Niyazi Berkes
Niyazi Berkes (d. 21 Ekim 1908, Lefkoşa, Kıbrıs - ö. 18 Aralık 1988, Londra, Birleşik Krallık), Kıbrıslı Türk sosyolog ve bilim insanı.
| Niyazi Berkes | |
|---|---|
 | |
| Doğum |
21 Ekim 1908 Lefkoşa, Kıbrıs |
| Ölüm |
18 Aralık 1988 (80 yaşında) Londra, İngiltere |
| Meslek | Sosyolog, yazar |
| Milliyet | Türk |
| Dönem | 1935-1988 |
| Tür | İnceleme, araştırma, monografi |
| Konu | Tarih, politika, sosyoloji, iktisat |
| Edebî akım | Yön dergisi |
Hayatı ve çalışmalarıDeğiştir
Kıbrıs’ın Lefkoşa kentinde doğdu.[1] Lefkoşa'da başladığı orta öğrenimini, İstanbul Erkek Lisesi'nde tamamladı.[1] İstanbul Erkek Lisesi'nden sonra 1931'de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nü bitirdi (1931).[1] Bir süre değişik işlerde çalıştı ve 1935'te İ.Ü. Edebiyat Fakütesi'nde sosyoloji asistanı oldu. Aynı yıl, Behice Boran'la birlikte ABD'de Chicago Üniversitesi'ne toplumbilim çalışmaları için gitti. 1939'da Türkiye'ye döndü, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde sosyoloji doçenti olarak göreve başladı. O dönemde "solculukla" ve "komünistlikle" suçlandı. 1948'de DTCF'nin tasfiyesi sırasında Pertev Naili Boratav ve Behice Boran'la birlikte Niyazi Berkes'i de görevinden uzaklaştırıldı.
1952'de Kanada McGill Üniversitesi'nde öğretim üyeliğine başladı[2] ve aynı üniversitede Türkiye'nin tarihsel ve toplumsal evrimiyle ilgili sayısız çalışmalar yapan Berkes, 1975 yılında emekli oldu ve Birleşik Krallık'a yerleşti.[2] Türkiye'de ilk köy monografisini yapan bilim insanlarındandır.[3]
Eserleri hakkındaDeğiştir
Özellikle Türkiye’nin Osmanlı İmparatorluğu döneminden günümüze dek geçirdiği değişimler üzerine araştırmalar ve bunlara ek olarak da kuramsal toplumbilim çalışmaları yaptı. Glenekselliğin değişmemek olduğunu belirten Berkes, geleneksellilte hiçbir yeniliğe yer olmadığını savunur. Osmanlı Devleti'nde yeniçerilerin dönüşümünü ve Osmanlı'ya etkilerini sosyolojik olarak açıklamaya çalışmıştır. Sekülerleşmenin birnic adımı olarak Tanzimat'tan bahseder. Ekonomik başarısızlığın hukuki başarısızlığa neden olduğunu belirtir. 1942’de yazdığı Bazı Ankara Köyleri Üzerine Araştırma adlı alan çalışması toplumbilim alanında Türkiye’de yayımlanan ilk monografilerden biridir.
Yazarın diğer önemli eserleri arasında, Siyasi Partiler (1964), Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler (1965), Arap Dünyasında İslamiyet, Milliyetçilik ve Sosyalizm (1969), Atatürk ve Devrimler (1982), Teokrasi ve Laiklik (1984) yer alır. Öte yandan, İletişim Yayınları'ndan çıkan Unutulan Yıllar adlı kitabında da (yayına hazırlayan Ruşen Sezer) 1940'lı yılların siyasal ve entelektüel ortamını anlatmaktadır.
Ayrıca Ziya Gökalp'in denemelerinden yaptığı çevirileri bir kitapta Turkish Nationalism and Civilization toplayıp Birleşik Krallık'ta yayınlamıştır (1959).
EserleriDeğiştir
- İnceleme Araştırma
- Propaganda Nedir? (1942)
- Siyasi Partiler (1964)
- Türkiye' de Çağdaşlaşma (The Development of Secularism in Turkey, 1964)
- Batıcılık, Ulusçuluk ve Toplumsal Devrimler (1965)
- Arap Dünyasında İslamiyet, Milliyetçilik ve Sosyalizm (1969)
- Türkiye İktisat Tarihi[4] Cilt 1, Cilt 2 (1969,1970)
- Türk Düşününde Batı Sorunu (1975)
- Atatürk ve Devrimler (1982)
- Teokrasi ve Laiklik (1984)
- Anı
- Unutulan Yıllar
- Gezi
- Asya Mektupları26 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| Vikisöz'de Niyazi Berkes ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
KaynakçaDeğiştir
- ^ a b c Kongar, Emre (derleyen); Özer, İnan (hazırlayan) (Mart 2012). Türk Toplumbilimcileri. 1 (2. bas.). İstanbul: Remzi Kitabevi. s. 239. ISBN 978-975-14-1378-9.
- ^ a b Kaçmazoğlu, H. Bayram (2012). Türk Sosyolojisinde Temalar 2: Kuram, Uygulama, Sosyalizm. İstanbul: Doğu Kitabevi. s. 57. ISBN 978-605-5296-07-0.
- ^ Altun, Gurcan; Akansu, Bulent; Ugur Altun, Betul; Azmak, Derya; Yilmaz, Ahmet (Kasım 2004). "Deaths due to hunger strike: post-mortem findings". Forensic Science International. 146 (1): 35-38. doi:10.1016/j.forsciint.2004.03.022. ISSN 0379-0738.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2018.