Pasarofça Antlaşması
Pasarofça Antlaşması, 1715-1718 Osmanlı-Avusturya-Venedik Savaşı'na son veren, yukarı Sırbistan, Belgrad ve Banat yaylasının Avusturya'ya; Dalmaçya, Bosna ve Arnavutluk kıyılarının Venedik'e verilmesi, Mora Yarımadası'nın Osmanlılarda kalması gibi maddeler içeren 21 Temmuz 1718'de imzalanan antlaşmadır. Antlaşma, Osmanlı Sultanı III. Ahmed (1703-1730) zamanında, Mora-Tuna kavşağında Sırbistan'ın Pasarofça kasabasında yapıldı.
 Pasarofça Antlaşması'na göre sınırlar | |
| Tür | Barış antlaşması |
|---|---|
| İmzalanma | 21 Temmuz 1718 |
| Yer | Pasarofça, Sırbistan |
Osmanlı-Venedik Savaşı değiştir
Venedikliler, Karlofça Antlaşması hükümlerini tamamen ihlâl ederek Karadağ'daki isyanı teşvik edip isyancılara yardım edince ve İstanbul-Mısır seferleri yapan Osmanlı ticaret ve hac gemilerine saldırınca 1715'te Sadrazam Silahdar Damat Ali Paşa Venedik'e savaş ilan ederek Mora Seferi'ne çıktı. Bu seferi Korint, Anapoli, Modon, Koron, Navarin kalelerini fethederek zaferle sonuçlandırdı. Fakat Venedik'in bağdaşığı olan Avusturya sert bir tepki ile Karlofça Antlaşması gereğince Mora Yarımadası'nın Venediklilere geri verilmesini istemesi üzerine, Avusturya'ya da savaş açıldı.
Osmanlı-Avusturya Savaşı değiştir
Sadrazam Silahdar Damat Ali Paşa kumandasındaki Osmanlı ordusu Macaristan'a girdi. Petrovaradin Muharebesi'nde Savoy Prensi Eugen komutasındaki Avusturya ordusu Osmanlı kuvvetlerini bozguna uğrattı (5 Ağustos 1716) ve Sadrazam Silahdar Damat Ali Paşa öldü. Bu bozgundan sonra Osmanlı Devleti'nin Macaristan'da yer alan son toprağı olan Banat'taki Temeşvar kalesi de düştü. Osmanlı ordusunda olan çözülme ile dağınık ve disiplinsiz birlikler Belgrad'a çekildi. Ordunun burada biraz tutunması ile birlikte, Edirne ve İstanbul'da panik ortaya çıktı. Yeni Sadrazam Hacı Halil Paşa ordunun donatım işleri ile meşguldu ama 1717'deki savaşlar hezimetin boyutunu büyüttü; 18 Ağustos 1717 tarihinde Belgrad düşman eline geçti. Belgrad'dan Niş'e kadar yörelerinin Müslüman ve Türk halkı aç ve çıplak bir vaziyette Edirne ve İstanbul yoluna düştüler. Yeni sadrazam Tevkii Nişancı Mehmed Paşa altında, ordu Avusturya cephesinde Bosna ve Vidin'de başarılar elde etti. İbrahim Paşa'nın teşebbüsleri sayesinde Avusturyalılarla barış yapılmasının kararlaştırılmasından sonra, 1718'de sadrazamlığa getirilen Damat İbrahim Paşa barış teklif etti.
Antlaşma değiştir
Osmanlı Devletini Sıkk-i şânî Defterdarı (Mâliye Müsteşarı) Silâhtar İbrâhim Efendi başkanlığındaki heyet temsil etti. Paşarofça’da Kont Virmond başkanlığında Avusturya heyeti ve Carlo Ruzzini başkanlığındaki Venedik heyeti bulunmaktaydı.[1] Bunlardan başka arabulucu devletleri temsil etmek için Hollanda temsilcisi Collyer Kontu ile İngiltere temsilcisi Sir Robert Sutton da vardı.
İki ay kadar süren konferanstan sonra; Avusturyalılar ile yirmi madde ve bir ilâve, Venediklilerle de 26 madde üzerinden, 21 Temmuz 1718 tarihinde antlaşma imzalandı.
Antlaşmaya göre,
- Avusturya ile Niş, Banat Dağları ve Transilvanya Alpleri hudut kesildi.
- Mülteci olarak Osmanlı Devleti'ne sığınan Erdel prensi II. Rákóczi Ferenc ailesiyle beraber Osmanlı-Avusturya sınırında oturmak ve emniyeti sağlanmak şartıyla iade edilecekti.
- Venedikliler Mora Yarımadası'nı, Korintos ile çevresini, Egin Körfezindeki adaları, İyonya Adalarını, Aya Mavri Adasını ve Girit’te üç iskeleyi Osmanlı Devletine verecekti.
- İran yoluyla Avrupa'ya gelen tüccarlar, dönüşte Tuna gümrük vergilerinden muaf tutulacaktı.
- Pasarofça Antlaşması'yla Osmanlı Devleti Avusturya’ya toprak vermesine rağmen, Venedik’ten aldı. Avusturya’ya verdiği toprakları 1739 yılındaki Nis Antlaşmasıyla, Temeşvar hariç geri aldı.
Kaynakça değiştir
- ^ Carlo Ruzzini 26 Ocak 1699'da imzalanan Karlofça Antlaşması için de Venedik'i temsil eden heyetin başkanı idi. Pasarofça Antlaşması'ndan sonra 1732 - 1735 döneminde Venedik Cumhuriyeti Doçesi seçilip Dük olarak görev yapmıştır.
Konuyla ilgili yayınlar değiştir
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1955 Son baskı:5.bas.) Osmanlı Tarihi IV. Cilt 1. Kısım: Karlofça Antlaşmasından XVIII. Yüzyılın Sonlarına Kadar Ankara:Türk Tarih Kurumu ISBN 975-16-0015-4
- Erim, Nihat (1953) Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri , Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi yayınları : Türk Tarih Kurumu Basımevi, Sayfa: 61-71.
- Ingrao, Charles; Samardžić, Nikola ve Pesalj, Jovan (2011) The Peace of Passarowitz, 1718. West Lafayette: Purdue University Press, ISBN 978-1-55753-594-8 (İngilizce)
Dış bağlantılar değiştir
- Özcan, Abdulkadir (2007) "Pasarofça Antlaşması" Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:31 Sayfa:177-181, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Online:[1] 30 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- (...) A general collection of treatys of peace and commerce, manifestos, declarations of war, and other publick papers, Cilt:IV. Sayfa: 401-480 "Pasarofça Anlaşması"'nın İngilizce metni arşivlerde bulunan bir eski kitapta bulunmaktadır. PDF ve EPUB formlu Online: [2] (İngilizce)
- Koch, Christophe Guillaume (1797) "Histoire de Traité de Paix de Passorowitz entre l'Empereur, la République de Venise et le Porte", Abrege de l'histoire des traites de paix Cilt:3 Sayfa:39-58 "Pasarofça Anlaşması"'nın Fransızca metni arşivlerde bulunan bir eski kitapta. Online: [3]29 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)