Nikiforos Komninos
Nikiforos Komninos (Yunanca: Νικηφόρος Κομνηνός, Nikēphoros Komnēnos; y. 970 – 1026/7 sonrası) II. Basileios (h. 976-1025) ve VIII. Konstantinos (h. 1025-1028) döneminde Bizans askeri lideriydi. Vaspuragan Ermeni bölgesinin valisi olarak görev yaptı ve 1081 ile 1185 arası Bizans İmparatorluğu'nu yöneten Komninos Hanedanı'nın bilinen ilk üyelerinden biridir.
| Nikiforos Komninos Νικηφόρος Κομνηνός | |
|---|---|
 İmparator VIII. Konstantinos (solda), Nikiforos Komninos'un (sağda) kör edilmesini emrediyor; Madrid Skilicis'ten minyatür. | |
| Doğum | y. 970 (?) |
| Ölüm | 1026/7 sonrası |
| Rütbesi | Vaspuragan Stratigos/katepano |
Hayatı değiştir
Nikiforos Komninos, Komninos Hanedanı'nın belgelenen ilk üyelerinden biridir,[1] ancak erken yaşamı veya sonunda imparatorluk hanedanına yol açan ailenin ana koluyla bağlantısı hakkında hiçbir şey bilinmemektedir. Yunan bilgin Konstantinos Varzos, y. 970'de doğduğunu ve onun Komnenos Hanedanı'nın atası Manuil Erotikos Komninos'un küçük kardeşi olduğunu öne sürer, ancak her iki varsayım da doğrulanamamaktadır.[2][3]
Nikiforos, tarihi kayıtlarda ilk olarak y. 1022'de, Vaspuragan Kralı Senekerim-Hovhannes'in (h. 1003-1021), Müslüman komşularının baskısına direnemeyip krallığını Bizans imparatoru II. Basileios'a büyük mülkler ve Sebasteia themasının valiliği karşılığında teslim etmesinden kısa bir süre sonra görülür.[2][3]
II. Basileios başlangıçta yeni eyaleti (Grekçe: Ἀσπρακανία, Asprakania, Yunanca) Basileios Argyros'a verdi, ancak beceriksizliği nedeniyle kısa süre sonra onu yerinden almak zorunda kaldı. Protospatharios Nikiforos Komnenos, Basileios Argyros'un yerine vali (Stratigos veya katepano) olarak seçildi ve kısa sürede ülke üzerinde Bizans yönetimini uygulamayı başardı.[3] Dönemin Ermeni tarihçi Aristakes Lastivertsi, Nikephoros'un Van Gölü'nün kuzey kıyısındaki Arzes prensliğini ele geçirdiğini ve onu kendi eyaletine dahil ettiğini kaydeder, ancak aynı şekilde dönemin Arap Hristiyan tarihçi Antakyalı Yahya'nın anlatısına göre, bu İmparator Basileios'un kendisi tarafından ustalıkla gerçekleştirilmiştir.[3]
Nikiforos Komnenos, II. Basileios'un kardeşi ve ardılı VIII. Konstantinos yönetiminde Vaspurakan'ın Stratigos' olarak hizmet etmeye devam etti, ancak 1026'da sadakatsizlik şüphesiyle görevden alındı ve kör edildiği Konstantinopolis'e geri çağrıldı.[3][4] Tarihsel kayıtlar, geri çağrılmasının arka planında iki farklı versiyon sunar: Bizanslı vakanüvis İoannis Skilicis, birliklerinden komşu Türk hükümdarlarına karşı kullanılması amaçlanan yazılı bir destek taahhüdünde ısrar ettiğini bildirir, ancak bu söz Konstantinos tarafından, kendisine kişisel olarak sadık bir güç yaratma girişimi olarak görülür.[3][4][5] Skilicis suçlamayı temelsiz ilan edip suçu aşırı şüpheci Konstantinos'a yüklerken, Aristakes ise Nikiforos'un gerçekten de Gürcistan Kralı I. Giorgi (h. 1014-1027) ile ya kendisini imparator ilan etmeyi ya da Vaspurakan'ı bağımsız bir krallık yapmayı amaçlayan haince görüşmelerde bulunduğunu iddia eder. Kappadokia birlikleri bunu öğrendiğinde, Nikiforos'u ele geçirdiler ve onu, Konstantinopolis'e esir olarak gönderdiler; burada Konstantinos, olayı dikkatlice inceledikten ve Nikiforos'un suçuna kendini inandırdıktan sonra, ertesi yıl onu ve sekiz arkadaşını kör etti.[3][4]
Bundan sonraki kaderi, ölüm tarihi ve soyundan herhangi birinin olup olmadığı bilinmemektedir.[4]
Kaynakça değiştir
- Özel
- Genel
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- Lilie, Ralph-Johannes; Ludwig, Claudia; Pratsch, Thomas; Zielke, Beate (2013). Prosopographie der mittelbyzantinischen Zeit Online. Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften. Nach Vorarbeiten F. Winkelmanns erstellt (Almanca). Berlin ve Boston: De Gruyter.
- Varzos, Konstantinos (1984). Η Γενεαλογία των Κομνηνών [Komninosların Soyağacı] (PDF) (Yunanca). A. Selanik: Bizans Araştırmaları Merkezi. OCLC 834784634.
- Wortley, John, (Ed.) (2010). John Skylitzes: A Synopsis of Byzantine History, 811-1057 [İoannis Skilicis: Bizans Tarihinin Bir Özeti, 811-1057] (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-76705-7.