Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliyye

(Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye sayfasından yönlendirildi)

Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye ya da diğer adıyla Meclis-i Vâlâ, Tanzimat döneminde Osmanlı Devleti'nin günümüzün Yargıtay ve Danıştay eşdeğeri olarak hizmet veren üst kuruludur.

Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye
Meclis-i Vâlâ'nın bulunduğu Bâb-ı Âli binası
ArdılŞûrâ-yı Devlet
Dîvân-ı Ahkâm-ı Adliyye
Kuruluş24 Mart 1838 (185 yıl önce) (1838-03-24)
Kapanış8 Mart 1868 (155 yıl önce) (1868-03-08)
Türİdari Yargı
Yasal statüYüksek Mahkeme
Amaçİdari uyuşmazlıkları çözme
Yasa tasarısı hazırlama
Merkezİstanbul
ReisKoca Hüsrev Mehmed Paşa (ilk 1838-1839)
Ahmed Fethi Paşa (1843-1844)
Süleyman Refet Paşa (1844-1845)
Keçecizade Fuat Paşa (1861-?)
Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (1866-?)

II. Mahmud dönemi değiştir

 
Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye'nin ilk reisi Koca Hüsrev Mehmed Paşa

Başkanlığına eski seraskerlerden Koca Hüsrev Mehmed Paşa’nın getirildiği meclis beş üyeden oluşacak şekilde 24 Mart 1838’de kurulmuştur. Padişah II. Mahmud ve şeyhülislâmın Mekkizade Mustafa Asım Efendi huzurunda yapılan törenden sonra 31 Mart 1838’de faaliyete geçmiştir.[1]

Abdülmecid dönemi değiştir

Meclis-i Vâlâ, 8 Mart 1840’ta Padişah Abdülmecid’in katıldığı bir merasimle Bâb-ı Âli’de inşa edilen yeni binasına taşınmıştır. Yeni mekanda padişahın çalışmaları takip edebilmesi için özel bir yer yapılmıştı. Padişah, bundan sonra her sene Hicri Yılbaşı olan muharrem ayında bir önceki yılın çalışmalarının muhasebesini yapmak ve yeni yılda ele alınacak işler hakkında talimat vermek üzere meclisi ziyareti gelenek haline getirmiştir. Tanzimat ile beraber meclisin öneminin günden güne artması ve yetkilerinin genişlemesine paralel olarak yazı işlerini yürüten kâtiplerin sayısı da arttırılmıştır. Meclis kitâbeti düzenlenip bir evrak müdürlüğü kurulmuştur.[1]

Abdülaziz dönemi değiştir

1868 yılında Sultan Abdülaziz döneminde bu yüksek mahkeme ikiye ayrılarak Şura-yı Devlet adıyla Danıştay ve Dîvân-ı Ahkâm-ı Adliyye adıyla Yargıtay kurulmuş; böylelikle, yargı ve yürütme birbirinden ayrılmıştır.

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b Akyıldız, Ali (2003). "MECLİS-i VÂLÂ-yı AHKÂM-ı ADLİYYE". TDV İslâm Ansiklopedisi. 28. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 250-251. 25 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2021.