Vikipedi

Mustafa Ertuğrul Aker

Türk asker

Mustafa Ertuğrul Aker (1892, Hanya - 5 Kasım 1961, Antalya), dünya askeri tarihinde ilk defa olarak bir uçak gemisi (Seaplane tender) batıran Türk subayıdır ve bu gemiyi karadan dağ topu ile batırmıştır.

Mustafa Ertuğrul Aker
Doğum1892
Hanya, Girit Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm1961 (68-69 yaşlarında)
Antalya, Türkiye
Bağlılığı Osmanlı (1912-1920)
 Türkiye (1920-1946)
Hizmet yılları1912-1946
RütbesiYüzbaşı
Çatışma/savaşlarıI. Dünya Savaşı
Türk Kurtuluş Savaşı
Ödülleriİstiklâl Madalyası
Sonraki işiEmekli

Askeri hayatı değiştir

1912 yılında Harp Okulu'nu topçu subayı olarak bitirdi. Çanakkale Savaşı'nda 27. Alay'da savaştı. Buradaki başarılarından dolayı Osmanlı Harp Madalyası ve Alman Demir Haç Madalyası ile taltif edildi. Çanakkale Savaşı'nın bitmesinden sonra Galiçya Cephesi'ne gönderildi. 1916 yılında yurda geri döndü ve emrine 4 dağ topu verilerek, Kaş'a tayin edildi.

Meis Harekâtı değiştir

I. Dünya Savaşı'nın en sıcak günleri olan o dönemde resmen İtalya'ya bağlı olan Meis Adası İngiliz ve Fransız kuvvetlerinin denetimindeydi. Doğu Akdeniz geneli açısından stratejik önemi olan Meis Adası'nın işgal ve tahkimine Çanakkale'de 5. Ordu'ya komuta eden Alman General Liman Von Sanders'in 'çok gizli' emriyle karar verildi. Bu emir çerçevesinde 4 adet 7,7'lik Alman yapımı Erhard dağ topu olan küçük bir batarya ile Aydın'dan Kaş'a intikal ettirildi. Başlangıçtaki plan adanın alınması olmakla birlikte, cephede bunun imkânsızlığına kanaat getirilerek, operasyon Meis Limanı'nda demirli yolcu gemisinden deniz uçağı gemisine (Seaplane tender) dönüştürülmüş HMS Ben-My-Chree komutasındaki filo ve adayı transit limanı olarak kullanan erzak ve mühimmat gemilerinin imha ve tacizini hedefler şekle dönüştürüldü. 1930 yılında kaleme alması Mustafa Kemal Atatürk tarafından bizzat tavsiye edilen hatıralarını yazdı ve bıraktığı kaynaktaki bilgiler kaynak yakın geçmişte güncelleştirilip desteklenerek yayınlandı.

Batırılan ilk deniz uçağı gemisi: Ben My Chree değiştir

 
Ben My Chree'nin Meis limanında yanarak batışı

Dünya savaş tarihinde bir ilki başararak, 7.7 inçlik dağ bataryasının bir deniz uçağı gemisini 36 dakikada batırdı. Batırdığı deniz uçağı gemisi ise, 120 metre boyunda, saatte 24,5 mil hız yapan ve altı deniz uçağı taşıyan İngiliz bandıralı Ben My Chree 'dir. Aynı gün Meis Limanı'na demirli büyüklü küçüklü pek çok tekne de batırılır.

Fransız savaş gemisi Paris II değiştir

Bir süre sonra Kemer yakınındaki Ağva koyunda Fransız avizosu Paris II'yi de sadece 18 dakikada denize gömdü ve mürettebatı esir aldı.

Alexandra'nın batırılışı değiştir

Uçak gemisi Ben My Chree’nin ardından Paris II avizosunun da bir "dağ bataryası" ile batırılması, Müttefiklerin artık açıktan seyretmeye başlamasına neden olmuştur. Mustafa Ertuğrul savaşın bu aşamasını hatıralarında, "Herhangi bir yelkenlinin kaburgasını kaplayan iç tahtaları sökülerek, mümkün mertebe fazla miktarda dinamit kaburga aralarına döşenecek, tam merkezine de bir top fünyesi yerleştirilecek. Fünye halkası bir telle portakal sandıklarından birisinin altına bağlanıp, kaburgalar tekrar çakılarak düzen hazırlanacaktı. Birbirine bağlı sandıklar mutlaka bir vinç yardımıyla kaldırılacaktı ki, fünye dinamiti ateşleyip geminin batırılmasını sağlayacaktık." şeklinde aktarmaktadır.

Alexandra sandık yüklü yelkenlinin bi kaç kilometre kadar yakınına gelip 40 top ateşine tutmuş ama hiçbir isabet tutturamamış daha sonra tekrar dönüp portakal sandıklarını muayene etmiş zehirli olmadığını anlayınca murettabat sandıkları gemiye yüklemiştir.

Kamaları sökülmeyen tek batarya değiştir

I. Dünya Savaşı bittiğinde, Mondros Mütarekesi gereğince, işgal edilen Anadolu topraklarında, tüm silah ve cephaneye el konuldu. Topların kamaları söküldü. O tarihlerde Aydın bölgesindeki birlikleri denetlemekle görevlendirilen HMS Ben-my-Chree’nin eski komutanı Charles Rumney Samson ise; "Gösterdiği kahramanlıktan dolayı bu batarya toplarının kamalarını sökmek askeri şerefe aykırıdır" diyerek, Mustafa Ertuğrul'un bataryasına dokunmadı.

Türk Kurtuluş Savaşı değiştir

Türk Kurtuluş Savaşı'nda da önemli yararlıklar gösterdi ve savaştan sonra yerleştiği Antalya'da 05 Kasım 1968'de ölmüştür.

Mezarı Antalya Andızlı mezarlığındadır.[1]

9 Ocak 1917'de İngiliz Uçak Gemisini Ben My Chree'yi Kaş'tan yaptığı atışla Meyis Adası'nda top atışları ile

13 Aralık 1917 Fransız Savaş Gemisi Paris II'yi Kemer'de top atışları ile

8 Mart 1918'de Fransız Savaş Gemisi Aleksandıra'yı Kemer'de bir savaş tuzağı ile batırmıştır.

5 Kasım ve takip eden haftayı Muratpaşa Belediyesi meclis kararı ile anma haftası olarak çeşitli etkinlikler ile anmaktadır.

9 Ocak ve takip eden haftayı da Kaş Belediyesi meclis kararı ile anma haftası ilân etmiştir.

 
Mustafa Ertuğrul'un anısına yapılan Antalya'daki heykel.

Özel hayatı değiştir

Komutanı Şefik Bey'in (Aker) kızı ile evlendi. 1934'te Soyadı Kanunu'nun çıkmasından sonra kayınpederinin soyadını seçti.

2007 yılında Antalya Büyükşehir Belediyesi tarafından Atatürk Parkı'nda anısına bir heykel dikilmiştir.

Madalyaları değiştir

Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti dönemlerinde girdiği savaşlarda toplam 10 madalya ve rozetle taltif edildi.[2]

  1. Osmanlı Liyakat Madalyası - II. Abdülhamit döneminde savaşta başarı gösteren askerlere verilmiştir.[Not 1]
  2. Donanma İane Madalyası - Osmanlı Donanması'na yapılan hizmet ve yardımlar karşılığı verilmiştir.
  3. Çanakkale'de düşürdüğü İngiliz keşif uçağı pilotunun şapkasındaki rozet. Mustafa Ertuğrul'a hatıra olarak verilmiştir.
  4. Avusturya 305 no'lu havan top birliği Çanakkale hatıra rozeti
  5. Alman Demir Haç Madalyası
  6. İstiklal Madalyası
  7. Prusya Liyakat Madalyası
  8. Cedit Girid Madalyası[Not 2]
  9. Galiçya Savaşı metal rozeti
  10. Harp Madalyası. Çanakkale, Galiçya, Kafkasya, Irak ve Mısır'da savaşanlara verilmiştir.

Ayrıca bakınız değiştir

Notlar değiştir

  1. ^ V. Mehmet döneminde Mustafa Ertuğrul'un babasına da bu madalya verilmiştir.
  2. ^ II. Abdülhamid döneminde Girit'te savaşan askerlere verilen bu nişan, Mustafa Ertuğrul'un babasına aittir. Oğullar da bu nişanı takabiliyorlardı.

Dipnotlar değiştir

  1. ^ "Makale: Mustafa Ertuğrul Anısına". Kalkan Haber. [ölü/kırık bağlantı]
  2. ^ Aydemir, Mustafa (Mart 2007) [2004]. "Mustafa Ertuğrul'un Madalyaları". Ben Bir Türk Zabitiyim, Batıktan Çıkan Kahraman Topçu Yüzbaşı Mustafa Ertuğrul (Belgesel Kitap) (4. Baskı bas.). İstanbul: Kaptan Yayıncılık. ss. 172-173. ISBN 994-42640-5-9. 

Kaynakça değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mustafa_Ertuğrul_Aker&oldid=32149147" sayfasından alınmıştır