Rösselsprung Harekâtı (1944)
Rösselsprung Harekâtı (Almanca: Unternehmen Rösselsprung), İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanların Yugoslav partizanlarının lideri Josip Broz Tito'yu öldürmek veya esir almak üzere gerçekleştirdiği askerî harekâttır. Harekât bugün Sırbistan sınırları içinde yer alan Bosna köyü Drvar'daki partizan karargâh ve tahkimatına karşı gerçekleştirilmiştir. 25 Mayıs 1944 tarihinde işbirlikçi Çetniklerle koordineli şekilde başlatılan Alman saldırısı sonucunda partizan sığınağına ağır kayıplar pahasına girilse de Tito ve kurmay heyeti bölgeden ayrılabilmiş, sonrasında da 15. Dağ Kolordusu, 500. Waffen-SS Paraşüt Taburu ve Luftwaffe'nin koordineli saldırısı püskürtülmüştür.
| Rösselsprung Harekâtı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Yugoslavya Cephesi | |||||||
 Mareşal Tito (en sağda), baskından birkaç gün önce kurmay heyetiyle Drvar'da. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
|
Mihver Devletleri ve işbirlikçi güçler: | |||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Güçler | |||||||
| 12 bin Alman askeri ve sayısı belli olmayan Çetnik birlikleri | 12 ila 16 bin Yugoslav partizan | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Yaklaşık 1800 zaiyat | Yaklaşık 2000 ila 6000 zaiyat | ||||||
Arka plan değiştir
Yugoslavya Krallığı, İkinci Dünya Savaşı sırasında 6 Nisan 1941 tarihinde Mihver Devletlerinin işgaline uğramıştır. Hızla çözülen ve düşman karşısında direniş gösteremeyen Yugoslav Ordusu savaşın 11. gününde teslim olmuştur. İşgalin ardından ülke Mihver Devletler arasında paylaşılmıştır. Bugünkü Hırvat ve Bosna-Hersek topraklarına karşılık gelen bölgede Bağımsız Hırvatistan Devleti adı altında Almanya'ya bağlı kukla bir devlet kurulmuştur. Burada faşizmi ve aşırı milliyetçilik ideolojisini benimsemiş Ustaşa hareketi iktidara gelir. Bağımsız Hırvat Devleti içinde varılan uzlaşma uyarınca kuzey ve kuzeydoğu bölgeleri Almanlar tarafından işgal edilirken, güney ve güneybatı bölgeleri İtalya'nın denetimine geçer. Ustaşa hareketi iktidarı alır almaz Sırplara, Yahudilere ve Roman halklarına karşı etnik temizlik harekâtına girişir, katliamlar gerçekleştirmeye başlamıştır.
Yugoslav devletinin dağılması üzerine Ustaşa denetimindeki topraklarda Sırp direnişi örgütlenir; burada başı çeken iki oluşum bulunur: Komünistlerin önderliğindeki partizanlar ve Sırp milliyetçisi Çetnikler. Partizanlar savaşın sonuna dek Mihver karşıtı siyasetlerini sürdürürken Çetnikler, Eylül 1943'teki İtalya ve Müttefikler arasında ateşkes sonrasında özellikle Almanlarla işbirliği yapmıştır.
Mihver işgaline karşı direnen Jozip Broz Tito önderliğindeki partizanlar Eylül 1943 itibarıyla İtalya'nın savaştan çekilmesiyle beraber İtalya denetimindeki bölgelerde iktidarı ele geçirir. Aynı yılın Kasım ayında toplanan Yugoslavya Antifaşist Ulusal Kurtuluş Konseyi Kongresinde mareşal ünvanını alan ve başbakan atanan Tito, Dinar Alpleri bölgesindeki Drvar'da karargâh kurar. Coğrafi olarak oldukça korunaklı olan bölgedeki mağara kompleksleri hem partizanlar hem de onlara yardım sağlayan Müttefik Devletler yetkilileri için uygun bir koruma sağlar. Güneydoğu Avrupa'daki Wehrmacht komutanı Maximilian von Weichs tarafından "Almanya'nın en büyük düşmanı" olarak tanımlanan Tito'ya karşı bu bölgede harekât düzenleme kararı alınır.
Harekât değiştir
Harekât 25 Mayıs 1944 günü sabah 05:00'de kara birliklerinin harekete geçmesiyle başladı. Saat 06:35 sularında Luftwaffe'ye bağlı Junkers Ju 87 savaş uçakları tarafından bölgeye bombardıman düzenlenmiştir. Savaş uçakları toplamda 440 sorti gerçekleştirmiştir. 500. Waffen-SS Paraşütçü Taburu planörlerle ve paraşütlerle hedef bölgeye ulaşmaya başladıklarında saatler 07:00'yi göstermekteydi. Çoğunlukla başarılı şekilde bölgeye inen paraşütçü birlikleri Drvar köyünün denetimini kolaylıkla ele geçirmiştir. Köyün dışındaki mağara kompleksine yaklaşan Almanlar burada partizanların yoğun bir direnişiyle karşılaşır. Bölgede konferansları bulunan komünist gençlik örgütlerinin de muharebeye katılmasıyla beraber Almanlar ağır kayıplara rağmen baskı altına alınır. Saat 10.30 sularında Almanlar ana karargâha oldukça yaklaşmış olsalar bile hem ağır zayiat vermiş durumdadırlar hem de lojistik güçlükleri başlamıştır. Tito ve kurmay heyeti bu sırada püskürülen ilk saldırının ardından mağara kompleksinden ayrılır ve Potoci yönüne ilerler. İkinci dalga paraşütçü birlikleri köyün batısına doğru indirilse de bölgedeki yoğun partizan direnişi karşısında ilerleme sağlanamaz. Mezarlık bölgesinde sıkıştırılan Almanlar etraflarının sarılmasına rağmen direnirler ve gece boyu süren taarruzlara karşı koyarak böglede tutunurlar. Bölge yoğun bir şekilde mayın ve tahkimatlarla korunduğu için Almanlara geleneksel yöntemlerle destek gelmesinde sorun yaşanmaktadır. Ayrıca İngiltere öncülüğünde kurulmuş olan Balkan Hava Kuvvetleri filosu da Almanlara ciddi kayıplar yaşatır. İlerleyen günlerde Çetniklerin de desteğini alan Almanlar bölgede ilerleseler de Alman komuta heyeti 27 Mayıs günü harekâtı iptal kararı alır.
Sonrası değiştir
Beraberinde Sovyet ve İngiliz misyon temsilcileri olan Tito heyeti, Kupres yakınlarındaki havaalanından İtalya'nın Bari kentine götürülür, oradan da İngiliz donanmasına ait HMS Blackmore ile Vis Adasına götürülerek Müttefik Devletler temsilcileriyle bir araya gelmesi sağlanır. Tito'nun karargâhı kısa süreliğine de olsa Almanların eline geçmiş olsa bile Almanlar amaçlarına ulaşamamış olur. Tito ve partizanları önemli kayıplar yaşamış olsalar da faaliyetlerine devam etmiştir. Alman raporlarına göre özellikle 500. SS Paraşütçü Taburu ağır kayıp yaşamış, muharebelerin ilk gününde 576 ölü ve 48 yaralı olacak şekilde önemli bir zayiat yaşamıştır. Aynı raporda partizan kayıpları 6 bin olarak verilse de bu rakamın abartıldığı düşünülmektedir. Daha sonraki dönemde Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı olacak olan Tito, asıl doğum günü olan 7 Mayıs yerine kendisine karşı düzenlenen başarısız suikast girişiminin tarihi olan 25 Mayıs tarihini kutlamıştır.[1]
Galeri değiştir
-
Alman paraşütçü birlikleri Drvar'a indirme yaparken -
Alman birlikleri Drvar bölgesinde ilerlerken -
Alman paraşütçü birlikleri Scit köyünden geçerken -
2007 yılında Drvar genel görünümü
Popüler kültürdeki yeri değiştir
- Yönetmen Fadıl Hadzic tarafından çekilen 1963 yılı yapımı Desant na Drvar adlı sinema filminin konusu Rösselsprung Harekâtıdır.[2]
Kaynakça değiştir
- ^ 25 Mayıs 2021 tarihli N1 haberi 25 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 25 Mayıs 2021 tarihinde erişilmiştir
- ^ Filmin imdb sayfasından 11 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 26 Mayıs 2021 tarihinde erişilmiştir