlendirilmiş, 25 Nisan 1915'te Almanya'dan yola çıkmıştır.[9][10] Akdeniz'e girmek, U-21 için bir başka ün sağlar, bunu yapan ilk U-Bottur.[9] Bu uzun yolculukta bir şekilde yakıt ikmali gerekiyordu. Denizaltının yakıt ikmalinin denizde yapılması gerekmektedir. Bunun için İspanya açıklarında, Almanya'nın Madrid büyükelçisi tarafından ayarlanan bir tankerden yakıt ikmali yapmıştır.[9] Denizde yakıt ikmali yapılan ilk denizaltıdır.[9] Akdeniz'e girmiş, Sicilya kıyılarında bir Fransız muhribinden sıyrılmayı başarmış, müttefik Karadağ'ın Adriyatik limanı Cattora'da birkaç gün mola verdikten sonra 25 Mayıs günü Semadirek Adası açıklarına, tam da İtilaf kuvvetlerinin Gelibolu Yarımadası'na çıkarma yaptıkları günün bir ay sonrasında intikal etmişti.[9]

Sabahın erken saatlerinde Hersing, pek çok İngiliz ve Fransız gemisinin olması nedeniyle periskobunu indirmek zorunda kalmıştır. Ancak bir süre sonra bu gemilerden sıyrılmış, Seddülbahir açığından hareket ederek (kroki 26 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.) öğleye doğru Kabatepe-Arıburnu arasında periskoptan 11.985 tonluk[11] Triumph zırhlısını belirledi ve dalarak zırhlıya yaklaştı. Sabahtan itibaren Osmanlı mevzilerini ateş altında tutan zırhlı, o sıra öğle molasındaydı. Saat 12:30'da saldırı pozisyonu alan Hersing, tek torpidoyla zırhlıyı vasattan vurdu. Dokuz dakika içinde yan yattıktan sonra omurgası yukarı gelen zırhlı, 21 dakika sonra battı.[12] Gemi mürettebatından 73 kişi[13] ya da 71 kişi[14] yaşamını yitirdi. Sağ kalanların kurtarılma çabaları sırasında Türk tarafından ateş açılmadı. Görgü tanıklarından İngiliz istihbarat subayı A. P. Herbert de günlüğünde bunu doğrulamaktadır.[15] Triumph, 18 Mart 1915'teniz savaşından itibaren İngiliz Donanmasının Çanakkale'de kaybettiği Ocean, Irresistible ve Goliath'tan sonra dördüncü gemi oldu.[15] Normal zamanlarda 700 civarında mürettebatı olan zırhlının batmasıyla yaşamını kaybedenlerin sayısı konusunda o günlerin İngiliz ve Amerikan basınındaki haberler geniş bir yayılım göstermişti. 31 Mayıs günü yapılan İngiliz resmî açıklaması ise üçü subay olmak üzere 14 kişinin ölü, 42 kişinin de kayıp olduğu yönündeydi.[16] Amiral Roger Keyes anılarında ise sadece 3 subay ve 53 erin kurtarılabildiğini yazdı. Osmanlı resmî gözlem raporunda çok az kişinin kurtulduğu belirtilmekteydi. İngiliz Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ise mürettebattan çoğunluğunun kurtarıldığını belirtmişti.[17] Aynı gün İngiliz Donanması'nın Vengeance adlı gemisinin de bir torpido saldırısına uğradığı rapor edilmişti.[18] Ancak torpido hedefini bulamadı.[19]
 
Majestic batarken
Hersing, Triumph'u torpilledikten sonra Semadirek Adası yönünde çekildi; geniş bir yay çizerek iki gün sonra, 27 Mayıs'ta ise Seddülbahir açıklarına geldi. Saat 06:30'da periskobunu çıkararak çevreyi inceleyen Hersing, pek çok tekne arasından kıyıya yakın demirlemiş olan 14.900 tonluk[11] Majestic'i hedef aldı. U-21, zırhlının kıç tarafından, etrafından dolaşan tekneler arasında kalan 20 metrelik bir gedikten bir torpido gönderdi. Torpido, bu teknelerden hiçbirine çarpmadan hedefine ulaştı. Patlamadan sonra 4,5 dk. içinde yan dönen Majestic, kısa sürede sulara gömüldü.[17] Yan yatmış vaziyette, gövdesinin bir bölümü su üstünde kaldı.[20] Sonuç olarak İngiliz Donanması'nın Çanakkale'de kaybettiği gemi sayısı beşe yükseldi. U-21 ise, bir ingiliz uçağının üzerinde daireler çizerek elle bıraktığı birkaç bombadan, Fransız zırhlısı Henri IV'ün altına dalarak kurtulmuş ve Çanakkale Boğazı'na dönüş yolunu tutmuştur.[1] Daha sonra yüzeye çıktığında aynı uçak denizaltıyı yeniden tespit etmişti ancak bu kez bombası kalmamıştı.[9] İngiliz Deniz Kuvvetleri Komutanlığı 27 Mayıs gecesi yapılan açıklamada mürettebatının tamamına yakınının kurtarıldığı belirtti.[20] 31 Mayıs'taki resmi açıklama ise 2 ölü ile 47 kayıp verildiği bilgisi yer aldı.[16] Bir araştırmada verilen kayıp rakamı ise 48'di.[20] Diğer taraftan Majestic'teki kayıpların Triumph'tan daha az olduğu, bunun da geminin sahile daha yakın bir noktada torpillenmiş olmasına bağlandığı ifade edilmektedir.[21]

Bu iki olay üzerine İngiliz Deniz Bakanlığı muhripten büyük tüm savaş gemilerini, Gelibolu Osmanlı mevzilerini ateş altına alma görevinden çekerek Mondros Limanı'nda tutmaya karar verdi.[22] Ek olarak, Alman denizaltı faaliyetlerine karşı da çeşitli önlemler alındı. Bu önlemlerin sonucunda sonraki yedi ay boyunca Alman denizaltıları Çanakkale Boğazı dışında sadece bir nakliye gemisi batırabildi.[14][23] Yine de Gelibolu Yarımadası'ndaki İtilaf Devletleri kuvvetleri, çıkarmanın henüz birinci ayı sonundan itibaren bu güçlü deniz toplarının desteğinden mahrum kalmışlardı.[23][24]

U-Botlar tarafından I. Dünya Savaşı yıllarında batırılan ya da hasara uğratılan 10 bin tonun üzerindeki gemiler listesinde, Triumph ve Majestic de yer almıştır. Gerek U-221'in, gerek Hersing'in bu dönemdeki kariyeri içinde bu listeye giren sadece bu iki gemidir.[25] Bu iki savaş gemisini torpillemekle Hersing, I. Dünya Savaşı'nda en üstün Alman madalyası olan Pour le Mérite nişanı almıştır.[26]

Daha sonra Çanakkale Boğazı'nı geçen U-21 5 Haziran 1915'te İstanbul'a ulaşmış İstanbul Filotilla'sına katılmıştır.[27]

İstanbul Filotillası'ndaki görevi içinde U-21'in batırdığı son gemi mühimmat taşıyan 5.601 tonluk[11] Fransız nakliye gemisi Carthage, 4 Temmuz 1915 günü torpillenerek batırıldı.[1][28] Bu sırada U-21 aldığı emir üzerine Pola Filotillası'na katılmak üzere Adriyatik'e gitmektedir.[1]

Alfred von Tirpitz anılarında, U-21'in İstanbul Filotillası'na gönderilmesinde, savaşın gidişatını belirgin bir biçimde etkileyeceği umudu olduğunu yazmaktadır.[29] Triumph ve Majestic'in torpillenmesinden itibaren Birleşik Filo komutanı John de Robeck'in tüm büyük gemileri Mondros Limanı'na çekmesi. Gelibolu'daki kara unsurlarının güçlü donanma topçusunca desteklenmesine, kısmen de olsa bir son vermek olmuştur.[30] Büyük gemileri geri çekmek, U-21'in tek başına doğurduğu bir sonuç olarak, Amiral de Robeck'in "taktiklerini revize etmek zorunda bırakılması" anlamına gelmektedir.[31]

Adriyatik – Akdeniz değiştir

Pola Filotillası'ndaki görevini bu bölgeye harekete geçtiği 4 Mart 1915 tarihinden 3 Mart 1917'ye kadar sürmüş, 4 Mart'ta Kuzey Denizi'ndeki Açık Deniz Filosu'nda görevlendirilmiştir.

Pola Filotillası emrinde Akdeniz'de görev yapmaya başladıktan sonra 8 Şubat 1916 tarihinde Beyrut'un 15 mil batısında 4.750 tonluk Fransız zırhlı kruvazörü Amiral Charne torpillenerek batırıldı.[32] Bu görev sırasında U-21, Avustruya-Macaristan İmparatorluğu Donanması'nda U-36 olarak görünüyordu. Geminin batmasıyla 426 kişi yaşamını yitirdi.[9] Enkazdan yüzer bir takım parçalar üzerinde hayatta kalan 13 kişi 5-6 gün sonra kurtarılmıştır. 31 Ekim'de ise Yokohama'dan Londra'ya karma bir kargo taşıyan İngiliz nakliye gemisi 5.838 tonluk Glenlogan torpillenmiştir.[33]

Kuzey Denizi değiştir

Akdeniz'deki karakol görevleri sırasında esas olarak İngiltere'ye malzeme taşıyan nakliye gemilerine saldıran U-21, Kuzey Denizi'ndeki görev süresince görece daha az gemiye saldırma olanağı bulabilmiştir. En büyüyü 3.057 ton olan Theodore Willam olan sekiz buharlı – yelkenli nakliye gemisi batırılmıştır.[11]

Savaş kariyeri değiştir

U-21, I. Dünya Savaşı boyunca sürdürdüğü görevlerde toplam 113.580 tonda 40 gemiyi batırmış, toplam 8.918 tonda iki gemiye hasar vermiştir. Hasar verdiği gemiler Menado (Hollanda) ve Benalder (İngiliz) nakliye gemileridir.[34][35] Batırılan gemilerden sadece üçü, ama güçlü, savaş gemisidir.

Dış bağlantılar değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b c d e f g h i "U-21 – NUMA". 24 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2013. 
  2. ^ a b "dft.gov.uk". 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2013. 
  3. ^ a b "Uboat.net, HMS Pathfinder". 15 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2013. 
  4. ^ "GHDI". 26 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2013. 
  5. ^ "Naval History Net". 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2013. 
  6. ^ Uboat.net, Malachite
  7. ^ Uboat.net, Primo
  8. ^ Cemal Güven, Sh.: 288
  9. ^ a b c d e f g h Güven, Cemal Çanakkale Muharebelerinde İki İngiliz Zırhlısının Sonu: Triumph ve Majestic 7 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Sh.: 289
  10. ^ Paul G. Halpern A Naval History of World War I
  11. ^ a b c d "Ships hit by U 21". 17 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2013. 
  12. ^ Cemal Güven, Sh.: 290 - 291
  13. ^ "HMS Triumph". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2013. 
  14. ^ a b Çanakkale Deniz Savaşları 1915, Sh.: 49
  15. ^ a b Cemal Güven, Sh.: 291
  16. ^ a b "National Library of New Zealand". 17 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2013. 
  17. ^ a b Cemal Güven, Sh.: 292
  18. ^ R. A. Burt, British Battleships 1889-1904 Annapolis, Maryland: Naval Institute Press, 1988 Sh.: 158
  19. ^ Ian Hamilton, Gelibolu Günlüğü Hürriyet Yayınları (1972) Sh.: 153
  20. ^ a b c Cemal Güven, Sh.: 293
  21. ^ Cemal Güven, Sh.: 294
  22. ^ Figen Atabey, Çanakkale Muharebeleri Süresince Marmara'da Deniz Nakliyatı 31 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  23. ^ a b Liman von Sanders, Türkiye'de Beş Yıl, Sh.: 84
  24. ^ Cemal Güven, Sh.: 295
  25. ^ "Uboat.net, Ships hit by U-boats during WWI". 20 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2013. 
  26. ^ "Uboat.net, Otto Hersing". 24 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2013. 
  27. ^ "The German and the Austro-Hungarian submarines in the eastern Mediterranean during 1916". 3 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2013. 
  28. ^ Çanakkale Deniz Savaşları 1915, Sh.: 61
  29. ^ Alfred von Tirpitz, My Memories Sh.: 418
  30. ^ Figen Atabey, Çanakkale Muharebeleri Süresince Marmara'da Deniz Nakliyati 31 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  31. ^ Hew Strachan, The Oxford Illustrated History of the First World War Sh.: 114
  32. ^ "Uboat.net, Amiral Charner". 15 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2013. 
  33. ^ "Ubotat.net, '^'Glenlogan". 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2013. 
  34. ^ "Uboat.net, Menado". 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2013. 
  35. ^ "Uboat.net, Benalder". 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2013. 

Kaynakça değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=SM_U-21&oldid=30748250" sayfasından alınmıştır