Vikipedi

Phineus (mitoloji)

Phineus [1] ( /ˈfɪniːəs, ˈfɪn.juːs/ ; Eski Yunanca : Φινεύς, Ancient Greek : [pʰiː.neǔs] ) Yunan mitolojisinde Altın Post söylencesinin kahramanları olan Argonaut’ların yolculukları sırasında Marmara’nın kuzey kıyısında karşılaştıkları yaşlı bilicidir. [2] Kahramanlardan gördüğü yardım karşılığında onlara yolculuklarının geri kalan bölümünde nelerle karşılaşacaklarını anlatır, öğütler verir.

Boreads ile Phineus.
Calaïs et Zétès délivrent Phinée des Harpies.jpg

‘Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology’ tanımlı sözlükte (1849) Phineus’un Agenor’un oğlu ve ünlü bir bilici olduğuna ek olarak onun Trakya’da, Salmydessus’un kralı olduğunu belirtilir. Bazı kayıtlarda Paphlagonia'da [3] veya Arkadya'da kral olarak bahsedilir.[4]

KimlikDüzenle

Antik metinlerde Phineus'un soyunun birkaç farklı versiyonu mevcuttur. Rodoslu Apollonius'a göre, Fenike Kralı Agenor'un oğluydu,[5] Erkek kardeşlerinin adları Kadmos, Phoeniks, Kiliks ve Thasos’tu. Bir de kızkardeşi vardı: Europa. Bibliotheka'da babasının Poseidon (Agenor'un babasıdır) olduğu belirtilirr.[6] Hesiodik Kadınlar Kataloğu ise Phineus'un Phoenix ve Cassiopeia'nın oğlu olduğunu belirtir.[7][8]

Argonaut’ların maceralı yolculuklarını anlatan mit yazarlarından bazıları yapıtlarında  Phineus’u şu ifadelerle tanıtmıştır:

Hyginus:[9]

“ Trakyalıdır. Agenor’un oğludur. Eşi Kleopatra’dan iki oğlu oldu. Bu çocuklar üvey annelerinin kindar suçlamaları yüzünden babaları tarafından kör edildiler. Apollon’un Phineus’a bilicilik yetisi verdiği söylenir. Fakat Phineus tanrıların sözlerini açık edince Zeus onu gözlerinden yoksun bıraktığı gibi Harpyia’ları, yani tazılarım dediği o yaratıkları, adam lokmalarını daha ağzına götürmeden çalmaları için başına musallat etmişti. Argonaut’lar gelip de yolculukları hakkında bilgi istediklerinde kendisini bu cezadan kurtarırlarsa yol göstereceğini söyledi. Bunun üzerine Kuzey Rüzgârı Boreas ile Oreithyia’nın oğulları Kalais ile Zetes (baş ve ayaklarında kanatlar olduğu söylenir) Harpyia’ları Strophades adalarına sürüp Phineus’u çektiği cezadan kurtardılar. Phineus da onlara Symplegades’i nasıl geçeceklerini anlatırken önce kayaların arasından bir güvercin uçurmalarını, kayalar kapanıp da tekrar açılırken geçmelerini, (güvercin geçmeyi başarırsa tüm güçleriyle kürek çekerek geçmelerini), ama güvercin geçemeyip de ölürse geri dönmelerini öğütledi. Argonaut’lar Phineus’un yardımıyla Symplegades’ten geçtiler.” „

 

Rodoslu Apollonios:[10]

“ Ertesi gün Bithynia’nın karşısındaki kıyıya demir attılar. Burada, deniz kıyısında Apollon’un bağışladığı bilicilik yetisi yüzünden herkesten çok talihsizlik yaşayan Agenoroğlu Phineus’un evi bulunuyordu. „

Valerius Flaccus :[11]

“ Yeni günün şafağı Argonaut’lara gece yolculuğunun boşa geçmediğini gösterdi. Gördükleri yeni yerlerdi. Thynia kıyılarına gelmişlerdi. Buraları yaşamının son günlerinde tanrıların gazabına uğramış bilici Phineus’un yazgısıyla keder içindeydi. Çünkü o sadece kör ve yurdundan uzakta değildi; bir de yemeğini ağzından çalan Harpyia’ların işkencesini çekiyordu. „

Apollodoros:[12]

“ Thrake’de iki gözünü de kaybetmiş bilici Phineus’un oturduğu Salmydessus’ta karaya çıktılar. Bazıları onu Agenor’un, başkaları da Poseidon’un oğlu olduğunu söyler, körlüğü konusunda farklı şeyler anlatılır. „

AileDüzenle

İlk karısı Boreas ve Oreithyia'nın kızı Kleopatra'ydı ve ondan Plexippus ve Pandion,[13] veya Gerymbas ve Aspondus,[14] veya Polydector ( Polydectus ) ve Polydorus,[15] veya Parthenius ve Crambis,[16] veya Oryithus ( Oarthus ) ve Crambis  adında bir çift oğlu olduğunu söylenir. İkinci karısı, İskit kralı Dardanus'un [17] kızı Idaea (daha az yaygın olarak Dia veya [18] Kadmos,[19] veya Eurytia'nın [20] kızkardeşi Eidothea), onu bu oğullarını kör etmesi için kandırdı, Phineus'un kendisi de aynı kaderi paylaşacaktı.[21]

İkinci karısı veya İskitli cariyeden [22] Phineus'un Mariandynus ve Thynus adında iki oğlu daha oldu.[23] Bazı kaynaklara göre Eraseia ve Harpyreia iki kızı daha olduğunu belirtirken [24], diğer kızı Olizone Zeus ve Elektra'nın oğlu Dardanos'un karısı ve Erichthonius'un annesi oldu.[25]


Phineus'un Karşılaştırmalı Aile Tablosu
İlişki Adlar Kaynaklar
Homer Hesiod Sophocles Apollon. Diodo. Ovid Valer. Apollod. Dictys Nonnus Tzetzes Bilinmeyen
Sch. Ody. Ehoiai Sch. Anti. Argo. Sch. Sch. Ibis
Ebeveynler Phoenix ve Cassiopeia ✓ ✓
Agenor ✓ ✓
Poseidon ✓
Eşler Cleopatra (birinci karısı) ✓ ✓ ✓ ✓
Idaea ✓ ✓
Eurytia ✓
Eidothea ✓
Dia ✓
İlk karısı ✓
Çocukları Gerymbas ✓
Aspondus ✓
Parthenius ✓
Crambis ✓
Mariandynus ✓
Thynus ✓
Polydector (Polydectus) ✓
Polydorus ✓
Plexippus ✓
Pandion ✓
Olizone ✓
Eraseia ✓
Harpyreia ✓
Oryithus (Oarthus) ✓
Crambis ✓

MitolojiDüzenle

Apollon'un Phineus'a kehanet yeteneği bahşettiği [26] ancak Phineus'un kendi gözlerini kör etmesi, oğullarına karşı öfkesinden dolayı olduğuna[27], Phrixus'un yolculuğuna yardımcı olmasına[28] ya da daha uzun süre yaşamak istemesinden [29] veya Argonautika'da (dolayısıyla en iyi bilinen versiyon) bildirildiği gibi, geleceği insanlığa açıklamasından kaynaklandığına inanılmaktadır.[30] İnsanlara geleceği açıklamasından kaynaklı olarak; Phineus eline ne zaman yemek alsa harpyalar tarafından kirletilerek cezalandırılmıştır ve Kadınların Kataloğuna göre, Phineus'u dünyanın bir ucuna sürmüştür.[31] Odysseia hakkındaki şerhe göre; Zeus, oğullarının üvey anneleri tarafından öldürülmesinin cezası olarak ölmeyi mi yoksa görme yetisini kaybetmeyi mi tercih ettiğini sorduğunda, Phineus, güneşi asla görmemeyi tercih ettiğini söyleyerek ikincisini seçti. Sonuç olarak hor görülen Helios da ona ceza olarak harpyaları gönderdi.[20] Başka bir versiyonda, Helios, Phineus'u Aietes'in düşmanlarına yardım teklif ettiği için, oğlu Aietes'in isteği üzerine Phineus'u kör etti.[32] Ancak harpayalar onu rahatsız etti, bu lanetten kurtulmak isteyen Phineus Argonotlara yardım etti.[33] Phineus'un oğullarını kör ettiğinin anlatan kayıtlar, Boreas'ın [34] veya Asklepios tarafından tekrar görüş yetilerini kazandığını anlatır.[35]

Gemi Trakya'daki evinin yanına demirlediğinde, Phineus mürettebata çektiği işkenceyi anlattı ve mürettebatın parçası olan (Arganot)kayınbiraderlerinin -kanatlı ayaklı Boreadların-, onu harpyalardan kurtarmanın kaderlerinde olduğunu söyledi.[36] Zetes, Phineus'u ilahi cezasından kurtarırlarsa tanrıların gazabına uğrayacaklarından korkarak itiraz etti, ancak kahin Phineus, kendisinin ve kardeşi Calais'in hiçbir ceza ile karşı karşıya kalmayacağına dair güvence verdi.[37] Phineus, Boreadların gözetlediği yemek masasına oturarak harpyalara tuzak kurdu ve yemeğine dokunduğu anda harpyalar üşüşerek yemeği yiyip süpürmeye başladılar.[38] Boreadlar, tanrılar müdehale etmek için İris'i gönderene kadar, harpyaları "Yüzen Adalar"a kadar kovaladılar.[39] İris, Styx'in üzerine harpyaların artık Phineus'u taciz etmeyeceğine dair yemin etti ve böylece Boreadlar, Argonotların yanına döndü. Bu nedenle, Apollonius'a göre, "Yüzen Adalar" şimdi Strophades, "Dönen Adalar" olarak adlandırılıyor.[40] Phineus daha sonra Argonotların yolculuğu hakkında detaylı bilgiler verdi ve Symplegades'i güvenli bir şekilde nasıl geçeceklerini anlattı. Böylece, Odyssey'de Kirke'nin Odysseus için oynadığı rolü, Phineus Iason için oynamış oldu.[33]

Onun hakkında Phineus isimli kayıp bir oyun, Aiskhylos tarafından yazılmıştır ve MÖ 472'de yazdığı Persleri de içeren üçlemenin ilk oyunudur.[41]

Phineus ve Kleopatra'nın hikayesi Sofokles'in Antigone oyununda kısaca bahsedilmiştir.[42]

NotlarDüzenle

 

KaynakçaDüzenle

  1. ^ The name is occasionally rendered "Phineas" in popular culture, as in the film Jason and the Argonauts. "Phineus" may be associated with the ancient city of Phinea (or Phineopolis) on the Thracian Bosphorus.[kaynak belirtilmeli]
  2. ^ Bremmer (1996), Dräger (2007).
  3. ^ Scholia on Apollonius of Rhodes, Argonautica 2.178, 237; Scholia ad eund 2.177; Eustathius ad Homer, Iliad 2.851 1 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ad Dionysius Periegetes, 787; Stephanus of Byzantium, Ethnica s.v.; Constantine Porphyrogennetos, De thematibus 1.7; William Smith, Dictionary of Greek and Roman Geography s.v. Paphlagonia 7 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  4. ^ Servius, Commentary on Virgil's Aeneid 3.209 1 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  5. ^ Apollonius of Rhodes, Argonautica 2.236–7 25 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  6. ^ Apollodorus, 1.9.21 25 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ Hesiod, Ehoiai fr. 138 (Merkelbach & West 1967); Scholia on Apollonius of Rhodes, Argonautica 2.178
  8. ^ Phineus was the grandson of Agenor as the son of Phoenix according to Pherecydes and Antimachus as cited in George W. Mooney, Commentary on Apollonius: Argonautica vs Phineus 1 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  9. ^ Hyginus, Fabulae (Fables), Fable 19.
  10. ^ Rodoslu Apollonios, Argonautika, II-175-180
  11. ^ Valerius Flaccus, Argonautica, 4-422
  12. ^ Apollodoros, Bibliotheka, I-9-21
  13. ^ Apollodorus, 3.15.3 1 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  14. ^ Scholia on Sophocles, Antigone 977 (ed. Brunck)
  15. ^ Scholia on Ovid, Ibis 273 1 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  16. ^ Scholia on Apollonius Rhodius, Argonautica 2.140; Dräger (2007)
  17. ^ Diodorus Siculus, Bibliotheca historica 4.43.3–4; Apollodorus, 3.15.3; Tripp, s.v. Dardanus (2) p. 190
  18. ^ Scholia on Apollonius of Rhodes, Argonautica 2.178
  19. ^ Scholia on Sophocles, Antigone 989 1 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  20. ^ a b Scholia on Homer, Odyssey 12.69 1 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  21. ^ Scholia on Apollonius of Rhodes, Argonautica 2.178; Sophocles, Antigone 966–76 1 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  22. ^ Idaea and the Scythian concubine might be the same.
  23. ^ Scholia on Apollonius Rhodius, Argonautica 2.140
  24. ^ Tzetzes, Chiliades 1.220 24 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; on Lycophron, Alexandra 166 22 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  25. ^ Dictys Cretensis, Trojan War Chronicle 3.5 & 4.22 27 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  26. ^ Hyginus, Fabulae 19 29 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  27. ^ Sophocles, fr. 704 Radt
  28. ^ Megalai Ehoiai fr. 254 (Merkelbach & West 1967).
  29. ^ Hesiod, Ehoiai fr. 157 (Merkelbach & West 1967)
  30. ^ Apollonius of Rhodes, Argonautica 2.178–86
  31. ^ Phineus' food: Apollonius of Rhodes, Argonautica 2.187–201; his wandering torment: Hesiod, Ehoiai fr. 157 (Merkelbach & West 1967)
  32. ^ Fowler, p. 222 6 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., vol. II.
  33. ^ a b Dräger (2007).
  34. ^ Orphic Argonautica 674
  35. ^ Scholia ad Pindar, Pythian Odes 13.96
  36. ^ Apollonius of Rhodes, Argonautica 2.234–9
  37. ^ Apollonius of Rhodes, Argonautica 2.244–61
  38. ^ Apollonius of Rhodes, Argonautica 2.263–72
  39. ^ Apollonius of Rhodes, Argonautica 2.282–7
  40. ^ Apollonius of Rhodes, Argonautica 2.288–97
  41. ^ Aeschylus and Athens. 4. Lawrence & Wishart. 1973. s. 279. 
  42. ^ The Three Theban Plays. Fagles, Robert tarafından çevrildi. New York City: Penguin Classics. 1984. ss. 109. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Phineus_(mitoloji)&oldid=27914518" sayfasından alınmıştır