Nutuk (Mustafa Kemal Atatürk)
Nutuk, yazıldığı dönemde Cumhur Reisi ve Cumhuriyet Halk Fırkası Umumi Reisi olan Gazi Mustafa Kemal'in 15-20 Ekim 1927 tarihlerinde, 1919'dan 1927'ye dek kendisinin ve silah arkadaşlarının faaliyetlerini özetlediği konuşmasının metnidir.[1] Kültür Bakanlığı Yayınevi tarafından belgeler bölümü dışında yaklaşık 900 sayfalık bir kitap olarak yayımlanmıştır ve Türkiye'nin bu dönemle ilgili en temel resmî tarih kaynağı olma niteliğindedir.
 Gazi Mustafa Kemal, Nutuk'u sunduğu konuşma sırasında (1927) | |
| Yazar | Mustafa Kemal Atatürk |
|---|---|
| Ülke | Türkiye |
| Dil | Türkçe |
| Konu | Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşlarının 1919'dan 1927'ye kadar yaptıkları icraatların özeti |
| Tür | Söylev |
| Yayım | 1927 (ilk baskı) |
| Tam metin | Vikikaynak'ta Nutuk |
Nutuk'un güncel Türkçeye çevrilmiş sürümleri pek çok yayınevi tarafından basılmış, bazıları Söylev adını tercih etmişlerdir.
Nutuk, belgeleri sayesinde, Atatürk'ün tarihçi kimliğini de ortaya koymaktadır. Atatürk, yaşanılan olaylarla ilgili kayıtlı belgeleri toplamış ve Nutuk'u yazarken bu belgelere dayanarak icraatlarını özetlemiştir. Nutuk, Gençliğe Hitabe ile sona erer.
Konuşma, objektifliği hususunda başta Halide Edib ve Kâzım Karabekir tarafından olmak üzere birçok kişinin eleştirisine hedef olmuştur.[2]
Nutuk'ta adı geçen kişilerDeğiştir
- Kâzım Karabekir Paşa
- İsmet Paşa (İnönü)
- Rauf Bey (Orbay)
- Refet Paşa (Bele)
- Cemâl Paşa (Mersinli)
- Nurettin Paşa (Sakallı)
- Kara Vasıf Bey (Karakol)
- Zeki Bey (Kadirbeyoğlu)
- Celâleddin Arif Bey
- Cafer Tayyar Paşa (Eğilmez)
- Ali İhsan Paşa (Sabis)
- Bekir Sami Bey (Kunduh)
- Rıza Nur Bey
- Çerkez Ethem Bey ve kardeşleri
- Selahattin Bey (Köseoğlu)
- Hüseyin Avni Bey (Ulaş)
- Ali Rıza Paşa
- Şerif Paşa
- Ahmet İzzet Paşa (Furgaç)
- Çürüksulu Mahmut Paşa
- Yahya Kaptan
- Herbert G. Wells "Outline of History - 1921" tarih kitabının yazarı[3]
- Salih Bozok
- Demirci Mehmet Efe
Nutuk hakkındaDeğiştir
Nutuk, Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı dönemini birinci ağızdan aktardığı, Cumhuriyet tarihi açısından önemli bir eserdir.
Atatürk, Nutuk ile geçmişi anlatıp aynı zamanda gelecekte olabilecek tehlikelerin önceden sezilebilmesi için alınacak derslerden bahsetmektedir. Bazı sayfalarda Atatürk açıkça "sonraki yıllarda durumun kolay ve açıkça değerlendirilmesi için bu kadar ayrıntıya yer verilmiştir" sözünü belirtmiştir.[4][5]
Aynı zamanda bu kitap, şu an Türkiye'de okutulan T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinin ders ve çalışma kitaplarının hazırlamasında en büyük rolü oynamıştır. Bu kitap Atatürk'ün Samsun'a çıktığı tarih olan 19 Mayıs 1919'dan, Cumhuriyet sonrası inkılap dönemine kadarki (1927) zaman diliminde olan olayları anlatmaktadır.
DiliDeğiştir
Atatürk'ün yetiştiği dönemde kullanılan söz dağarcığı ve cümle yapısı bakımından ulusal edebiyat devrinin temsil ettiği dildir. Klasik Osmanlıcaya göre oldukça sadeleştirilmiştir. O devirde kullanılan Arapça ve Farsça sözcükler ve bu dillerden alınan kurallarla oluşturulan tamlamalar, devlet dilinde kullanımından dolayı Nutuk'a girmiş sözcükler nedeniyle dili günümüze göre oldukça ağırdır. Dil kullanılırken anlatılan duruma göre bazen kısa ve keskin tümceler bazen de uzun ve hareketli söyleyişlere yer verilmiştir.
Değişik baskılarıDeğiştir
1927'de Osmanlıca harflerle basılan Nutuk'un, sonraki yıllarda birçok kurum ve kitabevi tarafından sayısız baskıları yapılmıştır. 1960'lı yıllardan başlayarak bazı baskılarda, o tarihlerde TDK'nin yaygınlaştırmaya çalıştığı öz Türkçe kullanma akımına uyularak "Nutuk" yerine "Söylev" adı da kullanılmıştır. Bazı baskılarda hem Söylev hem de Nutuk adının birlikte kullanılması tercih edilmiştir. Belli başlı "Nutuk" baskıları şunlardır:
| Yıl | Adı | Dili | Yayınevi | Notlar |
|---|---|---|---|---|
| 1927 | "Nutuk" | Osmanlıca | 543 sayfa, bez ciltli, 19x27 cm ebatlarında, başta Mustafa Kemal portresi ve sonda 7 tabaka halinde 10 ayrı harita eki mevcut. Nutuk ilk defa 1927 yılında, biri asıl metin, diğeri belgeler olmak üzere Arap harfleriyle iki cilt olarak yayımlanmıştır. Aynı yıl, tek cilt halinde lüks bir baskısı da yapılmıştır. | |
| 1927 | "Discours du Ghazi Moustafa Kemal" | Fransızca | K. F. Kochler | 677 Sayfa. |
| 1928 | "Der Weg Zur Freiheit (1919-1920)" | Almanca | K. F. Kochler | |
| 1929 | "A Speech" | İngilizce | K. F. Kochler | |
| 1938 | "Nutuk" | Türkçe | Devlet Basımevi | 658 sayfa. Renkli, katlanmış harita eki var. |
| 1950 | "Nutuk, Kemal Atatürk" | Türkçe | Türk Devrim Tarihi Enstitüsü | 3 Cilt (Son cilt "Vesikalar") |
| 1963 | "Söylev (Nutuk)" | Türkçe | Türk Dil Kurumu Yayınları | 2 Cilt. Günümüz Türkçesine sadeleştirilmiş sürüm. |
| 1973 | "Nutuk" | Türkçe | Tercüman 1000 Temel Eser | Cumhuriyetin 50. yılı için özel baskı, tam metin. 2 cilt |
| 1984 | "Nutuk Söylev" | Türkçe | Türk Tarih Kurumu Yayınları | 2 Cilt. |
| 1984 | "Söylev" | Türkçe | Çağdaş Yayınları | 3 Cilt (Cilt I, Cilt II ve Cilt III). İlk cildi 17 baskı yaptı. |
| 1998 | "Söylev "Nutuk" " | Türkçe | Dündar Yayınları | |
| 2000 | "Nutuk Söylev" | Türkçe | Kaya Yayınları | |
| 2002 | "Söylev (Nutuk) Seçmeler" | Türkçe | Betil Yayıncılık | |
| 2011 | "Nutuk" | Türkçe | Yapı Kredi Yayınları | Kutulu, tek cilt, 1197 sayfa, 17.5 x 11.5 cm ebatlarında, orijinaldeki 10 renkli harita dahil. |
| 2015 | "Nutuk Ve Vesikalar" | Türkçe | Kaynak Yayınları | |
| 2016 | "Nutuk - Gençler İçin Fotoğraflarla" | Türkçe | Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları | Fotoğraflı özel baskı, 616 sayfa. |
KaynakçaDeğiştir
| Wikimedia Commons'ta Nutuk (Mustafa Kemal Atatürk) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Vikikaynak'ta Nutuk ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
- ^ Kongresinde gerçekleştirdiği otuz altı buçuk saat süren tarihî konuşması ve onun metnidir. 1919 - Nutuk'un Deşifresi, Sinan Meydan, Truva Yayınları, önsöz
- ^ Kuyaş, Ahmet (Ekim 2017). "Atatürk'ün Nutuk'u, Halide Edip'in itirazı...". #tarih, 41. Kafa Grup. ss. 40-45. ISSN 2148-547X.
- ^ "Ata'nın Okuduklarından: Outline of History". 28 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2015.
- ^ Nutuk, Mustafa Kemal Atatürk
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2007.
- Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk
- Sinan Meydan, Nutuk'un Deşifresi
- Mete Tunçay, Türkiye Cumhuriyeti'nde Tek-Parti Yönetiminin Kurulması, Yurt Yayınları, İstanbul, 1981.
- Taha Parla, Türkiye'de Siyasal Kültürün Resmi Kaynakları - Cilt 1: Atatürk'ün Nutuk'u, İletişim Yayınları, İstanbul,
- Mete Kaan Kaynar (Ed), Resmi Tarhi Tartışmaları-5, Nutuk, Özgür Üniversite Yayınları, Ankara
Dış bağlantılarDeğiştir
- Nutuk, yan yana düzenlenmiş Eski/Yeni Türkçe indirilebilir PDF, Bedii Yazıcı 1 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Nutuk, Belgeler yan yana düzenlenmiş Eski/Yeni Türkçe indirilebilir PDF, Bedii Yazıcı 19 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Nutuk (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı) 12 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Nutuk : (MP3 formatında Tanıtımı:)
- Nutuk 1927 basımı (eski harfli) tam metin
- Nutuk Veritabanı 26 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Eserin Latin alfabeli ilk baskısnda geçen kelimeleri arama yazılımı, Türk Dil Kurumu web sitesi)
- 15 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20160215071208/https://www.youtube.com/watch?v=Cfhha2otoyw arşivlendi. Youtube.com - Atatürk Nutuk Tamamı [Sesli]]
12 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20220812143015/https://m.haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/1415103-asil-nutuk-neden-yayinlanmaz-amp arşivlendi.] Murat Bardakçı'nın "Asıl Nutuk neden yayınlanmaz?" isimli yazısı.
[1] Murat Bardakçı'nın ve Celâl Şengör'ün Nutuk hakkındaki söylemleri.