Radikal Parti (Fransa)

Cumhuriyetçi, Radikal ve Radikal-Sosyalist Parti (FransızcaParti républicain, radical et radical-socialiste) Fransa'nın en eski siyasi partisidir. Günümüzde merkez çizgide yer almaktadır. 1971'de parti içindeki anlaşmazlıklar sonucu sol politikaları desteklemek amacıyla Radikal Sol Parti kurulmuş ve Radikal Parti ise daha merkez sağ çizgiye kaymış, 1978-2002 yıllarında UDF'in ortak partileri arasında yer almış, 2002-2011 yıllarında ise UMP'ye bağlı olarak siyasi yaşamını sürdürmüş ancak 2011'de UMP'den ayrılarak bağımsız bir parti olmuş, 2012'de UDI'nin kuruluşunda yer almıştır.

Radikal Parti (Fransa)
Parti radical
KısaltmaPRV
Genel başkanLaurent Hénart
Genel sekreterNathalie Delattre
KurucuGeorges Clemenceau
Genel saymanJean-Marc Gabouty
Kuruluş tarihi23 Haziran 1901
ArdılıRadikal Hareket
Merkez27, place de Valois
Paris 1. arrondissement
İdeolojiRadikalizm
Cumhuriyetçilik
Avrupa Federalizmi
Hümanizm
Laiklik
Sosyal Liberalizm
Siyasi pozisyonMerkez
Resmî renklerMavi, Beyaz, Kırmızı
Ulusal Meclis
6 / 577
Senato
10 / 348
Avrupa Parlamentosu
1 / 79
Bölgesel Konseyler
18 / 1.758
İnternet sitesi
Fransa

Radikalizmin 19. yüzyıldaki yapılanması değiştir

Radikal Parti kökenlerini, 19. yüzyılda, cumhuriyetçi çizgi içerisinde bulmuş ve siyasi yelpazenin aşırı sol çizgisinde yer almıştır. Siyasi Felsefesi, kendi tarihinde uzun süre ciddi şekilde masonluktan etkilenmiştir ki geçmişte birçok Radikal siyasi figür masondur.

Temmuz Monarşisi Dönemi değiştir

1843'te, Temmuz Monarşisi döneminde, radikaller Alexandre Ledru-Rollin'in çevresinde toparlanmışlar ve İkinci Fransa Cumhuriyeti'nin gelişine dahil olmuşlardır. 1848'deki büyük reformları desteklemişlerdir: Genel oy hakkı, Köleliğin kaldırılması, Basın özgürlüğü, Toplantı ve gösteri özgürlüğü

III. Napolyon rejimine muhalefet etmişler ve yeni bir lider 1868 yılında bulmuşlardır: Léon Gambetta ki 1869'da halka duyurduğu programla (Programme de Belleville) özellikle sivil özgürlüklere odaklanmıştır.

1870 - 1901 değiştir

1870'te Pruslara karşı imparatorluğun yenilgiye uğraması üzerine cumhuriyet ilan edilmiştir. Monarşici Orléanistler ve ılımlı cumhuriyetçiler hükûmet kurmuşlardır. Sonuç olarak kırsal kesimdeki seçmenler tarafından radikalizm çok fazla ilerici algılanmış ve onlar ılımlı monarşiyi radikalizme tercih etmişlerdir. Üçüncü Fransa Cumhuriyeti döneminde, radikaller Anti-klerikalizmi savunmuş ve sömürgeci genişlemeye karşı çıkmışlardır.

Üçüncü Cumhuriyet'te partinin kurulması ve rolü değiştir

21, 22, 23 Haziran 1901 tarihilerinde parti kurulmuştur. 1902'de yapılan milletvekili seçimlerinde başarı elde etmiştir ve 3. cumhuriyet döneminin anahtar partisi olmuştur. Bu dönemde önemli reformlar yapılmıştır:

  • 1905, Kilise ve Devletin Ayrılması Kanunu
  • Gelir Vergisi
  • Bedava ortaöğretim

Birinci Dünya Savaşı sonunda Georges Clemenceau liderliğinde parti başarı sağlamış, 1927'de ise Partinin sol kanadındaki Édouard Daladier parti lideri olduktan sonra diğer sol partilerle ittifak lehinde çalışmalar yapmış, hükûmet esnasında önemli demokratik ve modern adımlar atılmıştır.

1926'da Fransa Radikal Partisi milletvekillerinden Paul Bastid [en] Ankara’ya gelerek Cumhuriyet Halk Fırkası hakkında bilgi topladı. Avrupa’daki radikal partilerin programıyla örtüştüğü için oluşturulmuş olan uluslararası birliğe (o günkü ifadeyle enternasyonale) CHF’nin de katılmasını önerdi. CHF bu daveti “memnuniyetle ve hüsn-i nazarla” karşılamış ancak bu konunun Büyük Kongre’de karara bağlanabileceği belirtti. Bu esnada Radikal-Sosyalist Antant’ın programı Ankara’ya ulaşmış, Türkçeye çevrilmiş ve Ayın Tarihi’nde yayımlanmıştır. Antant’ın ikinci kongresine CHF'nin genel sekreteri (Kâtib-i Umumi) Saffet Arıkan gözlemci sıfatıyla çağrıldı ve 1927'de Karlsruhe'de katıldı.[1]

1930'larda ise partide, iki savaş arasında partinin düşünce yapısının reforme edilmesini savunan, Genç Türkler adı verilen genç isimler yer almaya başlamış bunlara örnek olarak Pierre Mendès France, Jean Zay, Pierre Cot ve Émile Roche verilebilir.

İkinci Dünya Savaşı değiştir

Pek çok radikal isim Fransız Direnişi'nde yer almıştır. Ön planda Jean Moulin, Émile Bollaert yer almış ancak Jean Zay, Pierre Mendès France, Henri Queuille, Paul Anxionnaz, René Mayer ve İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'ni yazan isimler arasında yer alan René Cassin'de Direniş Hareketi içinde görev almışlardır.

Dördüncü Cumhuriyet değiştir

Dördüncü Fransa Cumhuriyeti döneminde tekrar anahtar rol oynamaya başlamış ancak çabucak Komünist olmayan en büyük sol parti olan SFIO (İşçi Enternasyonali Fransız Bölümü) ile merkez çizgideki yeni bir parti olan MRP ile rekabete girmiştir. Sonuç olarak liberal ve merkez çizgideki partilerle Cumhuriyetçi Sol Birlik adında bir koalisyon kurmuştur. 1946'daki seçimlerde %15'e oy oranı düşmüştür, daha sonra 4. cumhuriyet döneminde oy oranını %10'da tutmayı başarabilmiştir.

Ortak Avrupa İnşasını desteklemiş ve Dekolonizasyonun lehinde yer almıştır.

Beşinci Cumhuriyet: Merkez sağa doğru evrilme değiştir

Beşinci Fransa Cumhuriyeti'nde Radikal Parti çok ciddi oy kaybı yaşamaya başlamıştır. Charles de Gaulle'ün iktidara dönüşüne ve 1958 Anayasası'nın kabulüne ciddi derecede karşı çıkmıştır. 1958 milletvekili seçimlerinde 13 milletvekili, 1962'de ise Radikal Parti'nin dahil olduğu "Hayır karteli" 23 milletvekili çıkarmıştır. 1965-1968 yılları arasında SFIO ile beraber Sosyalist ve Demokrat Sol Federasyon'a (FGDS) katılmıştır. Fiilen merkez çizgide yer almaya başlamış, sol gelenekten olup sağa kaymıştır. 1969 Fransa cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Parti yönetim kurulu Merkez Demokrat parti mensubu olan senato başkanı Alain Poher'i desteklemiştir.

1970 - 1979 : Bölünme ve Göreceli Diriliş değiştir

29 Ekim 1969'da partinin başına geçen ve ABD modeline tutkun olan Jean-Jacques Servan-Schreiber soldan gelmesine rağmen 1971'de partinin merkez sağa geçişinde önemli bir yere sahip olmuştur. 1972'de, daha sonradan François Mitterrand'ın 1974 Fransa cumhurbaşkanlığı seçimlerinde solun ortak adayı olmasına destek olan ortak sol programı destekleyen Radikal Parti'deki azınlık görüşteki isimlerin Sol Radikaller Hareketi'ni kurması ile beraber partide bir bölünme olmuştur.

1973'te Radikal Parti merkez çizgideki MRP'nin devamı olan Jean Lecanuet'nin partisi Reformcu Hareket ile ittifak içine girmiştir. Komünistlerle seçim ittifakına karşı çıkmış ancak her zaman gaullizm karşıtı olarak kalmıştır. Valéry Giscard d'Estaing'in cumhurbaşkanlığı döneminde yapılan başlıca sosyal reformlara eşlik etmiştir. (Doğum kontrol haplarının izni, kadın haklarının tanınması)

UDF'e entegrasyon değiştir

Valéry Giscard d'Estaing'in inisiyatifle 1978'de oluşturulan UDF'in kuruluşunda yer almış ve UDF'in 6 bileşeninden biri olmuştur, diğer 5 bileşen ise; Hristiyan demokrat çizgideki Sosyal Demokratların Merkezi, liberal çizgideki Cumhuriyetçi Parti ile Gerçeklikler ve Perspektifler Kulüpleri Ulusal Federasyonu, sosyaldemokrat çizgideki Sosyalist-Demokrat Hareket ayrıca Doğrudan Üyeler.

UDF aracılığıyla Radikal Parti, RPR/UDF çoğunluğunun oluşturduğu bütün hükûmetlerde yer almıştır.

UMP ile ortaklığı değiştir

Sağdan ve soldan bağımsız bir merkez çizgiyi savunan François Bayrou'nun başkanlığındaki UDF ile Radikal Parti sorumluları düşünce farklılıkları yaşamaya başlamıştır.

2002 Fransa cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Jacques Chirac'ı destekleyen parti, UDF'ten ayrılmış ve seçimlerin ardından oluşan Halk Hareketi Birliği anlaşmaya varmış, bu anlaşma sonucu Radikal Parti varlığına devam edip, etkinliklerini sürdürecek ayrıca mali açıdan UMP'ye bağlı olup, UMP tarafından finanse edilecektir. Bu birliktelik 14 Mayıs 2011'de son bulmuş ve UMP'yi aşmak amacıyla Merkezler Konfederasyonu'na dahil olmuştur. Ancak UMP üyesi olan Radikal Parti üyelerini bağlayan anlaşma 31 Aralık 2011'de son bulmuştur. İki partide de çifte üyeliği sürdürenlere ise müsamahalı davranılmaktadır.

UDI'nin kuruluşu değiştir

Bağımsızlar ve Demokratlar Birliği (UDI) merkez bir parti olup, sol iktidara karşı sorumlu bir muhalefet içinde yer almaktadır. Bu siyasi çizgiyi kabullenen her siyasi yapıya açık olan UDI, Radikal Parti, Yeni Merkez, Merkezci İttifak, Modern Sol ve Avrupalı Demokrat Güç'ü kendi içinde barındırmaktadır.

Radikal Hareketin Lansmanı ve Dondurulması değiştir

Radikallerin Birleşmesi değiştir

2017 seçimleri ardından Radikal Sol Parti ile temasa geçilmiş ve 2017 yılında iki radikal parti birleşerek Radikal Hareket adını almış parti UDI'den de ayrılmıştır. Radikal Hareket'in Sylvia Pinel ile Laurent Hénart eş başkanları olmuştur.

Eleştiriler değiştir

Sağ kanattan bazı milletvekili ve senatörler birleşmeyi reddederek UDI'de kalıp Radikal Hareket'e dahil olmamış, sol kanattaki bazı isimler ise Sol Radikaller adında parti kurmuşlardır.

Radikal Parti'nin dondurulması değiştir

Birleşme kongresi sonrası Radikal Parti dondurulmuş ve Radikal Hareket olarak devam edilmiştir.

Radikal Parti'nin tekrar canlandırılması değiştir

2021'de Radikal Hareket'in sonlandırıldığı ve Radikal Parti'nin tekrar canlandırıldığı duyurulmuş ve 2021 yılı sonunda bu karar resmiyet kazanmıştır.

Radikal Parti Emmanuel Macron'un cumhurbaşkanlığı çoğunluğunda yer almaktadır.

Radikal Parti Genel Başkanları değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ Zafer Toprak (Ekim 2002). "Radikal Sosyalist 'Enternasyonal' ve Cumhuriyet Halk Fırkası 1927 Kongresi". Zafer Toprak, 106. Toplumsal Tarih. ss. 42-49. 17 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2023.