Navaholar

Navaholar
(Diné ya da Naabeehó)
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
	Navahoca, İngilizce
Din
	Hristiyanlık , geleneksel yerli inançları

Navaho (veya Diné), Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona, New Mexico ve Utah eyaletlerinde yaşayan ve Navahoca konuşan Atabaskların Güney Atabaskları grubundan olan bir Kızılderili halkıdır. Üç yüz binlik nüfuslarıyla ABD'deki federal olarak tanınan (Navaho Ulusu) en büyük yerli halktır. En yakın akrabaları Apaçiler ile birlikte Güney Atabaskları adı altında toplanırlar.

Yaşam yerleri değiştir

Geleneksel anayurtları Dinétah adı verilen bölgedir. Navaho Uzun Yürüyüşü adlı etnik temizlik hareketinden sonra bugünkü yaşadıkları alana yerleştirildiler.

Tarih değiştir

Arizona eyaletinde eski Fort Defiance (Navaho dilinde: Tséhootsooí) yakınında Navaholar (1873)

Navahoların doğuşu değiştir

Navahoların ne zaman Asya'dan Kanada'ya oradan da bugünkü oldukları yere geldikleri tam olarak belli değildir. Tahminlere göre MÖ 900 ile MÖ 1000 yılları arası bu bölgeye yerleştikleri düşünülmektedir.

19. yüzyıl'da Navaholar değiştir

1848 yılında Meksika, güneybatıyı Amerika Birleşik Devletleri'ne bırakınca Navaholarla olan sürtüşmeler arttı. Navaholar, İspanyol, Pueblo ve beyaz Amerikalıların yerleşim bölgelerine saldırmaya başladılar. Bu arada beyazlar Navaho topraklarını istilâ etmekle meşguldüler. Daha sonra Birleşik Devletler orduları Navaho topraklarına baskınlar düzenlemeye başladılar ve çeşitli yerlerde askeri karargâhlar kurdular. Nihayet, federal hükûmet, Navahoları, Yeni Meksika'nun doğusunda Bosque Rodendo'da "rezervasyon" adı verilen Kızılderililere ayrılmış bölgeye yerleştirmeyi kararlaştırdı. 1863 yılında Albay Kit Carson yönetiminde bir grup asker Navaho topraklarına girerek çiftliklerini ve sürülerini yok etmiş ve 800 Navaholuyu da Bosque Rodendo'ya sürmüştür. Tarihte bu, "Uzun Yürüyüş" olarak bilinir.

Kültür değiştir

Navaho kilimi

Bir Navaho, maske ve vücut boyama içeren tören kıyafetiyle (1904)

Navahoların geleneksel barınakları hogan adı verilen yapılardır. Navaholar halı ve kilimleriyle de bilinir.

Dil değiştir

Navaholar, Atabask dilleri içerisindeki bir dil olan Navahocayı konuşmaktadır. II. Dünya Savaşı'nda Amerikan ordusu zorlu kriptolama yöntemlerine bir çözüm olarak Navaho dilini kullanmıştır.