Iguanodon

Iguanodon (anlamı:"iguana dişli"), erken Kretase devrinde Kuzey Amerika ve Avrupa'da yaşamış kuş kalçalı dinozor cinsi.

Iguanodon   PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓
Iguanodon bernissartensis'in kafatası, Muséum national d'Histoire naturelle, Paris
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Chordata Klad Dinosauria Klad †Ornithischia Klad †Ornithopoda Familya: †Iguanodontidae Cins: †Iguanodon Mantell, 1825
Türler
†I. bernissartensis Boulenger, 1881 (neotype) †I. anglicus Holl, 1829 (nomen dubium) ?†I. dawsoni Lydekker, 1888 ?†I. fittoni Lydekker, 1889
Sinonimler
?Heterosaurus Cornuel, 1850 Hikanodon Keferstein, 1834 "Iguanoides" Conybeare vide Cadbury, 2000 (nomen nudum) "Iguanosaurus" [Anonymous] 1824 (nomen nudum) "Proiguanodon" van den Broeck, 1900 (nomen nudum) ?Sphenospondylus Seeley, 1882 Therosaurus Fitzinger, 1840 ?Vectisaurus Hulke, 1879

Etimoloji

Bu canlının cins ismi iguanodon, İspanyolca iguana ve Yunanca odon (diş) kelimelerinin latinceleştirilerek bir araya getirilmesiyle oluşmuştur.

Keşif

1825 yılında İngiliz cerrah Gideon Mantell tarafından bu dinozor cinsinin kalıntıları keşfedilmiştir ve akabinde tanımlanan ve isimlendirilen ikinci dinozor olarak Megalosaurus'tan sonra tarihe geçmiştir. 1878 yılındaysa Belçika'da bir kömür madeninde çok sayıda tam ve tama yakın fosiller bulunmuştur.

Fiziksel özellikler

Yaşam restorasyonu

Iguanodon türlerinin boyutları oldukça büyük sayılabilir, bu cinsin üyeleri ortalama 9 metreyi aşan uzunluğa ve 4-5 ton ağırlığa sahiptiler. Oldukça kalın ve yapılı arka bacaklara sahip olan İguanodon'un güçlü kolları da vardı. Beş parmaklı ön ayaklarında ortadaki üç parmak ağırlık taşımaya uygun bir ortopediye sahiptir, ayrıca ilk dönemlerde burnunun üstünde bir boynuz olduğu düşünülen sivri yapının ön ayaklarındaki başparmak yapısı olduğu anlaşılmıştır. Bu başparmağın hangi amaçla kullanıldığı kesin olarak bilinmemekle birlikte bitki toplamak, yürümek ve savunma amaçlı kullanmakta olduğu tahmin ediliyor. İguanodon cinsi paleontolojik literatürde İguanodontidae ailesinin en yaygın, en bilinen ve en büyük cinsi olarak bilinmektedir. İguanodon'un bir diğer özelliği de karakteristik bir kafatası yapısına sahip olmasıdır, dişsiz gagası, derin kafatası ve etkili yanak dişleri bu canlının biyolojisi üzerine fikir verebilmektedir. İguanodon'un ilk fiziksel tasviri Gideon Mantell tarafından devasa boynuzlu bir iguana olarak yapılmıştır (o boynuzun sonradan özelleşmiş başparmak dikeni olduğu anlaşılmıştır.) ve yine İngiliz paleontolog Richard Owen da onu devasa bir kertenkele formunda değerlendirmiştir. İlk fiziksel duruşu quadrupedal görünüşte olmuştur; ancak 1880'de Belçika'daki bir kömür madeninde bulunan eksiksiz İguanodon kalıntıları Fransız doğa bilimci Dollo tarafından incelenmiştir ve bu hayvanın arka bacakları üstünde bipedal şekilde durduğunu ve kuş kalçalı bir iskelet formunda olduğunu belirtmiş olup ilk yıllarda boynuz sanılan dikensi kemiğin hayvanın önayaklarındaki başparmak olduğunu iddia etmesi İguanodon incelemelerinde devrimsel bir ilerleme olmuştur.

Beslenme ve habitat

Özelleşmiş kafatası elemanları olan dişsiz gaga ve yanak dişleri çenesinin mafsallı ve oynar yapısı ile güçlü ve sert bitkisel besinleri yiyebilmesini sağlamıştır. Besin olarak kozalaklı bitkiler, atkuyruğu ve eğreltiotu bitkilerini tüketebilmektedir. Yaşam alanları olarak da ormanlık ve bataklık alanlarda yaşadıkları düşünülmektedir, bunun yanında İguanodon'un yaşadığı devirde çiçekli bitkiler de evrimleşmeye başlamıştır.