Vikipedi

McDonnell Douglas F-4 Phantom II

Amerikan yapımı savaş uçağı

McDonnell Douglas F-4 Phantom II Amerikan McDonnell Douglas Corporation tarafından üretilen çok amaçlı avcı-bombardıman uçağıdır.Yapımına ilk kez 1961'de başlanmıştır. 1996 yılına kadar Amerikan Ordusu tarafından aktif hizmette kullanılmıştır.

McDonnell Douglas F-4 Phantom II
ABD Deniz Piyadeleri'ne ait bir F-4B Phantom II, Güney Vietnam üzerinde uçarken (1968)
ABD Deniz Piyadeleri'ne ait bir F-4B Phantom II, Güney Vietnam üzerinde uçarken (1968)
Türü Avcı-Bombardıman
Ulusal köken  ABD
Üretici McDonnell Aircraft/
McDonnell Douglas
İlk uçuş 27 Mayıs 1958
Hizmete giriş 1961
Hizmetten çıkış

1992 Kraliyet Hava Kuvvetleri

1996 ABD Hava Kuvvetleri

2002 İspanya Hava Kuvvetleri

2004 İsrail Hava Kuvvetleri

2013 Alman Hava Kuvvetleri
Durumu Aktif hizmette
Ana kullanıcı ABD Hava Kuvvetleri (eski kullanıcı)[A 1]
Türk Hava Kuvvetleri
İran Hava Kuvvetleri
Güney Kore Hava Kuvvetleri
Japonya Hava Kuvvetleri
Üretim aralığı 1958-1981
Üretim sayısı 5,195
Birim maliyeti 2.4 milyon $ (Amerikan doları)

Rus muadili Mikoyan-Gurevich MiG-21'dir.

F-4 Vietnam Savaşı sırasında Amerikan ordusu tarafından sığınakları ve köyleri napalm bombaları ile yakmak ve de havadan destek vermek için kullanılmıştır. Vietnam Savaşı sırasında Vietnam Halk Cephesi bunlardan sadece 9 tanesini vurmayı başarabilmişti. Bunun nedeni ise F-4 lerin çok hızlı süpersonik uçaklar olmasıydı. Oysa Vietnam Halk Cephesi'nin elinde sadece 1950'li yıllardan kalma jet uçakları vardı.

Türkiye'deki F-4'lerDüzenle

 
İstanbul Havacılık Müzesi'nde sergilenen hizmetten çıkmış bir F-4E Phantom II

Türkiye ilk olarak “Peace Diamond I”(Barış Pırlantası I) projesi ile 40 adet F-4E sipariş etmiş ve uçaklar 1974 yılında Türk Hava Kuvvetleri'ne teslim edilmeye başlanmıştır. 1977 yılında ikinci proje olan “Peace Diamond II” dahilinde 32 adet daha F-4E filoya eklenmiştir. Sırasıyla 1981 yılında “Peace Diamond III” kapsamında ABD Hava Kuvvetleri'nden 16 adet F-4E, 1984 yılı ortalarında “Peace Diamond IV” çerçevesinde yine ABD Hava Kuvvetleri’nden 14 adet F-4E ve “Peace Diamond V” kapsamında ABD hava kuvvetlerinden emekliye ayrılmış 40 adet F-4E 1987 yılında filoya katılmıştır. Türkiye’nin 1991 yılında ABD’yi Körfez Savaşı’nda desteklemesi sebebiyle “Peace Diamond VI” ile hizmetten çıkmış 40 adet F-4E daha teslim edilmiştir. ABD'nin elinde uluslararası satış taleplerini karşılayacak yeterli RF-4 olmadığından 1992–1994 yılları arasında da Alman Hava Kuvvetleri’den emekliye ayrılan 32 adet RF-4E Türkiye’ye hibe edilmiştir.

İsrail Havacılık Endüstrisi (IAI-Israel Aircraft Industries Ltd.) ile 1997 yılında ortak başlatılan modernizasyon projesiyle Türk Hava Kuvvetleri envanterindeki 53 adet F-4E üzerinde yapısal güçlendirme, yeni nesil navigasyon sistemleri, HUD (Head-Up Display), HOTAS (Hands on Throttle-and-stick), MFD (Multi-Function-Display), yeni nesil radyo ekipmanı, mevcut AN-APQ 120 radarının ELTA ELO/M-2032 radarı ile değişimi sağlanmıştır. Ayrıca uçağın silah taşıma kabiliyeti yeni nesil silahlarla güçlendirilmiştir. Modernizasyon kapsamında F-4'lerin 28 uçaklık bölümü 1. Hava İkmal Bakım Merkezi Komutanlığı, Eskişehir'de, 26 uçaklık bölümü İsrail Havacılık Endüstrisi (IAI) tesislerinde tamamlanmıştır. Modernizasyondan sonra uçak F-4 2020/Terminatör adını almıştır. F-4 ler 2002'deki modernizasyonlarından sonra Türk Hava Kuvvetleri'nde 2020 yılına kadar aktif görev yapması planlanmaktadır. Ancak RF-4E / TM uçakları 2013 yılında Işık Projesi ile modernize (yenileştirme) edilmiştir.[1]

24 Şubat 2015 akşamı 2 adet RF-4E uçağının Malatya'da,[2] 05 Mart 2015 sabahı saat 09:48'de 1 adet F-4E 2020 uçağının Konya'da düşmesinin ardından,[3] TSK envanterindeki F-4E uçaklarının yarısı düşmüş oldu.[4] Bu durum, F-4E uçaklarının emekliye ayrılmasını tekrar gündeme getirmiştir.[5] 11 Mart günü Muharip Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Abidin Ünal yaptığı açıklamada RF-4E tipi keşif uçaklarının 12 Mart'tan itibaren keşif uçağı olarak kullanılamayacağını açıkladı.[6]

Türk Hava Kuvvetlerindeki ilk F4 pilotlarından birisi Üsteğmen Göksel Doğan ve Yüzbaşı Ali İlker Özgüler'dir. 28 Haziran 1977 yılında kullandıkları F4-E uçağı ile radar önleme görev uçuşu esnasında Afyon Emirdağ eteklerinde hayatlarını kaybettiler.[7]

ModelleriDüzenle

 
iki F-4S uçarken
 
F-4EJ (solda) ve RF-4E (sağda)
F-4A, B, J, N ve S
ABD Donanması ve ABD Deniz Piyadeleri'ne yönelik olan modeller. F4-B'ler F-4N'e yükseltilmiş ve F-4J'ler de F-4S'e yükseltilmiştir.
F-110 Spectre, F-4C, D ve E
ABD Hava Kuvvetleri'ne yönelik olan modeller. F-4E dahili bir M61 Vulcan topu ile beraber tanıtılmıştır. F-4D ve E en fazla sayıda üretilmiş ve geniş çapta ihraç edilmişlerdir.
F-4G Wild Weasel V
Karadaki hava savunma sistemlerini baskılamak için radarı ve avyonikleri güncellenmiş F-4E modeli. ABD Hava Kuvvetleri'ne yönelik olan modeldir.
F-4K ve M
Kraliyet Donanması ve Kraliyet Hava Kuvvetleri'ne yönelik Rolls-Royce motorlu modeller.
F-4EJ
Basitleştirilmiş F-4E ihraç modelidir ve Japonya'da lisanslı olarak üretilmiştir.
F-4F
Almanya için basitleştirilmiş F-4E ihraç modeli.
QRF-4C, QF-4B, E, G, N ve S
ABD Donanması ve ABD Hava Kuvvetleri tarafından silah ve savunma sistemlerindeki araştırma ve geliştirme çalışmalarında kullanılmak üzere hizmetten çıkıp, uzaktan kumandalı olarak hedefsel uçaklara dönüştürülmüş uçaklardır.
RF-4B, C, ve E
Taktiksel keşif modelleri.

KullanıcılarDüzenle

 
F-4 Phantom II kullanıcıları :
   Aktif kullanıcılar
   Eski kullanıcılar

Güncel KullanıcılarDüzenle

  İran
1960'lı ve 1970'li yıllarda 225 adet F-4D, RF-4E ve F-4E aldı.2015 verilerine göre 64 tane F-4D hizmet vermektedir.
  Japonya
78 F-4J hizmettedir.İleride F-35'ler ile değiştirilecek
  Güney Kore
69 F-4E hizmettedir.1960'lı ve 1970'li yıllarda 27 RF-4C,27 RF-4C,92 F-4D ve 103 F-4E olmak üzere 222 F-4E almıştır.
  Mısır
34 F-4E hizmettedir.
  Türkiye
En önemli Phantom kullanıcılarından birisidir.1974-1994 yılları arasında 200'den fazla F-4 uçağı almıştır.2015 verilerine göre 47 F-4E Terminator 2020 hizmettedir.[8]
  Yunanistan
12 RF-4E ve 34 F-4E AUP

Eski KullanıcılarDüzenle

 
F-4F Phantom II (Alman Hava Kuvvetleri)
  ABD
1996'da F-4'ler hizmetten çekildi. Ardından 2016 yılına kadar uzaktan kumandalı ve hedefsel uçaklara dönüştürülerek kullanıldı.
  Almanya
30 Haziran 2013'te hizmetten çekildi.
  Avustralya
Hizmet dışı: 1973 yılında F-4 Phantom'lar F111'ler ile değiştirilip Amerika'ya geri gönderildi.
  Birleşik Krallık
1992'de F-4'ler hizmetten çekildi.
  İsrail
2004 yılında F-4'ler hizmetten çekildi.
  İspanya
2002'de hizmetten ayrıldı.

Teknik Özellikler (F-4E)Düzenle

 
 
F-4 Phantom II kokpiti
 
F-4 Phantom II'un formasyon uçuşu. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'nin 50. kuruluş yıl dönümü olan 1997 yılından beri gerçekleştirilmekte olan miras uçuş gösterisinde. (Florida, 12 Şubat 2002)
  • Boyut Doneleri
    • Uzunluk: 19.20 m (63.00 ft)
    • Kanat Genişliği: 11.77 m (38.62 ft])
    • Yükseklik: 5.02 m ( 16.46 ft)
    • Kanat Alanı: 49.20 m² (530 ft2)
  • Ağırlık Doneleri
    • Boş Ağırlık: 13.760 kg (30.330 lb)
    • Tipik Yükleme: 18.900 kg (41.670 lb)
    • Azami Ağırlık: 28.030 kg (61.795 lb)
    • Yakıt Kapasitesi :
      • Dahili: 7.160 lt (1.890 gal)
      • Harici: 5.070 lt (1.340 gal)
    • Azami Faydalı Yük: 8.480 kg (18.650 lb)
  • Güç Kaynağı
    • Motor: 2 x General Electric J79-GE-17A Eksenel Kompresörlü Turbojet
    • Motor Gücü: 2 x 11.905 Ibf Özgün İtme (52.9 kN), 17.845 Ibf Artyakıcı ile (79.4 kN)
  • Performans
    • Azami Hız: 2.370 km/s (Mach 2.23)
    • Seyrüsefer Hızı: 940 km/s (Mach 0.76)
    • Tırmanma Hızı: 210 m (689 ft) /sn
    • Servis Tavanı: 18.300 m (60.000 ft)
    • Menzil:
      • Yüksüz ve azami yakıt ile 3.185 km (1.720 nm)
      • Tipik yükleme ile 1.360 km (734 nm)
    • Kalkış Mesafesi: 1.370 m (4.490 ft)
    • İniş Mesafesi: 1.120 m (3.680 ft)
    • Personel: 1 Pilot + 1 Silah Sistem Subayı

Silah SistemleriDüzenle

 
F-4E Phantom II (İsrail Hava ve Uzay Kuvvetleri)
 
RF-4E Phantom II (Hava Öz Savunma Kuvvetleri)
 
F-4E Phantom II (Türk Hava Kuvvetleri)

Ayrıca bakınızDüzenle

Benzer rolde, dönemde ve yetenekte olan uçaklar

DipnotlarDüzenle

  1. ^ ABD tarafından uzaktan kumandalı olarak hedefsel uçaklara dönüştürülerek hizmete devam etmektedir.

KaynakçaDüzenle

  1. ^ TSK. "BASIN AÇIKLAMASI". 17 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2015. 
  2. ^ "Malatya'da iki askeri uçak düştü: 4 şehit". 28 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2015. 
  3. ^ "Bir F4 daha düştü: 2 Mustafa şehit". 6 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2015. 
  4. ^ "TSK'nın envanterindeki 24 F4'ün yarısı düştü!". 7 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2015. 
  5. ^ "Uçan tabut RF-4E: 12 uçak 12 şehit". 25 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2015. 
  6. ^ TSK. "RF-4E'ler kaldırılıyor". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015. 
  7. ^ [1][ölü/kırık bağlantı]
  8. ^ "RF-4E'lerin uçuşu durdurulacak". Anadolu Ajansı. 11 Mart 2015. 11 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=McDonnell_Douglas_F-4_Phantom_II&oldid=23911404" adresinden alınmıştır.