Vikipedi

Pınarlı, Şavşat

Pınarlı, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

Pınarlı
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Pınarlı
Pınarlı
Pınarlı
Pınarlı'nın Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeŞavşat
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Rakım1901 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam599
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08700

Tarihçe değiştir

Pınarlı köyünün eski adı Shlobani'dir. Gürcüce bir yer adı olan Shlobani (სხლობანი), armut anlamındaki "shali/mshali" (სხალი/მსხალი) kelimesinden türemiş olup armutlu anlamına gelir.[3] Bu yer adı Türkçe kaynaklarda Shloban ve Suhloban olarak geçer. Nitekim 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde Shloban (سخلوبان) şeklinde yazılmıştır.[4] Artvin vilayeti hakkında 1927 tarihli Osmanlıca eserde ise Sohluban (سوخلوبان) biçimini almıştır.[5]

Shlobani köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Şavşeti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ikinci yarısının hemen başlarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Osmanlı idaresine girdikten sonra kurulan Şavşat sancağının 1554 yılındaki beyi de İosebiti adında bir Gürcü prensi (tavadi) idi.[6] Pınarlı köyünün bugünkü sınırları içinde bulunan kale/kule ve kiliseler de bu dönemden kalmış olmalıdır.[7] Öte yandan Gürcü kralı III. Bagrat (975-1014) dönemi vakayinamelerinde de Shlobani adından söz edilmiştir.[8]

Shlobani köyü, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde, Çıldır Eyaleti'ne bağlı Şavşat (Satlel) sancağının köylerinden biriydi. Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi salma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği bu tarihte köyde 68 hanede 224 kişi yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Shlobani köyünün nüfusunun 448 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[9]

Shlobani köyü, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Shlobani (Схлобанъ) olarak kaydettiği yerleşim, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Dabatzvrili nahiyesinin sekiz köyünden biriydi. 1886 yılında köyün nüfusu, 405'i erkek ve 420'si kadın olmak üzere, 114 hanede yaşayan 825 kişiden oluşuyordu. Shlobani'nin nüfusu, bir hane hariç, Türk olarak kaydedilmişti. Bir hanede ise 9 Gürcü yaşıyordu. Büyük bir yerleşim olan Shlobani, bu sırada dokuz mahalleden oluşuyordu. "Abdul-ogli" mahallesinde 7 hane, "Bashalar" mahallesinde 25 hane, "Bogosman" mahallesinde 5 hane, Cami-meglesi"nde 32 hane, "Peranat" mahallesinde 8 hane, "Putkaradze" mahallesinde 7 hane, "Sisik-ogli" mahallesinde 5 hane, "Tuladze" mahallesinde 12 hane, "Habellar" mahallesinde 12 hane bulunuyordu.[10] Savaştan kısa zaman önce, 1874 yılında Tao-Klarceti’yi gezen Giorgi Kazbegi, Shlobani köyünün adını taşıyan derenin Arsiani Dağları'ndan kaynaklandığını, Shlobani, Tsihia ve Meria köylerini suladığını yazmıştır.[11]

Shlobani köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya, Artvin sancağını Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında 16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla Shlobani köyünü de kapsayan Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı.[12][13]

Shlobani, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde "Suloban" adıyla Şavşat kazasının Merya nahiyesinin bir köyüydü. Nüfusu, 645'i kadın ve 707'si erkeke olmak üzere, 214 hanede yaşayan 1.352 kişiden oluşuyordu. Bu tespitte nüfusun tamamı "Türk" olarak yazılmıştır.[14] Shlobani veya Suloban Türkçe olmadığı için köyün adı 1925’te Pınarlı olarak değiştirilmiştir.[5] Pınarlı, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Şavşat kazasının Merya nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 1.902 kişiden oluşuyordu.[15] 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 2.388 kişiye ulaşmıştı ve bu nüfus içinde 844 kişi okuma yazma biliyordu.[16]

Bugünkü Pınarlı köyünün sınırları içine yedi köy kilisesi ile iki kalenin varlığı bilinmektedir. Bu kiliselerden biri köyün güneybatısında, Kedati (ქედათი) olarak adlandırılan mevkide bulunuyordu. Bu kiliseden kalıntılar günümüze ulaşmamış, ancak kilisenin bulunduğu yede kvacvari kaidesi olduğu tahmin edilen bir taş tespit edilmiştir. Köyün güneydoğusunda bulunan tek nefli kilise temel seviyesine kadar yıkılmış olmakla birlikte dikdörtgen bir yapı (8,4×4,0 m) olduğu tespit edilmiştir. "Moklecvari" (მოკლეჯვარ') olarak adlandırılan yerdeki kiliseden geriye sadece harçlı duvar parçaları kalmıştır. Cami mahallesinin batı kısmında tamamen yıkılmış olan kilise de tek nefli ve dikdörtgen planlı (7,4×5,0 m) bir yapıydı. Temel seviyesine kadar yıkılmış olan kilisenin apsis duvarının iki tarafından girintili bölümler olduğu anlaşılmaktadır. Cami mahallesinin 1,3 kilometre batısında bir kale veya kule bulunuyordu. Burada yuvarlak formlu su sarnıcının alçak seviyedeki duvarları bugüne ulaşmıştır. Pınarlı köyünün bir mahallesi olan Peraneti’nin (პერანეთი) doğusunda kayalık bir tepenin üzerinde bir gözetleme kule bulunuyordu. Bu yapıdan geriye kireç harçlı duvar parçaları kalmıştır. Köyün merkez mahallesinin güneyinde, bugünkü mezarlığın yakınında, Çilauri (ჭილაური) olarak adlandırılan yerde iki kilisenin daha yerleri bilinmektedir. Ancak bu yapılardan geriye hiçbir şey kalmamıştır.[7][17]

Coğrafya değiştir

Pınarlı köyü, Artvin merkezine 94 km, Şavşat ilçe merkezine ise 29 km uzaklıktadır.[18]

Nüfus değiştir

Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 590[2]
2020 599[2]
2019 605[2]
2018 603[2]
2017 574[2]
2016 580[2]
2015 578[2]
2014 436[2]
2013 610[2]
2012 653[2]
2011 665[2]
2010 694[2]
2009 728[2]
2008 717[2]
2007 746[2]
2000 953[18]
1990 1.554[18]
1985 1.610[18]

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Pinarli, Turkey Page". Fallingrain.com. 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Şavşat Pınarlı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  3. ^ Şavşeti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 310. 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-407-11-6
  4. ^ Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 164. 29 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
  5. ^ a b "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 160". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2019. 
  6. ^ Şavşeti (შავშეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2011, s. 16. 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-407-11-6.
  7. ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 46, 48. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  8. ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, შავშეთისა და კლარჯეთის ტოპონიმები XIX საუკუნისა და XX საუკუნის დასაწყისის რუსულ დოკუმენტებში / XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce), 2019, Tiflis, s. 12 7 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-485-24-4
  9. ^ Ecem Kutlu, Şavşat Nüfus Defteri (1835) - Transkripsiyon ve Değerlendirme, Artvin, 2020, s. 87-94. 29 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
  10. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 1447". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023. 
  11. ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 86, ISBN 9789755537207
  12. ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir"". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023. 
  13. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2023. 
  14. ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Haziran 2023. 
  15. ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 170.
  16. ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
  17. ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 164-165, ISBN 978-9941-478-17-8.
  18. ^ a b c d "Pınarlı Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014. 

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Pınarlı,_Şavşat&oldid=32455643" sayfasından alınmıştır