Panda diplomasisi
Panda diplomasisi, Çin'in dev pandaları diplomasi aracı olarak diğer ülkelere gönderme uygulamasıdır. Pandalar, Çin'in ikili ilişkileri güçlendirmek istediği ülkelere gönderdiği diplomatik hediyelerdir.[1]
Çin küresel güç olma ve genişleme hedefinde her alanda yumuşak güç çerçevesinde çalışmaktadır. Panda diplomasisi, Ping-pong diplomasisi, Bir Kuşak, Bir Yol ve Konfüçyüs Enstitüsü bu çalışmaların bir parçasıdır. Çin dış ilişkilerinde pozitif imaj edinme çalışmasıdır. Bu yumuşak güç uluslararası arenada siyasi nüfuz amacıyla göze batmayacak biçimde uygulanmaktadır. Çin pandaları siyasi diplomat olarak kullanmakta, baskı aracı olarak kullanılan pandalar dış siyaset aracı haline gelmektedir.[1]
Süreç değiştir
Uygulama yönteminde zamanla değişiklikler olmuştur. İlk başlangıcında pandalar hediye edilmiş, sonra hayvan hakları ve yasal düzenlemelere uygun olarak kiralanmıştır. Günümüzde belirlenen donör ülkeler ile ortak bakım yöntemi ile ödünç verilmektedir. Panda hediye edilen hayvanat bahçesinde Çinli ve yerli yetkililer görüşmekte, verilen fotoğraflar ve ülkede panda bulunması "ilişkilerimiz iyi, daha iyi olabilir" anlamı taşımaktadır.[1]
Dünya diplomasisinde imaj ve itibar kazanmak amacıyla hediyeleşmeler yapılmıştır. ABD'ye Fransa'nın hediye ettiği Özgürlük Anıtı buna bir örnektir. Çin, ülkenin simgelerinden biri olan Çin ejderhası yerine daha yumuşak bir görüntü çizen pandayı sembol olarak seçmiştir.
Tarihi değiştir
Tang Hanedanı (MS 618-907) iyi komşuluk ilişkileri için pandaları hediye aracı olarak kullanmıştır. İmparatoriçe Wu Zetian, Japon İmparatoru Tenmu'ya iki panda hediye etmesiyle panda diplomasisi başlamıştır. Bu hediyeleşme bilinçli bir siyaset olduğu bilinmese de Çin için bir âdet haline gelmiştir.
Panda diplomasisi tarihi belirgin üç bölüme ayrılır. 1957-1982 arası Çin arasını iyi tutmak istediği komşu komünist ülkelere "hediye" etmiştir. 1982-1994 arasında pandaları koruma, neslini devam ettirme nedenleriyle "ödünç verme" yöntemi kullanılmıştır. 1994'ten sonra Çin pandalardan ekonomik fayda sağlayabileceğini fark etmiş, "kiralama" yöntemini geliştirmiştir.
1957'de Sovyetler Birliği'ne panda hediye edilmiş, bundan sonra uzun süre hareketsizlik yaşanmıştır. 1972-1982 arasında Birleşik Krallık, ABD, Batı Almanya, Japonya, Fransa, Meksika ve İspanya'ya 16 panda gönderilmiştir.
Doğada ve hayvanat bahçelerindeki panda sayısı için net bir rakam yoktur. Doğada bulunan panda sayısını Anadolu Ajansı 600, diğer kaynaklar 1800 olarak vermektedir. Dünya Doğayı Koruma Vakfı'ye göre doğada 1970'te 1000'in altına düşen panda sayısı, 2014'te 1864'e yükselmiştir.
1994'ten sonra pandalar yüksek fiyatlara isteyen ülkelere kiralanmaya başlanmıştır. 2009'da ABD on yıllık anlaşmaya göre panda başına 1 milyon kira ve doğan yavruların Çin'e ait kabul edilmesi ve geri gönderilmesi şartları ile anlaşmışlardır. Soğuk Savaş sürecinde 1972'de ABD başkanı Nixon'ın Çin ziyaretinde Mao panda hediye edileceğini açıklamıştır. Nixon iki misk öküzü hediye ederek karşılık vermiştir. Hediye pandalardan dişi Ling-Ling 1992, erkek Hsing Hsing 1999'a kadar Washington Ulusal Hayvanat Bahçesi'nde yaşamış ve burada ölmüştür.[1]
Tibet ruhani lideri Tenzin Gyatso Avusturya'yı ziyaret etmiş, bu ziyaretten rahatsız olan Çin, bu ülkeye verdiği pandaları geri çağılmakla tehdit etmiştir.
Çin, 2005'te Tayvan üzerindeki hakimiyet iddiaları doğrultusunda bu ülkeye panda göndermek istemiş fakat red cevabı almıştır. Çalışmalarına devam eden Çin, 2008 yılında Tuan (Yeniden Birleşme), Yuan Yuan (Birlik) isimlerini verdiği iki pandayı Tayvan'a göndermiştir. Almanya'ya gönderdiği pandalara Tatlım (Tjen Tjen) ve Hazine (Bao Bao) gibi isimler verirken, Tayvan'a siyasi emellerinin izlerini taşıyan isimler tercih etmiştir. 2005'te pandaların reddedilmenin en önemli gerekçesi isim seçimi olmuştur. Panda diplomasisi faydasını göstermiş Çin-Tayvan arasında ender olan askeri ziyaretler ve ortak askeri misyon çalışmaları başlamıştır.
Güncel durum değiştir
Çin, panda donörü ülkelerin sayısını ve kiralık panda sayısını resmi ve düzenli olarak açıklamamaktadır. Konu hakkında farklı görüşler bulunmaktadır. Anadolu Ajansı 2017'de 14 ülkede 48 pandanın bulunduğunu bildirmiştir. 2015 yılında Financial Times'a göre 12 ülkede 42 panda bulunmaktadır. Aynı kaynak 2017'de 20 ülkede 70 panda olduğunu aktarmıştır.[1]
2017'de Güney Kore, Meksika, Endonezya, Singapur, Tayland, Avustralya'da 2 tane, Hong Kong, Tayvan, Malezya'da 3 tane, Kanada ve Makao'da 4 tane, Japonya'da 11, ABD'de 12, Avrupa'da 18 tane panda bulunmaktadır.
Danimarka muhalefeti, iktidarın Tibet'teki baskıları ve ülkedeki insan hakları ihlallerini gündeme getirmemek şartıyla pandaların alındığını iddia etmiş, sürece itiraz etmiştir.[2]
Hediye pandaları Çin devlet başkanı Şi Cinping ile ziyaret eden Putin, "hediye pandaların Pekin'in Moskova ilişkilerine önem verdiği anlamına geldiğini" söylemiştir.[3]
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d e YILDIRIM, Utkuhan (2021). "ÇİN'İN PANDA DİPLOMASİSİ". Bölgesel Araştırmalar Dergisi. 1 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2021.
- ^ "Danimarka'da muhalefet, Çin ile yapılan "panda diplomasisine" tepkili". tr.euronews.com. 3 Nisan 2019. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2021.
- ^ "Şi ve Putin'den 'panda diplomasisi'". tr.sputniknews.com/. 6 Haziran 2019. 17 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2021.