Nisan tezleri

Nisan Tezleri (Rusça: апрельские тезисы), 1917 Şubat Devrimi ile Rusya'daki Çarlık rejiminin devrilmesi üzerine sürgünde bulunduğu İsviçre’den, Mühürlü Tren ile Rusya’nın başkenti Petrograd’a gelen Bolşevik lider Lenin tarafından ilan edilen ve parti tarafından izlenmesi gereken siyasi hattı anlatan açıklamalar. Tezler daha çok Rusya’nın içinde bulunduğu durumu tahlil etmekte ve Bolşevikler tarafından yapılması gerekenleri sıralamaktadır.

Lenin Petrograd Sovyeti kürsüsünden Nisan Tezleri'ni içeren konuşmasını yapıyor, 4 (17) Nisan 1917

Tezlerde Lenin “Tüm İktidar Sovyetlere” sloganında da görüldüğü gibi iktidarın işçi, asker ve köylülerin kendiliğinden kurdukları taban örgütlenmesi olan Sovyetler tarafından alınmasını savunur. Ayrıca Geçici Hükûmet ile hiçbir şekilde iş birliği yapılmamasını önerir. Nisan Tezleri Bolşevik siyasi hattını belirleyen ve Temmuz Günleri ile Ekim Devrimini etkileyen, leninizmin temellerinin atılmasını sağlayan öneme sahiptir.

Arka plan

Ana maddeler: Şubat Devrimi ve Mühürlü Tren

Tezlerin Lenin tarafından açıklandığı Nisan 1917'de Rusya birkaç ay öncesine göre çok değişmiştir. Şubat Devrimi ile Çar II. Nikolay devrilmiştir. Başa geçen Geçici Hükûmet ülkede iktidar olmaya çalışacaktır. Başbakan olan Georgi Lvov ve sonrasında Aleksandr Kerenski liberal ve ılımlı sosyalistler tarafından kurulan hükûmetlere başkanlık edeceklerdir. Ancak Geçici Hükûmet tam otoriteye sahip konumda değildir. Şubat Devriminden sonra tabanda işçilerin, askerlerin ve köylülerin kurdukları Sovyet organların varlığı ve azımsanmayacak gücü ikili iktidar durumu yaratmıştır.

Şubat Devriminden sonra sürgünde İsviçre’de bulunan Lenin derhal Rusya’ya dönmek ister. Ancak ülkeye geri dönmesi çok zordur çünkü I. Dünya Savaşı sürmektedir ve o tarafsız İsviçre’de sıkışıp kalmıştır. İsviçreli komünist Fritz Platten, Lenin ve beraberindeki Rus sürgünlerin Rusya’ya dönebilmesi için Almanya İmparatorluğu ile temas kurar. Özellikle II. Wilhelm radikal sosyalist görüşleriyle bilinen Bolşevik liderin Rusya’ya dönerek Almanya ile savaş halinde olan Rusya’yı savaş dışına bırakabileceğini düşünür. Bu sayede Almanya Batı Cephesine asker kaydırabilecektir. İki taraf da Fritz Platten aracılığında Rus sürgünlerin Almanya’dan Mühürlü Tren olarak adlandırılan trenle geçmesinde anlaşır. İsveçli komünistler Otto Grimlund ve Ture Nerman sayesinde İsveç'ten geçen Lenin, İsviçre-Almanya-İsveç-Finlandiya üzerinden 3 Nisan (16 Nisan) 1917 günü Petrograd’a ulaşmış olur.

Tezler

Nisan tezleri'nin orijinal el yazımı taslak metni

Nisan Tezleri, Bolşevik yayın organı Pravda’da 7 (20) Nisan 1917 günü yayınlanır. Tam metin aşağıdaki gibidir:

Petrograd'a ancak 16 Nisan gecesi vardım ve dolayısıyla, elbette, 17 Nisan'daki toplantıda, devrimci proletaryanın görevleri konusunda bir rapor sunabilirdim. Bu da ancak kendi sorumluluğumda ve yeterli hazırlığımın olmadığı çekincesiyle mümkündü.

Kendim ve dürüst muhaliflerimin işleri kolaylaştırmak için yapabileceğim tek şey yazılı tezler hazırlamaktı. Bunları okudum ve metni Yoldaş Tseretelli'ye verdim. Bunları iki kez ve çok yavaş okudum. Önce Bolşevikler toplantısında ve sonra Bolşevikler ve Menşevikler toplantısında.

Raporda çok daha ayrıntılı olarak geliştirilen bu kişisel tezleri sadece kısa açıklayıcı yorumlarla yayınlıyorum.

1. L'vov ve ortaklarının yeni hükümeti döneminde de, Rusya açısından tartışmasız bir şekilde kapitalist bir emperyalist savaş olarak kalmaya devam eden savaşa karşı tutumumuzda, "devrimci savunmacılık"tan en ufak bir taviz verilmemelidir. Sınıf bilincine sahip proletarya, devrimci savunmacılığı gerçekten haklı çıkaracak bir devrimci savaşa ancak şu koşullar altında razı olabilirdi:

(a) Hükümet gücünün proletaryaya ve proletaryanın sınırında bulunan köylülüğün yoksul kesimlerine geçmesi,

(b) Bütün ilhakların yalnızca sözde değil, fiilen de reddedilmesi

(c) Bütün kapitalist çıkarlarla tam ve gerçek bir kopuşun yapılması.

Savaşı bir fetih aracı olarak değil, yalnızca bir zorunluluk olarak kabul eden devrimci savunmacılığa inanan kitlelerin geniş katmanlarının kuşku götürmez dürüstlüğü göz önüne alındığında, burjuvazi tarafından aldatıldıkları gerçeği göz önüne alındığında, onlara hatalarını çok kapsamlı, ısrarlı ve sabırlı bir şekilde açıklamak, sermaye ile emperyalist savaş arasındaki ayrılmaz bağlantıyı açıklamak ve sermayeyi devirmeden savaşı gerçekten demokratik, zorlayıcı olmayan bir barışla sona erdirmenin imkansız olduğunu kanıtlamak gerekir.

Bu görüşün aktif görevdeki ordu mensupları arasında yaygın propagandası organize edilmelidir…

2. Rusya'daki mevcut durumun kendine özgü özelliği, proletaryanın yetersiz sınıf bilinci ve örgütlenmesi nedeniyle iktidarı burjuvazinin eline veren devrimin birinci aşamasından, iktidarı proletaryanın ve köylülüğün yoksul katmanlarının eline vermek zorunda olan ikinci aşamasına geçişi temsil etmesidir.

Bu geçiş, bir yandan maksimum özgürlükle (Rusya şu anda dünyadaki savaşan ülkeler arasında en özgür olanıdır), diğer yandan kitlelerle ilişkilerde şiddetin yokluğuyla ve son olarak kitlelerin, barışın ve sosyalizmin en büyük düşmanları olan kapitalistlerin hükümetine olan mantıksız güveniyle karakterize edilir.

Bu özel durum bizden, siyasi yaşama yeni uyanan eşi benzeri görülmemiş geniş proleter kitleleri arasında Parti çalışmasının özel gerekliliklerine kendimizi uyarlama becerisi talep etmektedir.

3. Geçici Hükümete hiçbir destek verilmemeli. Tüm vaatlerinin, özellikle de ilhaklardan feragat edilmesine ilişkin vaatlerinin tamamen yanlış olduğu açıklanmalıdır. Kapitalistlerin hükümeti olan bu hükümetin emperyalist bir hükümet olmaktan vazgeçmesini talep eden affedilmez, yanılsama yaratan "talep" değil, maruz kalmadır.

4. İşçi Temsilcileri Sovyetlerinin çoğunda, burjuvazinin etkisine boyun eğen ve onun etkisini proletaryaya taşıyan tüm küçük burjuva oportünist unsurlardan oluşan bir bloğa karşı Partimizin azınlıkta ve şimdiye kadar küçük bir azınlıkta olduğu gerçeği kabul edilmelidir...

Kitlelere, İşçi Temsilcileri Sovyeti'nin mümkün olan tek devrimci hükümet biçimi olduğu ve bu nedenle görevimizin, bu hükümet burjuvazinin etkisine boyun eğdiği sürece, onların (Bolşevik olmayan sosyalistlerin) taktiklerinin hatalarının sabırlı, sistematik ve ısrarlı bir açıklamasını, özellikle kitlelerin pratik ihtiyaçlarına uyarlanmış bir açıklamayı sunmak olduğu anlatılmalıdır.

Azınlıkta olduğumuz sürece, bir yandan hataları eleştirme ve açıklama işini sürdürürken, diğer yandan da devletin tüm iktidarının İşçi Temsilcileri Sovyetlerine devredilmesinin gerekliliğini savunuyoruz ve böylece kitleler, deneyim yoluyla hatalarının üstesinden gelebilirler.

5. Parlamenter bir cumhuriyet değil -İşçi Temsilcileri Sovyetlerinden parlamenter bir cumhuriyete dönmek geriye doğru bir adım olacaktır- ama yukarıdan aşağıya, ülke çapında İşçi, Tarım Emekçileri ve Köylü Temsilcileri Sovyetleri cumhuriyeti.

Polisin, ordunun ve bürokrasinin lağvedilmesi.

Seçimle göreve gelen ve her an görevden alınabilecek bütün memurların maaşları, kalifiye bir işçinin ortalama ücretini geçmeyecektir.

6. Tarım programında Tarım İşçileri Temsilcileri Sovyetlerine ağırlık verilmelidir.

Bütün toprak mallarına el konulması.

Ülkedeki tüm toprakların millileştirilmesi, toprakların elden çıkarılmasının yerel Tarım İşçileri ve Köylü Vekilleri Sovyetleri'nin sorumluluğuna verilmesi. Ayrı Yoksul Köylü Vekilleri Sovyetleri'nin örgütlenmesi. Her büyük arazide, Tarım İşçileri Vekilleri'nin kontrolü altında ve kamu hesabına örnek çiftliklerin oluşturulması.

7. Ülkedeki tüm bankaların derhal tek bir ulusal bankada birleştirilmesi, bu bankanın denetiminin İşçi Temsilcileri Sovyeti tarafından yapılması.

8. Acil görevimiz sosyalizmi “getirmek” değil, yalnızca toplumsal üretimi ve ürünlerin dağıtımını derhal İşçi Temsilcileri Sovyeti’nin denetimi altına almaktır.

9. Parti görevleri:

(a) Parti kongresinin derhal toplanması.

(b) Parti programının değiştirilmesi, esas olarak:

(1) Emperyalizm ve emperyalist savaş sorunu üzerine;

(2) Devlete karşı tutumumuz ve “komün devlet” talebimiz üzerine.

(3) Eskimiş asgari programımızın değiştirilmesi.

(c) Parti için yeni bir isim.

10. Yeni bir Enternasyonal. Dünyanın dört bir yanındaki resmi liderleri sosyalizme ihanet etmiş olan "Sosyal Demokratlar" yerine... kendimizi Komünist Parti olarak adlandırmalıyız.

Etkileri

Bolşevikler Şubat Devrimini beklememektedir ve örgütsel olarak hazırlıksız yakalanırlar. O dönemde Rusya'da çok az Bolşevik lider bulunmaktadır. Lenin, Stalin, Matvei Muranov, Lev Kamenev ve Grigori Zinoviev gibi Bolşevik liderler ya ülke dışında ya da ülke içinde sürgündedir. Özellikle ülke içindeki sürgünden geri dönen Kamenev, Muranov ve Stalin Geçici Hükûmet ile daha ılımlı bir politika güdeceklerdir. Ancak onların gelmesinden önce bunun aksini savunan ikincil Bolşevik liderlerden Aleksandr Şlyapnikov ve Vyaçeslav Molotov bu ekibin gelmesiyle tasfiye edilecektir. Lenin'in tam bu sırada ülkeye dönmesi Bolşevikleri farklı bir doğrultuya sokacak ve partililerin duruma bakışını netleştirecektir.

İlk başta tüm partinin karşı çıktığı Nisan Tezlerini yılmadan tek tek bütün partililere anlatan ve onları ikna eden Lenin, Ekim Devrimine giden yolda çok önemli bir ideolojik açılım yapmış olur.

Ayrıca bakınız

• İkili iktidar
• Temmuz Günleri

Dış bağlantılar

• Bu kişinin Marxists Internet Archive'deki mevcut eserleri için: Nisan tezleri.
• marxist.org internet adresinde Nisan Tezleri (İngilizce), 03 Şubat 2010 tarihinde erişilmiştir26 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.