Meslek hastalıkları
Meslek hastalığı, belirli bir meslek ya da sanayi kolunda çalışanlarda çalışılan ortamdan, işin niteliğinden ya da çalışma koşullarından dolayı, bedensel ya da ruhsal bütünlüğün bozulmasıyla ortaya çıkan hastalıkların ortak adıdır. İş kazası ile meslek hastalığı arasındaki temel fark, ilkinde ani bir gelişmeye yol açan bir olay bulunmasına karşılık, ikincisinde sağlığın tedrici bir gelişme sonucunda bozulmasıdır.[1] Türkiye'de Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre (Kanun Numarası 5510, Resmî Gazete:16.6.2006–26200) meslek hastalığı; çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık ya da ruhî arıza hâlidir.[2]
Meslek hastalıkları çoğunlukla kronik seyirli hastalıklardır ve uzun süreli etkilenme sonucunda meydana gelir. Bu yüzden meslek hastalığı tanımında bazı mesleklerde çalışıyor olmanın yanı sıra, belirli bir işyerinde uzunca bir süreden beri çalışıyor olma özelliği yer almalıdır.
Yaygın meslek hastalıkları değiştir
Başlıca meslek hastalıkları şunlardır:[2][3][4][5][6][7][8][9]
Kimyasal maddelerin neden olduğu hastalıklar değiştir
- Kimyasal kökenli çevre kirliliğinde saptanan hastalıklardır.
Kimyasal madde ateşi değiştir
- Çalışma ortamında metal buharı ya da polimer içeren madde buharı bulunanlarda görülen, gribal infeksiyon bulguları ön planda olduğu durumdur.
Solunum sistemi hastalıkları değiştir
- Pnömokonyozlar (başlıcaları): Silikozis; Asbestozis (perikard ve/veya plevra kalınlaşması, seröz ya da fibrinli plörit); Kömür madencileri pnömokonyozu (antrakoz); Metal tozları pnömokonyozu; Welders pnömokonyozu; Grafit fibrozisi
- Alerjik alveolit: Akut alerjik reaksiyonlar; Bisinoz (byssinosis); Berilliyozis (berylliosis)
- Üst solunum yolları patolojileri: Alerjik rinit; Alerjik gırtlak ödemi; Burun bölmesi lezyonları
- Gırtlak ve ses hastalıkları: Ses teli nodülü; gırtlak kasları felci
İyonlaştırıcı radyasyonun etkileri değiştir
- Akut radyasyon sendromu; Kronik dermatit; Kemik iliği inhibisyonu; Radyasyon kataraktı; Deri kanserleri
Kanserler değiştir
- Akciğer kanseri; Mezotelyoma (plevra, periton); Lösemi; Deri kanserleri; Mesane kanseri; Karaciğer kanseri; Üst solunum yolları kanserleri
Deri hastalıkları değiştir
- Kontakt dermatit (alerjik, kimyasal); Akneler; Candida infeksiyonları (özellikle tırnaklarda); Hayvan atıklarından kökenli infeksiyonlar; Ürtiker; Dermatozlar
Lokomotor sistem hastalıkları değiştir
Eklem ve eklem kılıfları patolojileri; Tendon yangıları; Omuz eklemine özgü patolojiler; Kemiklerde yorgunluk kırıkları
Periferik sinir sistemi hastalıkları değiştir
- Karpal tünel sendromu; Guyoni tünel sendromu; Çömelerek çalışanlarda n.fibularis lezyonları; Ulnar sinir patolojileri
İşitme sorunları değiştir
- Gürültü kökenli işitme sorunları
- Makina sesinden kulak zarının zarar görmesi
Vibrasyon (titreşim) sendromu değiştir
- Vibrasyon angionöropatisi; Osteoartiküler patolojiler; Angionöropatisi + Osteoartiküler patolojiler
Yüksek atmosfer basıncı değiştir
Sıcaklık değişimleri değiştir
Göz hastalıkları değiştir
- Alerjik konjunktivit; Radyasyon (ultraviole) konjunktiviti / kataraktı; Viral konjunktivit / keratit; Toksik gazlara bağlı kornea lezyonları; Radyasyona bağlı retina ve koroid dejenerasyonları; İyonlaştırıcı radyasyon kataraktı
İnfeksiyon hastalıkları değiştir
- Bakteri/Virüs/Parazit hastalıkları (Sağlıkçılar, Hayvancılık işleri, Temizlik işleri)
Meslek hastalıklarının yaygın olarak görüldüğü iş kolları değiştir
Solunum sistemi hastalıkları değiştir
Akciğer ödemi, Zatürre, KOAH, akciğer kanseri[3][4][6][7][8]
İş kolu: Tekstil üretimi, boyacılık, et paketleme, hayvancılık, radyoloji, motorlu araç gazları, endüstriyel hava kirliliği, ısınma kökenli hava kirliliği, madencilik
Kirleticiler: Arsenik, asbest, krom, demir oksit, radyasyon, berilyum, ozon, azot oksitler, karbon monoksit, tekstil tozları, vinil klorür, teflon tozları
Kalp-damar (kardiyovasküler) sistem hastalıkları değiştir
Ateroskleroz ve komplikasyonları[3][4]
İş kolu: Motorlu araç gazları, endüstriyel hava kirliliği, ısınma kökenli hava kirliliği, selofan ve plastik işçiliği, motorlu araç tamirciliği, madencilik
Kirleticiler: Karbonmonoksit, hidrojen sülfür, baryum, organik fosfor bileşikleri
Sindirim sistemi hastalıkları değiştir
Erozyonlar, ülserler, kanamalar, karaciğer nekrozları, siroz, karaciğer kanseri[3][4]
İş kolu: Mücevher işçiliği, kuru temizleme, soğutma sistemleri işçiliği, gıda üretimi, matbaacılık, akü ve pil işçiliği, boya üretimi
Kirleticiler: Metaller (kurşun, kadmiyum, fosfor, berilyum, arsenik), klorlu Hidrokarbonlar, nitrozaminler, vinil klorür, aflatoksin, bakteri toksinleri
Üriner sistem değiştir
Kronik böbrek hastalıkları, mesane kanseri[3][4]
İş kolu: Kurşun işçiliği, tekstil üretimi, akü üretimi
Kirleticiler: Kadmiyum, kurşun, cıva, organik boyalar, halojenli hidrokarbonlar
Sinir sistemi değiştir
Ekstrapiramidal bozukluklar, periferik nöropatiler[3][4]
İş kolu: Ağaç işçiliği, boyacılık, ekzoz gazları, ısı yalıtımcılığı, kurşun işçiliği, tekstil üretimi, petrokimya, pestisitler, akü işçiliği, bozuk gıdalar
Kirleticiler: Cıva, manganez, kurşun, karbon monoksit, flor bileşikleri, organik fosfor bileşikleri, hekzan, ağaç koruyucu maddeler
Kaynakça değiştir
- ^ "Meslek hastalıkları". 9 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2011.
- ^ a b Meslek Hastalıkları ve İşle İlgili Hastalıklar Tanı Rehberi, İSGİP, 2020 10 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b c d e f Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015
- ^ a b c d e f Çöloğlu AS. Kimyasal Zararlara Bağlı Ölümler. Adli Tıp Ders Kitabı, s.183-229, Editörler: C.Çakalır, Z.Soysal, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları, Rektörlük No.: 4165, Fakülte No.: 224, İ.Ü. Basımevi ve Film Merkezi, İstanbul, 1999
- ^ Greenberg MI, Vearrier D. Metal fume fever and polymer fume fever. Clin. Toxicol., (Philadelphia), 53(4):195-203, 2015
- ^ a b Zacharisen MC, Fink JN. Hypersensitivity pneumonitis and related conditions in the work environment. Immunol. Allergy Clin. North Am. 31(4):769-786, 2011
- ^ a b Karkhanis VS, Joshi JM. Pneumoconioses. Indian J. Chest Dis. Allied Sci, 55(1):25-34, 2013
- ^ a b Beckett WS. Occupational respiratory diseases. N. Engl. J. Med. 342(6):406–413, 2000
- ^ Tahsinoğlu M, Çöloğlu AS, Erseven G. Dişhekimleri için Genel Patoloji, Altın Matbaacılık, İstanbul, 1981