Organ sistemi

Bir organ sistemi, bir veya daha fazla işlevi yerine getirmek için birlikte çalışan bir grup organdan oluşan biyolojik bir sistemdir.^[1] Her organın bir bitki veya hayvan vücudunda özel bir rolü vardır ve farklı dokulardan oluşur.

Hayvanlar değiştir

Diğer hayvanlar da insanlara benzer organ sistemlerine sahiptir, ancak daha basit hayvanlar bir organ sisteminde daha az organa veya hatta daha az organ sistemine sahip olabilir.

İnsanlar değiştir

İnsan vücudundaki sinir sistemi

İnsanda, insan anatomisi ve fizyolojisinin temelini oluşturan 11 farklı organ sistemi bulunmaktadır.^[2] Bu 11 organ sistemi: solunum sistemi, sindirim sistemi, dolaşım sistemi, üriner sistem, örtü sistemi, iskelet sistemi, kas sistemi, endokrin sistem, lenfatik sistem, sinir sistemi ve üreme sistemidir. Vücutta organ sistemi olmayan başka sistemler de vardır; örneğin bağışıklık sistemi organizmayı enfeksiyondan korur, ancak organlardan oluşmadığı için bir organ sistemi değildir. Bazı organlar birden fazla sistemde yer alır - örneğin burun solunum sisteminde yer alır ve aynı zamanda sinir sisteminde duyu organı olarak görev yapar; testisler ve yumurtalıklar hem üreme hem de endokrin sistemlerinin bir parçasıdır.

Organ sistemi	Açıklama	Bileşen organlar
Solunum sistemi	solunum: oksijen ve karbondioksit değişimi	burun, ağız, paranazal sinüsler, farinks, larinks, trakea, bronşlar, akciğerler ve torasik diyafram
Sindirim sistemi	sindirim: besinlerin parçalanması ve emilmesi, katı atıkların atılması	dişler, dil, tükürük bezleri, yemek borusu, mide, karaciğer, safra kesesi, pankreas, ince bağırsak, kalın bağırsak, rektum ve anüs
Dolaşım sistemi	besinleri, atıkları, hormonları, O₂, CO₂'yi taşımak ve pH ve sıcaklığın korunmasına yardımcı olmak için kanı dolaştırmak	kan, kalp, atardamarlar, toplardamarlar, kılcal damarlar
Üriner sistem	sıvı ve elektrolit dengesini korumak, kanı temizlemek ve sıvı atıkları (idrar) dışarı atmak	böbrekler, üreterler, mesane ve üretra
Örtü sistemi	vücudun dış koruması ve termal düzenleme	cilt, kıl, ekzokrin bezler, yağ ve tırnaklar
İskelet sistemi	yapısal destek ve koruma, kan hücrelerinin üretimi	kemikler, kıkırdak, bağlar ve tendonlar
Kas sistemi	vücudun hareketi, ısı üretimi	iskelet kasları, düz kaslar ve kalp kası
Endokrin sistem	endokrin bezleri tarafından üretilen hormonları kullanarak vücut içinde iletişim sağlamak	hipotalamus, hipofiz, epifiz, tiroit, paratiroit ve adrenal bezler, yumurtalıklar, testisler
Lenfatik sistem	lenfleri kan dolaşımına geri döndürmek, bağışıklık tepkilerine yardımcı olmak, beyaz kan hücrelerini oluşturmak	lenf, lenf düğümleri, lenf damarları, bademcikler, dalak, timüs
Sinir sistemi	bilgiyi algılama ve işleme, vücut faaliyetlerini kontrol etme	beyin, omurilik, sinirler, duyu organları ve aşağıdaki duyu sistemleri (sinir alt sistemleri): görme sistemi, koku alma sistemi, tat alma sistemi, işitme sistemi
Üreme sistemi	üreme ile ilgili cinsiyet organları	yumurtalıklar, fallop tüpleri, uterus, vajina, vulva, meme bezleri, penis, testisler, vas deferens, seminal veziküller ve prostat

Bitkiler değiştir

Bir eudicot'ta kök ve sürgün sistemleri

Damarlı bitkilerin iki farklı organ sistemi vardır: sürgün sistemi ve kök sistemi. Sürgün sistemi gövde, yapraklar ve bitkinin üreme kısımlarından (çiçekler ve meyveler) oluşur. Sürgün sistemi genellikle toprak üstünde büyür ve fotosentez için gereken ışığı burada emer. Bitkileri destekleyen, su ve mineralleri emen kök sistemi ise genellikle yer altındadır.^[3]

Organ sistemi	Açıklama	Bileşen organlar
Kök sistem	bitkileri yerine sabitler, su ve mineralleri emer ve karbonhidratları depolar	kökler
Sürgün sistemi	gövde yaprakları tutar ve güneşe doğru yönlendirir, ayrıca kökler ve yapraklar arasında malzeme taşır. Yapraklar fotosentez yaparken, çiçekler üremeyi sağlar	gövde, yapraklar ve çiçekler

Kaynakça değiştir

^ Betts, J Gordon (2013). 1.2 Structural Organization of the Human Body - Anatomy and Physiology (İngilizce). Openstax. ISBN 978-1-947172-04-3. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2023.
^ Wakim, Suzanne; Grewal, Mandeep (8 Ağustos 2020). "Human Organs and Organ Systems". 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2020.
^ Hillis, David M.; Sadava, David; Hill, Richard W.; Price, Mary V. (2014). "The plant body". Principles of Life (2.2isbn=978-1464175121 bas.). Sunderland, Mass.: Sinauer Associates. ss. 521-536.

[openstax-1] Betts, J Gordon (2013). 1.2 Structural Organization of the Human Body - Anatomy and Physiology (İngilizce). Openstax. ISBN 978-1-947172-04-3. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2023.

[2] Wakim, Suzanne; Grewal, Mandeep (8 Ağustos 2020). "Human Organs and Organ Systems". 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2020.

[hillidsafdsdassadsetal2014x-3] Hillis, David M.; Sadava, David; Hill, Richard W.; Price, Mary V. (2014). "The plant body". Principles of Life (2.2isbn=978-1464175121 bas.). Sunderland, Mass.: Sinauer Associates. ss. 521-536.

[1]

[2]

[3]