Vikipedi

Mayıs papatyası

bir bitki türü

Matricaria chamomilla, (eşanlamlısı: Matricaria recutita) çoğu zaman papatya, Alman papatyası,[2] Macar papatyası (kamilla), yaban papatyası, mavi papatya, kokulu mayıs papatyası adlarıyla bilinir.[3][4]

Mayıs papatyası
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Eksik taksonomi şablonu (düzenle): Mayıs papatyası
Tip cins
Matricaria
Tip tür
papatya
Sinonimler [1]
Chamomilla chamomilla (L.) Rydb.

Chamomilla recutita (L.) Rauschert
Matricaria recutita L.
Matricaria suaveolens L.

etc.

Mayıs papatyası Asteraceae karma familyasının yıllık bir bitkisidir.

Papatya çoğunlukla mide-bağırsak problemlerine karşı kullanılmasıyla tanınır, ayrıca cilt tahrişi tedavisinde de kullanılabilir.[5]

Etimoloji değiştir

Papatya kelimesinin karşılığı olan ingilizce Chamomile kelimesi, "yerdeki-elma" anlamına gelen Yunanca χαμαίμηλον (chamaimēlon)'dan gelir[6] "yerde" anlamına gelen χαμαί (chamai)[7] ve "elma" anlamına gelen μήλον (mēlon)' dan türetilmiştir.[8] Bitki, elma kokusundan dolayı böyle adlandırılır. Latincede matrisin anlamlarından biri de rahimdir. Matricaria chamomilla, adet krampları ve adet öncesi sendroma bağlı uyku bozuklukları gibi jinekolojik şikayetleri tedavi etmede kullanıldığından bu cinse Matricaria adı verilmiştir.

Bitkinin oldukça güçlü antispazmodik ve antienflamatuvar bileşenler içerdiği ve özellikle mide ve bağırsak kramplarının tedavisinde etkili olduğu bulunmuştur.[9]

Tarihçe değiştir

Papatya bitkisi Antik Mısır ve Klasik Antik Çağ'da tıbbi olarak kullanılmıştır. Bazı Germen kabileleri bunu, yazılı bir dile sahip olmadan önce biliyorlardı. Hangi bitki türünün kullanıldığını tam olarak söylemek zordur.

Şarlman döneminde manastır bahçelerinde papatya yetiştirilirdi.

Bitkisel özellikler değiştir

 
M. recutita'nın çiçekleri:
A. Sarı disk çiçekleri
B. Beyaz ışın çiçekleri
 
Sarı papatya
 
İllüstrasyon
 
Tüylü kesilmiş yapraklar dikenlidir.
 
Kesilerek açılan çiçek sepeti: Sepetin alt kısmı dar, konik, genişliğinin iki katı yüksekliğinde ve içi boştur.
 
Boru şeklindeki çiçeklerin tacı beş dişlidir.

Matricaria chamomilla Güney ve Doğu Avrupa'ya özgü Asteraceae familyasının bir üyesidir.

Mayıs papatyası 15-60 santimetre (5,9-23,6 in) yüksekliğe kadar büyüyen, dallı, dik ve pürüzsüz gövdeli, yıllık ve otsu bir bitkidir.

Uzun ve dar yaprakları 4 ila 7 cm uzunluğunda ve iki veya üç uçludur. Yaprak uçları dar ve doğrusal, yaklaşık 0,5 mm kalınlığındadır ve çivi gibidir.

Çiçekler panikülat çiçek başlarında (capitula) taşınır. Beyaz ışın çiçekleri ligule ile donatılmıştır, disk çiçekleri ise sarıdır. İçi boş çiçek tablası şişmiş ve kabuksuzdur. Bu özelliği Alman papatyasını kabuklu çiçek tablası olan Mısır papatyasından (Anthemis arvensis) ayırır.

Çiçekler yaz başından yaz ortasına kadar açar. Çiçeklerin güçlü, belirgin ve aromatik bir kokusu vardır.

Mayıs papatyası çiçeklerinin kendilerine has kokuyu ve ilginç özellikleri veren mavi uçucu bir yağı vardır. Yağın içerdiği şamazulene atfedilebilen bu renk, bitkiye neden mavi papatya denildiğini açıklar.

Meyvesi sarımsı kahverengi yarı silindirik bir akendir (kapçık meyve).[10] Aken çok küçük, 1-2 x 0,5 mm, 4-5 ventral kaburgalı, arkası pürüzsüz, sarımsı beyaz, papussuz veya küçük taç şeklindedir.[11]

Üreme özellikleri değiştir

Çiçeklenmede genellikle 7 ila 120 fincan şekilli kısmi çiçek salkımı bir aradadır.

Çiçeğinin sepet sapı, 3 ila 10 cm uzunluğundadır. Çok daha küçük olmalarına rağmen görünümleri Koyungözü' nü andırır. Çiçek başının çapı 18 ila 25 mm'dir. 20 ila 30 arası brakte neredeyse tek sıradır.

Çiçek çanak tabanı çiçeklenmenin başlangıcında düzdür, daha sonra konik ve içi boş hale gelir. Genellikle antezin sonuna doğru geriye itilmiş, 6 ila 9 mm uzunluğunda ve 2 ila 3 mm genişliğinde beyaz ışın çiçekleri bulunur.

Boru şekilli çiçekler altın sarısıdır ve beş dişlidir.

Tozlaşma çoğunlukla sinekler bazende kın kanatlılar ve zar kanatlılar olmak üzere çeşitli böcekler tarafından gerçekleştirilir.

Akenler 0,8 ila 1,5 mm uzunluğunda, açık gri-kahverengi renktedir. Akenin içinde mukoza bezleriyle kaplı dört ila beş kaburga bulunur; dışında ise bezlerle seyrek noktalıdır. Pappus küçüktür veya yoktur; Nadiren ışın çiçeklerinin meyvelerinde açıkça bulunur ve meyveyle aynı uzunlukta veya daha uzundur.

Tohum dağılımı çeşitli şekillerde olur: koyun, eşek ve at gibi hayvanlar meyve saplarını yer ve endozoochory adı verilen akenleri yayar; meyveler sümüksüleşir ve hayvanlara yapışır (epizookory) ve/veya papatya insanlar tarafından da yayılır (hemerokor).

Çiçeklenme dönemi mayıstan temmuz ayına,[12] bazen de eylüle kadar sürer.

Kromozom sayısı 2n = 18,[12] daha nadiren 36'dır.[13]

Ekoloji değiştir

Papatya, ışıkta çimlenen bir uzun gün bitkisi'dir.[14]

Çiçeğin ziyaretçileri diptera bazen de böcekler veya hymenoptera'dır.[15]

Dağılım değiştir

 
Çiçekler.

Mayıs papatyasının anavatanları, Orta Doğu, Güney ve Doğu Avrupa'dır. Sonradan Avustralya, Doğu Avrupa, Kuzey Hindistan, Kuzey ve Güney Amerika'da yerlileştirilmiştir. Günümüzde Avrupa'da, Kuzey ve Güney Amerika ve Avustralya'da, ılıman Asya'da (Orta Doğu, Orta Asya, Çin'in belirli bölgeleri), Kuzey Afrika'da (Cezayir, Fas) vardır.[16] Avrupa'da, özellikle Macaristan ve Balkanlar'da bol miktarda bulunur.[10][17] Tarlalarda, çorak arazilerde, tercihen taze, besin açısından zengin, humuslu tınlı, alüvyonlu ve killi topraklarda yetişir. Dağlık alanlara kadar çıkar. Tirol'da deniz seviyesinden 1300 metrede,[18] Valais kantonu'nda 1650 metrede, Graubünden'de Ospizio Bernina tren istasyonunda 2300 metre yükseklerde bile yetiştiği görülmüştür.[15]

2010 yılında botanikçi Elias Landolt ve arkadaşlarına göre İsviçre'de ekolojik gösterge değerleri şöyleydi: nem numarası F = 3w (orta derecede nemli ancak orta derecede değişken), ışık numarası L = 4 (parlak), reaksiyon numarası R = 4 (nötr ila bazik), sıcaklık numarası T = 4 (collin), besin numarası N = 4 (besin açısından zengin), kıtasallık sayısı K = 3 (okyanus altı ila kıta altı).[19]

Şifalı üç papatya arasındaki farklar değiştir

Mayıs papatyası diğer iki şifalı papatyadan tek bir dik gövdeden oluşan yıllık bitki olmasıyla farklıdır. Mayıs papatyasının çayı tatlı, diğer iki papatyanın çayı ise acıdır.

Tıbbi papatyalar
Mayıs papatyası
matricaire camomille		 Chamaemelum nobile
camomille romaine		 Tanacetum parthenium
grande camomille
     
bitki ömrü yıllık çok yıllık çok yıllık
kök bir köklüdür
diktir		 birkaç köklüdür
uzanıp doğrulan şekillidir		 birkaç köklüdür
diktir
yaprak 2-3-pinnate 2-3-pinnate 2-pinnate
3-5 geniş loblu
yuva parıltısız parıltılı parıltısız
aken 4-5 kaburgalı 3 çizgi 6-8 kaburgalı
ait olduğu yer Avrupa,
Kuzey Afrika,
Ilıman Asya		 Atlantik bölgeleri Doğu ve Güney Avrupa,
Ilıman Asya
lakton
seskiterpen		 Matrisin
→Şamazulen (h.e.)		 nobiline Partenolid

Papatya uçucu yağının içerdiği kimyasal maddeler değiştir

 
Papatya yağının ana bileşeni (-)-α-Bisabolol'dür

Papatyanın temel bileşeni, bitki kütlesinin %0,3 ila 1,5'ini oluşturan uçucu papatya yağıdır. Mavi papatya yağının ana bileşenleri (-)-α-bisabolol (%5–70), çeşitli bisabolol oksitler (A: 5–60, B: 5–60 ve C: % 0–8), trans-β- farnesen (%7-45), çeşitli eninedisikloeterler (%2-30) ve Guajan türevleri spathulenol (%1 civarında) ve chamaviolin'dir. Yağa mavi rengi veren şamazulen, üretimde bitkinin içerdiği matrisinden oluşur. Matrisine (%0,03-0,2) ek olarak seskiterpen laktonlar (guaianolidler) aynı zamanda matrikin ve desasetilmatrikarini de içerir. Flavonoid içeriği %6'ya kadardır; apigenin, apigenin-7-O-glukozit ve bunların çeşitli türevlerinin yanı sıra kersetin, krisoeriol, lutein, luteolin, patuletin, rutin, hiperosid ve kozmosiin dahil olmak üzere 30'dan fazla bileşik izole edilmiştir.[20] Diğer bileşikler arasında kumarinler (umbelliferon, fıtıkin, aesculetin, kumarin, skopoletin, izoskopoletin), yaklaşık %2,5 2-glukozil-4-metoksisinnamik asit, anisik asit, kafeik asit, vanilik asit ve siringik asit bulunur. Müsilaj içeriği %3 ila %10 arasıdır. Papatya çiçeğinde ikincil metabolitlerin çoğu çiçeklerin mavi uçucu yağ'ındadır.[10]

 
Mayıs papatyası nın uçucu yağı.

Uçucu yağın kimyasal bileşenleri: terpenler, bisabolol,[21] farnesen ve şamazulen; flavonoidler apigenin, quercetin, patuletin, luteolin ve kumarin. "Mavi renkli" papatya yağı, 120'den fazla kimyasal maddeyi içerir[22] · :[23] 28 terpenoid, 36 flavonoid ve potansiyel farmakolojik aktiviteye sahip 52 çeşitli bileşikten oluşur. Bütün bu maddeler bitkinin ikincil metabolitleri'dir.[22] İki temel aktif bileşen olan (-)-alfa-bisabolol ve şamazulen toplam uçucu yağın  % 50 ila % 65 kadarını oluşturur. Papatya yağının % 33'üne kadar olan bisabololdür.[24] Papatya çiçeklerinin % 0,24-1,9'unu oluşturan uçucu yağı[25] ticari kullanımı nedeniyle geniş çapta araştırılmaktadır. Mayıs papatyasının yağı esasen seskiterpenlerlerden (%75-90) ve sadece eser miktarda monoterpenlerden, % 20'ye kadar poliinler (poliasetilenler) oluşur. Bileşimi menşe bölgelerine, çeşitlere ve üretim koşullarına göre değişiklik gösterir ancak yetiştirme koşullarından çok az etkilenir.[17] Dört ana kemotip ayırt edilebilir[22]

  • A tipi, (-)-α-bisabololün A oksitleri baskındır
  • B tipi, ağırlıklı olarak (-)-α-bisabololün B oksitleri vardır
  • C tipi, (-)-α-bisabolol ağırlıklıdır
  • D tipi, 1:1 oranında (-)-α-bisabolol ve (-)-α-bisabololün A ve B oksitleri vardır
Esansiyel yağın ana bileşikleri
Bileşik Formül % (Lawrence[23]) % (Singh[22])
(-)-α-bisabolol   4 - 77 4,8 -11,3
şamazulen   1 - 18 2,3 - 10,9
oxydes A de (-)-α-bisabolol   0 - 66 25,5 - 28,7
(-)-α-bisabolol oksitler B   3 - 59 12,2 - 30,9
farnese   15 - 28 4,9 - 8,1
(-)-α-bisabolon A oksitleri 2 - 9
cis-spiroéthers 2 - 20
trans-spiroéthers 1- 5
èn-yne-dicycloéthers   1 - 19
Esansiyel yağın ikincil bileşikleri (Bruneton[17])
Flavonoidler : glukozil-7-Apigenol ve
6" cinsinden asetillenmiş türevi,
patuletol glikozitler, lutéolol,
quersetol glikozitler, isorhamnetol 		Kumarinler : Umbelliferon,
herniarine 		Asit-fenol : Ferulik asit,
kafeik asit 		Seskiterpenler : Kadinenler, furfural, spantulenol, laktonlar :
matrisin, matricarine

Bu yağ, bitkinin savunmasından sorumlu olan metabolitlerden oluşur: öncelikle alfa-bisabolol seskiterpenler, bisabolol oksitler A ve B ve (E)-β-farnesen.[22] İkinci terpenoid, elmanın ve diğer meyvelerin kabuğunda bulunan, bitkinin meyvemsi aroma bileşenlerinden biridir.[26] Terpenoidler, tozlaşmada[27] ve ayrıca otçul böceklerin saldırılarında bitkilerin korunmasında, onları kovarak, zehirleyerek veya bu böceklerin yırtıcılarını cezbetme rolü oynar.[28] Papatyanın terpenoid'lerinin içeriği papatyanın akarisit etkisini açıklar[29] · .[30]

Papatya çiçeğinin bileşiminin % 8'ine kadar var olan[31] fenolik bileşikler ve özellikle flavonoid'ler çiçek başının boru şekilli çiçek salkımlarına sarı renk verir.

Flavonoidler, bitkileri UV ışınlarından, serbest radikallerden, patojenlerden ve otçullardan korur ve tozlaştırıcıları çeker.[32] Dolayısıyla kuraklık papatyada bu flavonoidlerden biri olan apigenin üretiminin artmasına neden olur.[33] Yabani papatya çiçekleri ve özellikle ışın çiçekleri, bitkiye taze kesilmiş saman kokusunu veren flavonoidler kumarinler[34] ile ilişkili benzopironlara sahiptir.

Doğrudan büyümesi ve gelişmesi için kullanılan yabani papatyanın birincil metabolitler’i, özellikle çevresel streslere uyumuyla ilişkili olarak incelenmiştir: bakırın, fazla salisilik asidin[22] ve fazla suyun[35] etkisi altında bitkinin klorofil konsantrasyonu azalır. Öte yandan azot eksikliği bitkinin klorofil içeriğini değiştirmedi ancak yapraklarında ve köklerinde çözünebilir proteinlerin azalmasına neden oldu. Papatyanın büyüme ortamına eklenen farklı amino asitler proteinlerin sentezini uyararak büyümesini sağlar, dal sayısını, çiçek baş sayısını ve toprak üstü kısımlarının ağırlığını artırır.[22]

Farmakolojik özellikler değiştir

Mayıs papatyasının belirli sayıdaki aktiviteleri "in vitro" ve "in vivo" çalışmalarla gösterilmiştir:

  • İltihap önleyici: bu özellik şamazulene, öncüsü matrisin, (-)-α-bisabolol ve oksitinine atfedilebilir.[17] · .[36] Fare pençesi kaynaklı ödem, artrit ve radyo kaynaklı eritem üzerinde iltihap önleyici aktivite belirlenmiştir.[37]

(-)-a-bisabolol, farklı maddelerin (etanol, stres, indometazin, sıçanlarda, ağızdan) neden olduğu mide ülserini önler. Papatya merhemiyle tedavi edilen fare dilindeki yara daha çabuk iyileşir[38] çünkü daha iyi kollajen lif yüzdesi ile epitelizasyonu destekler.

  • Spazm çözücü : çiçeklerin hidro-alkolik özütü spazmolitiktir.[36] Bu aktivite izole kobay ileumunda papaverin'den daha aktif olan apigenolden kaynaklanabilir.
  • Antibakteriyel, antifungal : mayıs papatyası yağı zayıf antibakteriyel ve mantar öldürücüdür.[17] Kedi ve köpeklerde safra salgısını uyarır.
  • Sakinleştirici : İnsanlarda yapılan gözlemler[17] mayıs papatyasının sakinleştirici etkisi olduğunu bildirmiştir.

Kullanım değiştir

Geleneksel tıpta kullanımı değiştir

Alman papatyası bitkisel ilaç yapımında kullanılır.[39][40] Alman papatyası bitkisel tıpta mide ağrısına karşı, cilt bakımında, irritabl bağırsak sendromu (IBS) için ve hafif uyku verici olarak kullanılır.[41] Hafif müshil olarak da kullanılır.

İltihap önleyici[42] ve bakteri öldürücü etkisi vardır.[43] Papatyanın mide ve bağırsak kramplarının tedavisinde etkili olduğu bulunmuştur.[9]

Mide ağrısına karşı iki - üç ay boyunca, sabahları aç karnına bir bardak papatya çayı içilmesi önerilir.[44]

Papatya yağı işlenerek hap yapılabilir ancak iyi etkisinden yararlanmak için bütün çiçek başı da kullanılabilir.

Fransız[17] İlaç Ajansı'nın Açıklama notu (1998), mayıs papatya başının şu hastalıkların tedavisinde yararlı olduğunu bildirmiştir:

  • geleneksel olarak demlenerek ağızdan kullanıldığında:
  1. "sindirim bozukluklarının" semptomatik tedavisinde (epigastrik şişkinlik, yavaş sindirim, geğirme, şişkinlik)
  2. iştah açmada
  • yerel kullanımda:
  1. dermatolojik durumlar (çatlaklar, sıyrıklar, çatlamış cilt, böcek ısırıkları) için lapa şeklinde ek yumuşatıcı ve kaşıntı önleyici tedavide
  2. ağız boşluğu veya yutakda ağrı kesici olarak (gargara veya pastil formunda)
  3. dumanlı hava, sürekli göz yorucu çalışmalar, deniz veya yüzme havuzunda yüzmenin çeşitli sebeplerinden kaynaklanan göz tahrişi veya rahatsızlığı durumunda.

Alman papatyası, Roma papatyası (Chamomillae romanae flos) gibi tonik, mide ilacı, spazm çözücü ve ağrı kesici olarak kullanılır. Geleneksel tıpta (Das,[45] 2014), fonksiyonel sindirim bozuklukları (gaz giderici özelliği vardır), orta dozlarda uykusuzluğa karşı, zor sindirimde (ağrılı sindirim spazmları) ve egzama vb. karşı tek başına veya karışım halinde bitki çayı olarak kullanılır. Das, geleneksel olarak papatyayla tedavi edilen rahatsızlıkların tam envanterini çıkardı. Papatyanın yararlı olduğu 55 hastalık ve durumun listesini yaptı.

Papatya, güzellik için losyonlarda ve saç durulanırken kullanılabilir.

Mayıs papatyası, şampuanlarda saçları sarartmak için ve güneş önleyici jel gibi kozmetik ürünlerde[17] vardır.

Esansiyel yağı parfümeride ve sabun yapımında kullanılır.

Hamileliğin son aylarında kullanılması önerilmez.[46]

Papatya çayı değiştir

Papatya çayı yapmak için papatyanın çiçekleri, bitkisi ve tohumları kullanılır.[47] Özellikle Romanesk ülkelerinde papatya çayı uyku çayı ve sakinleştirici olarak kullanılır.[16] Genellikle yemekten sonra veya yatmadan önce içilen, sarı boru şeklindeki papatya çiçeklerinden yapılan "Camomilla setacciata" bir İtalyan çay spesiyalitesidir. Bir fincan Papatya çayı yapmak için iki çay kaşığı kuru çiçek fincana konulur. Papatya'nın uçucu yağının buharlaşmasını önlemek için fincanın üstü kapatılır ve çay 10- 15 dakika demlenir. Hücrelerin içinde yeni aktif madde oluşumu nedeniyle posası ezilmelidir bu daha sonra hücre duvarlarını kırıp serbest bırakır ancak bu madde kaynama noktasına yakın oluşur.

 
Çay olarak demlenebilmesi için papatya çiçekleri kurutulup saplarından ayrılır.

Papatya çiçekleri değiştir

 
Çay yapılan papatya çiçekleri
 
Papatya çiçeğimin başı
 
Matricariae flos: Papatya çayında kullanılan kuru M. chamomilla çiçeği

Kurutulmuş papatya çiçeğinin uçucu yağ'ı kilo başına en az 4 ml olmalıdır.[48]

İlaç sadece çiçek başlarından oluşur.[16]

Papatya çiçekleri hoş kokuludur ve İltihap önleyici madde, spazm çözücü, şişkinlik giderici ve mide ilacı olarak kullanılır. Çiçeklerin koku giderici ve antibakteriyel etkileri vardır.

Dahili olarak gastrit, enterit, kolit, yellenme gibi mide ve bağırsak sorunları, şişkinlik, sindirim sisteminde kramp benzeri rahatsızlıklar ve adet sorunları için kullanılır. Mayıs papatyasının sakinleştirici ve kaygı giderici etkisi rapor edilmiştir.[49]

Mayıs papatyası harici olarak cilt ve mukoza zarı iltihaplanması, bakteriyel cilt hastalıkları, ağız boşluğu ve diş etleri için kullanılır.

Solunum yolları iltihabı için papatya buharı solunur.

Anal ve genital bölgedeki hastalıklar için papatya banyosu yapılır.

Çok nadiren papatyaya karşı alerjik cilt reaksiyonları bildirilmiştir. Bu nadir alerjik reaksiyonlar nedeniyle infüzyonun göz bölgesinde uygulaması önerilmez.[16]

Papatya yağı değiştir

 
Küçük şeffaf bir cam şişedeki Alman papatyasının (Matricaria recutita) uçucu yağı

Uçucu papatya yağı veya matricariae aetheroleum,[48] taze veya kurutulmuş çiçek başlarından buharla damıtılarak elde edilir. Yağın tamamına bu rengi veren mavi şamazulen, büyük miktarda renksiz öncüllerden oluşur.[50] Uygulama alanları büyük ölçüde papatya çiçeğiyle aynıdır.

Bitkisel yağlara batırılarak elde edilen papatya çiçeklerinden elde edilen özütlere de papatya yağı denir. Bu papatya yağının içindeki papatya aktif bileşen konsantrasyonu uçucu papatya yağına göre çok daha azdır.

Aromaterapi'de daha iyi bir cilt için papatya yağı kullanılır.[51]

Zehirlilik değiştir

Matricaria chamomilla'nın çiçekleri zehirsizdir.[17] Aynı durum uçucu yağ ve bisabolol için de geçerlidir. Ancak papatya esaslı preparatlarda laktonların olası varlığı, bazı hassas kişilerde alerjik kontakt dermatite neden olabilir. Matricaria chamomillanın resmi olarak dahil olduğu durumlar oldukça istisnaidir.

 
Matricaria flos: çayda yapmada kullanılan kuru mayıs papatyası çiçekleri.

Diğer kullanımlar değiştir

Bağcılıkta mayıs papatyası, üzüm çeşitlerinin demir klorozu göstermeye eğilimli olduğu çiçeklenme öncesi döneminden ben düşme dönemine kadar asmayı destekler. İçerdiği azulen, potasyum döngüsünün uyarılması yoluyla evapotranspirasyon‘u düzenleyen uçucu bir yağdır. Azulenin şu durumlarda asmada stres giderici etkisi vardır:

  • asma, çok sığ köklenme yüzünden kronik olarak su stresinden muzdaripse,
  • asma su bakımından fakir, taşlı veya kumlu topraklara dikilmişse,
  • aşırı sıcaklarda veya sıcak hava dalgası durumunda.

Olası yan etkileri değiştir

Yakupotunun akrabası olan papatya alerji semptomlarına neden olabilir ve yakupotu alerjili kişilerde yakupotu poleni ile çapraz reaksiyona girebilir. Mayıs papatyasında kumarin vardır bu nedenle örneğin kan sulandırıcılarla olası ilaç etkileşimlerinden kaçınmak için özen gösterilmelidir. Yüksek dozlarda papatya nadiren mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir. Nadiren kızarıklıklar yapabilir.[52] Tip-IV alerjik reaksiyonları (yani kontakt dermatit) yaygındır. Papatya çayı içen 38 yaşındaki bir erkekte şiddetli Tip-I reaksiyon vakası da (yani anafilaksi) bildirilmiştir.[53]

Üreticiler ve talep değiştir

En önemli mayıs papatyası üretici ülkeleri Arjantin, Mısır, Bulgaristan, Macaristan ve daha az ölçüde İspanya, Çek Cumhuriyeti ve Almanya'dır.[16] Almanya'da papatyaya olan talep 5.000 ton civarında olup, bu miktarın piyasa değeri 20 milyon Euro'ya yakındır.[54]

Yetiştirilmesi değiştir

Tohumla çoğaltma şartları değiştir

Kökeni Güney-Batı Asya, Güney-Doğu Avrupa'dır ancak günümüzde neredeyse tüm dünyada yetişir.[24]

Toprak değiştir

Papatya yetiştiriciliği için özel toprak kalitesine gerek yoktur ancak mahsul en iyi şekilde iyi üst topraklı dengeli topraklarda yetişir.[55] Papatya talepkar olmayan bir bitkidir ve oldukça toleranslıdır. Mahsul hafif ila ağır topraklarda büyür. Doğada yetişen papatya türleri normalde kumludan tınlı topraklara kadar her toprakta yetişir. Toprağı çoğunlukla asidiktir ve açık olmalıdır.[24]

Yetiştirme teknikleri değiştir

Üç yetiştirme tekniği vardır:

1) sonbaharda yıllık mahsul olarak tohumla,

2) ilkbaharda yıllık mahsul olarak tohumla,

3) tohumla yetiştirmenin kendiliğinden olduğu çok yıllık mahsul kullanılarak yetiştirme.

En yaygın yöntem makinelerden daha çok yararlanabilmek için sonbahar ve ilkbahar'da tohumla yetiştirme karışımıdır.

Tohum dikimi değiştir

Papatya tohumları çok küçük olduğundan ekim için özel ekim makinesi kullanılır.

Tohum dikimi normalde 25 cm lik mesafe ve sıralar halinde ve yaklaşık 2,0-2,5 kg/hektar halinde yapılır.

Tohum yatağı düz olmalı ve yabancı otlar olmamalıdır. Tohum ekiminden sonra yeniden sıkıştırılmalıdır. Yeniden sıkıştırma tohumlamadan sonra toprağın ağır bir rulo ile yuvarlanması gerektiğinden çok önemlidir. Aksi takdirde küçük tohumlar toprakla temas etmez ve çimlenme olmaz. Papatya bitkisinin çimlenme ve gençlik döneminde çok fazla neme ihtiyacı vardır. 1-2 hafta sonra çimlenme başlar.[24]

Ekim zamanı değiştir

Ekim sonbaharda en uygun ay olarak eylülde yapılır. Sonbaharda tohumu ekilen papatya en çok verimi sağlar. Eylülün kaçında ekim yapılırsa yapılsın çiçeklenme, gün uzunluğu 17 saat olduğunda başlar ki bu Orta Avrupa'da mayıs sonu veya haziran başıdır.[24]

İlkbaharda ekim yaparak hasat zamanı etkilenebilir bu da uzun ekim ve hasat dönemlerinin yanı sıra diğer yetiştirme işleri nedeniyle makinelerin daha çok kullanılmasına yardım eder.

Tohum ekimi mart ve mayıs ayları arasında da yapılabilir. Ancak ilkbahardaki ekimle verimin düştüğü ve haşere baskısının arttığı söylenebilir. Mahsul temmuzun 2. yarısında hasat edilebilir.[24] Daha yoğun üretimde tohum dikimi bitki tarafından yapılır ve yetiştirme çok yıllıktır. Son hasattan sonra bitkiler kesilerek tarlaya bırakılır. Daha sonra toprak mekanik olarak işlenir ancak çevrilmez. Tohumlar daha sonra eylülde filizlenir ve toprak üzerinde yabani otlara karşı yardımcı olan halı benzeri bir tabaka oluşur. Verim sonbahar ekimleriyle karşılaştırılabilir.[24]

Gübreleme değiştir

Papatya ortalama besin maddeli topraklarda büyüyebilen mütevazı bir bitkidir. Azot (N) ile gübrelemeyle eşeysiz büyümesi artar bu ise hasat tekniğinde sorunlara yol açabilir ve hasat zamanı gecikebilir. Genellikle azot gübrelemesi yapılmaz çünkü bu öncelikle yabancı ot oluşumunu teşvik eder ve mekanik hasat da bozulur.

Kökün iyi gelişmesi için yeterli potasyum (K) gereklidir. Potasyumun fosfora (P) oranı 1:2 olmalıdır. Bu oran en uygun gübre miktarıdır:[56]

  • 40-60   kg/hektar N
  • 50-70   kg/hektar P
  • 100-140   kg/hektar K

N ve K, filizlenme zamanı verilmelidir.

Papatya bitkisi iyi bir üst toprakla dengeli toprakta iyi büyür. Ancak papatya kesiminde kalite bozulması nedeniyle organik maddeli gübre verilmemelidir. Organik maddeli gübre çiçeğe ve bunun sonucunda ortaya çıkan ürünlere bakteri bulaşma riski vardır.

Ürün dönüşündeki diğer mahsullerde, örneğin papatyadan önce organik maddeyle gübreleme şiddetle tavsiye edilir.[55]

Yabancı otla mücadele değiştir

Papatya'nın iyi şekilde yabancı ot kontrolü gerektiren yavaş bir gençlik zamanı vardır. Tohum dikiminden önce yabancı otsuz uygun tohum yatağına sahip olunması önemlidir bu nedenle herbisit kullanılabilir. Mevcut seçici herbisitlerin yokluğundan dolayı çimlenmeden sonra papatya bitkisinin güçlü vejetatif büyümesi başlayana kadar sadece mekanik olarak yabancı ot kontrolü mümkündür.[55]

Haşereyle mücadele değiştir

Yaprak bitleri, böcekler, kurtlar ve parlak böcekler yaygındır. Papatya böceği (Olibrus aeneus) çiçek başlarıyla beslenir.

Yaprak bitleri papatya üretimi için büyük tehdittir çünkü sadece daha yavaş büyümeye değil aynı zamanda uğur böceklerinin çekilmesine de neden olur. Şiddetli yaprak biti istilası ve bunu izleyen uğur böceği kolonizasyonu durumunda, ilacın önemli ölçüde kontaminasyonu oluşabilir.

Çiçekleri topladıktan sonra böcekleri çiçeklerden ayırmak neredeyse imkansızdır. Bu ise hasat edilen papatyada kullanım amacına göre kalite sorunlarına yol açar.[55]

Avrupa üretiminde ortaya çıkan en önemli zararlılar tüylü küf, külleme ve pastır.[55]

Külleme ve tüylü küf yapraklara ve saplara saldırır.

Alternaria yapraklara, Fusarium ise köklere saldırır.

Microplontus rugulosus diğer adıyla papatya sap kurdu özel bir zararlıdır.

Ürün dönüşü değiştir

Papatya kendi kendine uyumlu mahsuldür ve çok yıllık ekim mümkündür.[57] Papatya için ürün dönüşünün neden olması gereken en önemli koşul yabani otsuz tohum yatağıdır. Bu normalde örn. Patates, buğday veya mısır gibi sıralı mahsullerin yetiştirilmesinden sonra verilir.

Ürün dönüşünde önceki ürüne özel bir talep getirmez. Kök bitkileri ve tahıllar uygundur.

Mahsulden sonraki papatya için gönüllü papatya tohumları büyük bir sorundur. Hasat işlemi nedeniyle bir sonraki üründe çok sayıda tohum toprakta kalır ve filizlenir. Bu nedenle, papatyayı hedef alan herbisitleri karşı toleranslı bir sonraki mahsulün olması çok önemlidir.[24]

Hasat değiştir

Çiçeklenme ve hasat zamanı değiştir

Papatya bitkisi yılda genellikle 2-3 kez çiçek açar.[55] Bu yılda birden fazla hasatla da hesaba katılır. Çiçeklenme dönemi yaklaşık 50–65 gün iken, çiçeğin gelişimi yaklaşık 20–25 gün sürer.[24]

Tam çiçeklenmeyle hasat başlar. Hasat tarihinin doğru zaman seçimi hasat edilen ürünün kalitesi için çok önemlidir. En önemli kalite özelliği, çiçek başlangıcından itibaren sürekli artan ve ışın çiçekleri yatay veya hafif aşağıya doğru baktığı zaman maksimuma ulaşan çiçeklerdeki uçucu yağ içeriğidir. Bu nedenle çiçek başlarının çoğu açıldığında hasat biter.[24]

En uygun hasat tarihinin belirlenmesine bu nedenle çok dikkat edilmeli ve tarih objektif ve doğru şekilde belirlenmelidir. En uygun tarihin bulunması için, çiçeklenme indeksini belirlemeye yönelik denklemler geliştirilmiştir. Aşağıdaki denklem, artan çiçek verimi, azalan uçucu yağ içeriği ve uçucu yağ içeriğinin bileşimindeki değişiklik arasındaki uzlaşmayı ifade eder. Bu denklemde aşırı açan çiçek sayısı eksi çiçek tomurcuk sayısı ile toplam çiçek sayısı arasındaki oran belirlenir.[24]

 

 

 

 [24]

Papatya için en uygun hasat tarihi yukarıda açıklanan formülle hesaplanan çiçeklenme endeksinin −0,3 ile −0,2[24] arası veya mevcut bitkilerin yaklaşık % 50-70'inin tam çiçek açtığı zamandır.[55]

Elle hasat değiştir

Elle hasat sırasında çiçek tomurcukları ya parmaklarla toplanır ya da toplama tarakları, tarak küreği veya yolma arabaları gibi basit teknik cihazlar kullanılır. Bu yöntem çoğunlukla küçük-ölçekli üretimde veya ekilmemiş papatya hasadında kullanılır. Günümüz tarımsal yetiştirme sistemlerinde hasat genellikle mekanik olarak yapılır.[24]

Mekanik hasat değiştir

Mekanik hasat tekniklerine rağmen hasat edilen ürünün yüksek kalitede olması çok önemlidir. Buna göre hasat edilen ürünün dikkatli bir şekilde işlenmesi için hasat teknolojisine ilişkin gereksinimler yüksektir. Mekanik hasat yapabilmek ve iyileştirebilmek için çiftçiler çiçek tomurcukları aynı seviyede olacak şekilde tek tip bitki boylu büyük çiçek başlı çeşitler yetiştirmelidir.[24]

Mekanik hasatta asla çiçek tomurcukları değil aynı zamanda sap kısımları da hasat edilir. Bu saplar çoğunlukla 10 mm ila 30 mm uzunluğundadır. Prensipte bu ilaç yapımında kullanılacak kesilmiş çiçek tomurcuklarının kalitesi üzerinde hiçbir etkiye sahip değildir ancak seçim için biraz daha fazla çabaya neden olabilir.[24]

Önemli bir teknik hasat ilkesi döner biçme makineleri, doğrayıcılar veya komple biçerdöverler tarafından kesim yapılmasıdır. Bu durumda tüm çiçek ufku hasat edilir. Özellikle papatya hasatı için gerek çay üretimi gerekse endüstriyel işleme için kıyıcılar kullanılır.[24][55]

Bir diğer hasat ilkesiyse keskin yolma tarakları olan tamburların hasat yönünün tersine dönmesidir. Böylelikle bitki stoğu aşağıdan yukarıya taranır. Toplama taraklarının arkasına eklenen bıçaklar sayesinde çiçek tomurcukları kesilir ve diğer genel mekanik hasat teknolojilerinde olduğu gibi bitki sapından kopmaz.[24]

Verim seviyesi değiştir

Ortalama olarak hektar başına yaklaşık 5–10 dt kuru çiçek maddesi ve hektar başına 50–70 dt kuru sap ve yaprak toplanabilir.[55]

Çiçekler % 0,3 ile % 1,5 arasında uçucu papatya yağı içerir.[55]

Hasat sonrası işlemler değiştir

Hasat edilen papatya parçalarının yeterli bir hasat sonrası muamelesi mükemmel iç ve dış niteliklerin korunması için çok önemlidir.[24]

Kurutma değiştir

Hasat edilen ürünün yaklaşık % 80 sudur bu nedenle fermantasyon riski altındadır. Ürünün depolanması için % 10-11 su içeriğine kadar kurutulması gerekir.

Diğer mahsullere kıyasla daha yüksek fermantasyon riski nedeniyle kurutma işlemi hasattan sonra 2 saati geçmemelidir. Ürün üzerinde yüksek basınçtan kaçınmak ve fermantasyon riskini daha da arttırmamak için depolama yüksekliği çok büyük olmamalıdır.

Güneşte veya çatı altında doğal kurutma gibi birkaç kurutma sistemi vardır ancak aynı zamanda kesintili kurutucular, yarı-sürekli raf kurutucular veya sürekli bantlı kurutucularla da kurutma yapılır.

Kurutmada en önemli konu ürünün asla 40 °C (104 °F) üzerinde ısınmamasıdır.[24] Çok yüksek kurutma sıcaklıkları bileşenlerin içeriğini azaltır, özellikle şamazulen ve flavonoid içeriği önemli ölçüde düşer.

Çiçeklerden sapların ayrılması değiştir

Mekanik hasat nedeni ile toplanan üründe çok sap vardır. Bu nedenle çoğu kez kurutmadan hemen önce saplar ayrılır. Bu ayırma genellikle çift cidarlı ters yönde dönen tambur elekleriyle yapılır. Gerekirse daha sonraki bir çalışmada kurutulduktan sonra çiçek tomurcukları üzerindeki sapların kısa kısımları sade çiçek tomurcuğu ürünlerini almak için ayrılır.[24]

El hasadında ayırma çoğu zaman kurutmadan sonra yapılır.[24]

Damıtma değiştir

Papatya çiçeklerinden esansiyel yağın ekstraksiyonu buhar damıtma ile yapılır. 10 ml Alman papatyası esansiyel yağı üretmek için 3 ila 5 kg arası bitki gerekir.

Papatya çiçeği üretiminin önemli bir nedeni ilaç yapımı için kullanılan papatya yağının ekstraksiyonudur. Bu yağ çoğunlukla taze çiçek tomurcuklarından ve çiçek saplarından damıtılarak çıkarılır.

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Matricaria chamomilla at ITIS". 4 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2019. 
  2. ^ "German Chamomile". University of Maryland Medical Center. 2011. 27 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2012. 
  3. ^ Fitter R, Fitter A, Blamey M. 1989. The wild flowers of Britain and Northern Europe. Collins
  4. ^ Stace, Clive 1991. The New Flora of the British Isles. Cambridge University Press
  5. ^ "Echte Kamille". kraeuter-buch.de. 18 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2019. 
  6. ^ χαμαίμηλον 23 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
  7. ^ χαμαί 9 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
  8. ^ μήλον 4 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
  9. ^ a b "Matricaria Linnaeus". 20 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2020. 
  10. ^ a b c Singh (2011). "Chamomile (Matricaria chamomilla L.): An overview". Pharmacognosy Reviews. 5 (9): 82-95. doi:10.4103/0973-7847.79103. ISSN 0973-7847. PMC 3210003 $2. PMID 22096322. 
  11. ^ FloraCorsica
  12. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Oberdorfer2001 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  13. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; IPCN isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  14. ^ Klaus-Ulrich Heyland, Herbert Hanus, Ernst Robert Keller: Ölfrüchte, Faserpflanzen, Arzneipflanzen und Sonderkulturen. Handbuch des Pflanzenbaus Band 4, Eugen Ulmer, Stuttgart 2006, S. 383–390. ISBN 978-3-8001-3203-4.
  15. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Hegi1987 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  16. ^ a b c d e Max Wichtl (Hrsg.): Teedrogen und Phytopharmaka. 4. Auflage, Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft, Stuttgart, 2002, S. 369–373. ISBN 3-8047-1854-X.
  17. ^ a b c d e f g h i Bruneton
  18. ^ Siegmund Seybold (Hrsg.): Schmeil-Fitschen interaktiv (CD-ROM), Quelle & Meyer, Wiebelsheim 2001/2002, ISBN 3-494-01327-6.
  19. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; InfoFlora isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  20. ^ Şablon:Literatur
  21. ^ "A review of the bioactivity and potential health benefits of chamomile tea (Matricaria recutita L". Phytother Res. 20 (7): 519-530. 2006. doi:10.1002/ptr.1900. PMID 16628544. 
  22. ^ a b c d e f g Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; singh isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  23. ^ a b Şablon:Ouvrage
  24. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Hoppe, B., (Ed.) (2012). Handbuch des Arnzei- und Gewürzpflanzenanbaus – Band 4 Arznei- und Gewürzpflanzen A-K. Verein für Arznei- und Gewürzpflanzen SALUPLANTA e.V. Bernburg. ss. 618-648. ISBN 978-3-935971-62-1. 
  25. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; khan isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  26. ^ Eberhard Breitmaier, Terpenes: flavors, fragrances, pharmaca, pheromones, John Wiley & Sons, Weinheim, 2007, p. 24, https://books.google.ch/books?isbn=3527317864...
  27. ^ Şablon:Article
  28. ^ Dinesh A. Nagegowda, David Rhodes, and Natalia Dudareva, The MEP Pathway and Rhythmic Emission of Herbivore-Induced Plant Volatiles, in Constantin A. Rebeiz et al. (eds.), The Chloroplast: Basics and Application, Springer Science+Business Media B.V. 2010, p. 148
  29. ^ Macchioni, F., Perrucci, S., Cecchi, F., Cioni, P.L., Morelli, I., Pampiglione, S., 2004. Acaricidal activity of aqueous extracts of chamomile flowers, Marticaria chamomilla, against the mite Psoroptes caniculi. Med. Vet. Entomol., 18(2):205-207. [doi:10.1111/j.0269-283X.2004.00488.x]
  30. ^ Khodadad Pirali-Kheirabadi , Mehdi Razzaghi-Abyaneh, Biological activities of chamomile (Matricaria chamomile) flowers’ extract against the survival and egg laying of the cattle fever tick (Acari Ixodidae), J Zhejiang Univ Sci B. 2007 September; 8(9): 693–696, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1963437/ 8 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  31. ^ SUMMARY OF DATA FOR CHEMICAL SELECTION. Apigenin. ntp.niehs.nih.gov/ntp/htdocs/Chem.../Apigenin.pdf
  32. ^ Florence Gleason, Raymond Chollet, Plant Biochemistry, Jones and Bartlett Publishers, Inc, Burlington, MA 2011, p. 136
  33. ^ Mostafa Hojati, Seyed Ali Mohammad Modarres-Sanavy, Faezeh Ghanati, Mehdi Panahi. Hexaconazole induces antioxidant protection and apigenin-7-glucoside accumulation in Matricaria chamomilla plants subjected to drought stress. Journal of plant physiology. 2011 May 15;168(8): 782-91
  34. ^ Barbara Tosi, Carlo Romagnoli, Emilia Menziani-Andreoli and Alessandro Bruni, « Characterization of Coumarins in Chamomile Preparations Sold in Italy », Pharmaceutical Biology, 1995, Vol. 33, No. 2, Pages 144-147
  35. ^ Alireza Pirzad, Mohammad Reza Shakiba, Saeed Zehtab-Salmasi, Seyed Abolghasem Mohammadi, Reza Darvishzadeh and Abbas Samadi, « Effect of water stress on leaf relative water content, chlorophyll, proline and soluble carbohydrates in Matricaria chamomilla L. », Journal of Medicinal Plants Research Vol. 5(12), pp. 2483-2488, 18 June, 2011
  36. ^ a b Şablon:Article
  37. ^ Şablon:Chapitre
  38. ^ Şablon:Article
  39. ^ "Chamomile". National Center for Complementary and Integrative Health, US National Institutes of Health. 1 Mayıs 2020. 29 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2022. 
  40. ^ "Roman chamomile". MedlinePlus, US National Institutes of Health. 21 Haziran 2019. 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2022. 
  41. ^ "Chamomile (Matricaria recutita)". herbwisdom.com. 29 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2014. 
  42. ^ Bhaskaran (Aralık 2010). "Chamomile: an anti-inflammatory agent inhibits inducible nitric oxide synthase expression by blocking RelA/p65 activity". Int J Mol Med. 26 (6): 935-40. doi:10.3892/ijmm_00000545. PMC 2982259 $2. PMID 21042790. 
  43. ^ Tayel (2009). "Possibility of fighting food borne bacteria by egyptian folk medicinal herbs and spices extracts". J Egypt Public Health Assoc. 84 (1–2): 21-32. PMID 19712651. 
  44. ^ "Chamomile". Planet Botanic. 26 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2009. 
  45. ^ Şablon:Ouvrage
  46. ^ Şablon:Lien web.
  47. ^ European Herbal Infusions Association: Inventory List of Herbals Considered as Food Şablon:Webarchiv
  48. ^ a b Europäisches Arzneibuch, Amtliche Österreichische Ausgabe, Band 2, 5. Ausgabe, Verlag Österreich, Wien 2005, S. 2513 ff. ISBN 978-3-7046-4693-4.
  49. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2023. 
  50. ^ Echte Kamille 1 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. auf Phytodoc.de.
  51. ^ Michaela und Wolfgang Steflitsch: Aromatherapie, Wissenschaft – Klinik – Praxis. Springer Verlag, 2007.
  52. ^ Readers' Digest Association
  53. ^ Andres (2009). "Anaphylactic reaction to camomile tea". Allergol Int. 58 (1): 135-136. doi:10.2332/allergolint.c-08-63. PMID 19050375. 
  54. ^ Norbert Schmitz, Elmar Kroth, Barbara Steinhoff, Birgit Grohs: Phytopharmaka. In: Norbert Schmitz (Hrsg.): Marktanalyse Nachwachsende Rohstoffe II. Herausgegeben von der Fachagentur Nachwachsende Rohstoffe e. V., Gülzow 2007.
  55. ^ a b c d e f g h i j Freistaat Thüringen (2014). "Anbautelegram Echte Kamille (Matricaria chamomilla L.)". Anbautelegram. 
  56. ^ Nikolova. "Mineral Nutrition of Chamomila". Higher Institute of Agriculture. 
  57. ^ "Heil- und Gewürzpflanzen. Anbau, Ernte und Aufbereitung". Österreichischer Argrarverlag. 1989. 

Ek kaynaklar değiştir

Biblioğrafya değiştir

  • François Couplan et Eva Styner, Guide des plantes sauvages comestibles et toxiques. Les guides du naturaliste, éd. Delachaux & Niestlé 2-603-00952-4
  • Maria Treben, La Santé à la pharmacie du bon Dieu. Ed. Wilhelm Ennsthaler en Autriche (http://www.ennsthaler.at/), 978-3-85068-123-0

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mayıs_papatyası&oldid=31794539" sayfasından alınmıştır