Palu
Palu (Zazaca: Pali, Ermenice: Բալու Balu), Elazığ'ın bir ilçesidir.
| Palu | |
|---|---|
 Palu Kalesi | |
 Elazığ ilinedeki Palu ilçesinin konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Elazığ |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Tayfun Deli[1] |
| • Belediye başkanı | Muhammet Septioğlu (YRP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 840 km² |
| Rakım | 1050 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 23,834 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0424 |
| İl plaka kodu | 23 |
Resmî site http://www.palu.bel.tr/ | |
1 belde, 36 köy ve 10 mahalle bulunmaktadır.[4] Beyhan Beldesi’nde 4 mahalle mevcuttur. 2020 yılı sonu itibarıyla toplam nüfusu 18.754, merkez nüfus ise 9.509’dur.[5] Güneyde Arıcak ve Alacakaya, kuzeyde Kovancılar ilçesi ile komşudur.
Tarihçe değiştir
Tarihi milattan önceye dayanır. Bölgede bilinen en eski kavimler Hurriler, Hititler ve Urartulardır. Özellikle Tuşba (bugünkü Van) şehri olan Uratula'nde Urartu Kralı Menaus'a ait taş kitabe vardır. Bu kitabeden Palu'ya Sebitaruas, Harput çevresine de Surani adı verildiği öğrenilmektedir.
Sophene Krallığı'nın başkentliğini yapmıştır. Sophene Krallığından MÖ 300 yıllarda yazılmış olan ve hâlen İran'ın kuzeyinde bulunan Darius Kitabelerinde bahsedilmektedir. Darius, Elazığ ve Tunceli bölgesinde ikamet eden halka Zazana olarak hitap etmiştir. Sophene Krallığı'ndan kalma en önemli eser Palu'nun Örencik Köyü yakınlarındaki Şemşat Kalesi'dir.
Urartular'dan sonra bölgeye hakim olan Soa ait Arsanosta şehrinin kalıntıları ilçenin Örencik köyü yakınlarında bulunmuştur. Palu, daha sonra sırasıyla Roma, Bizans, Arap ve tekrar Bizans egemenlikleri altında kalmıştır.
1071 Malazgirt Meydan Muharebesi ile bölge Selçuklu hakimiyetine geçmiştir. Selçuklu Devleti'nin yıkılmasından sonra Palu, Osmanlı hakimiyeti altına girmiş ve bu dönemde kuzey-güney hattı üzerinde önemli bir ticaret merkezi haline gelmiştir. Yavuz Sultan Selim, Doğu (Çaldıran) Seferi dönüşünde Palu bölgesini komutanlarından Karacimşit Bey emrine tımar olarak vermiştir.
Coğrafya değiştir
Kasaba ve köylerinin %70'i dağlık ve engebeli arazide kurulmuş olup, dağınık bir yerleşim şekli arz etmektedir.
İlçe arazisi Murat Nehri civarındaki düzlükler ile güneydeki Doğu Toros silsilesini oluşturan Akdağlar'dan meydana gelir. İlçe toprakları 410 kilometrelik bir alana sahip olup bu yüzölçümün %70'i dağlık, % 24 dalgalı, %10 ova ve % 3.1 yayladır. Dalgalı ve dağınık arazi ilçe topraklarının %86,9 gibi bir oranın oluşturmaktadır. Doğu Toros silsilesi içinde bulunan Akdağlar en yüksek noktası 2500 metre rakımlıdır.
Murat nehri ilçe topraklarının içinden geçmekte olup, vadisi genellikle dik ve sarptır. Palu karasal iklim bölgesinde olup yıllık sıcaklık ortalaması 13 C° dolaylarındadır. Yağışlar genellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında görülür.
Yıllık yağış miktarı 430 m³'tür. Keban Barajı'nın yapılmasından sonra Palu ve çevresinde iklim hissedilir derecede yumuşamıştır. İlçe, orman örtüsü bakımından zengin olmayıp sınırları içerisinde 615 hektar bozuk baltalık orman bulunmaktadır.
Nüfus değiştir
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[6] | 35.006 | 3.703 | 31.303 |
| 1935[7] | 45.912 | 3.661 | 42.251 |
| 1940[8][a] | 37.359 | 4.006 | 33.353 |
| 1945[9] | 43.964 | 7.487 | 36.477 |
| 1950[10] | 41.082 | 4.273 | 36.809 |
| 1955[11] | 44.343 | 4.390 | 39.953 |
| 1960[12] | 51.856 | 3.995 | 47.861 |
| 1965[13] | 57.818 | 4.035 | 53.783 |
| 1970[14] | 64.633 | 5.385 | 59.248 |
| 1975[15] | 72.860 | 5.489 | 67.371 |
| 1980[16] | 78.901 | 7.112 | 71.789 |
| 1985[17] | 88.512 | 7.562 | 80.950 |
| 1990[18][b] | 32.247 | 7.900 | 24.347 |
| 2000[19] | 25.550 | 10.103 | 15.447 |
| 2007[20] | 22.019 | 8.894 | 13.125 |
| 2008[21] | 22.729 | 9.069 | 13.660 |
| 2009[22] | 21.795 | 8.837 | 12.958 |
| 2010[23] | 20.772 | 8.652 | 12.120 |
| 2011[24] | 20.509 | 8.775 | 11.734 |
| 2012[25] | 20.377 | 9.187 | 11.190 |
| 2013[26] | 23.066 | 9.480 | 13.586 |
| 2014[27] | 20.035 | 9.454 | 10.581 |
| 2015[28] | 18.922 | 9.165 | 9.757 |
| 2016[28] | 18.718 | 9.200 | 9.518 |
| 2017[28] | 18.680 | 9.235 | 9.445 |
| 2018[28] | 23.834 | 9.504 | 14.330 |
| 2019[28] | 19.776 | 9.365 | 10.411 |
| 2020[28] | 18.754 | 9.509 | 9.245 |
Tarım değiştir
İlçe arazilerinin büyük çoğunluğunun dağlık olması ilçede toprağa bağlı tarımcılık yapılmasını olumsuz yönde etkilemektedir. Bu sebeple de hem tarım ve hem de hayvancılık çok küçük işletmeler bazında yapılabilmektedir. Ancak sulanabilir arazisi olan bazı köylerinde şekerpancarı gibi endüstriyel bitkiler ve sebzeler yetiştirilebilmektedir.
Sanayi değiştir
İlçede faaliyet gösteren T.C Ziraat Bankası ve Sümerbank satış mağazası dışında ticaret hukukuna göre hiçbir sanayi ve ticari işletme mevcut değildir. Ancak ölçekli marangozhane ve doğrama atölyeleri mahalli ihtiyaçları karşılayacak düzeydedir.
Ulaşım değiştir
İlçe sınırları içerisinde karayollarına ait 106 kilometrelik il yol ağı mevcuttur. Bunlardan 8 kilometrelik Palu - Kovancılar arası ve 29 kilometrelik Palu-Baltaşı-Gülüşkür köprüsü, 23 kilometre Palu-Beyhan asfaltı, 40 kilometre Palu - Arıcak asfaltıdır. Geriye kalan kısım ise geçit vermeyen yol olduğu tespit edilmiştir.
Takriben 200 kilometre uzunluğunda olan köy yollarından, Palu - Üçdeğirmenler, Palu-Seydili ile Palu-Baltaşı yol bağlantısı üzerinde Karasalkım, Gömeçbağlar, Karacabağ köy yolları asfalttır. Ayrıca ilçe merkezi ile Elazığ il merkezi arasında her yarım saatte olmak üzere gerek belediye otobüsleri ile gerekse özel halk minibüsleri ile ulaşım yaz-kış sağlanmaktadır.
Turizm değiştir
İlçenin gezilip görülebilir yerleri arasında Palu Kalesi, Eski Hamam, Kilise, Urartu Kralı Menaus'a ait taş kitabe, Cemşitbey Camii ve türbesi, Dükkanönü Camii, Küçük Camii, Ulu Camii, Alacalı Mescid ve Tarihi Palu köprüsü sayılabilir.
Dış bağlantılar değiştir
- Palu Belediyesi 23 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Palu Kaymakamlığı 24 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Notlar değiştir
- ^ Karakoçan ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
- ^ Arıcak ve Kovancılar ilçelerinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
Kaynakça değiştir
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ "T.C. PALU KAYMAKAMLIĞI". www.palu.gov.tr. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
- ^ "PALU NÜFUSU, Elazığ". www.nufusune.com. 16 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2020.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Palu Nüfusu - Elazığ". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Elazığ Palu Nüfusu". nufusune.com.