MEB halk oyunları yarışmaları

MEB Halk oyunları Yarışmaları, Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı tarafından her yıl düzenli olarak gerçekleştirilen Türkiye'nin en çok katılımlı ve en eski halk oyunları yarışmalarıdır.

MEB Halk Oyunları Yarışmalarından bir görüntü

Yarışmayı Millî Eğitim Bakanlığı Okuliçi Beden Eğitimi, Spor ve İzcilik Dairesi Başkanlığı organize etmekte ve Türkiye Halk Oyunları Federasyonu ile işbirliği yapmaktadır.

Millî Eğitim Bakanlığı Halk oyunları Yarışmaları 1984 yılında başlamış ve günümüze değin devam etmektedir. Yarışmaların amacı Türkiye halk oyunlarını gün ışığına çıkarmak ve yaşatmaktır, öte yandan diğer bir amacı öğrencilere sportif ve kültürel bir faaliyet sunmaktır. Her yıl binlerce okul bu yarışmalara katılmakta ve Türkiye birincisi olmak için mücadele etmektedir.

Pek çok kategoride yapılan bu yarışmalarda birinci olan ekipler yurtdışı festivallerinde Türkiye'yi temsil etme hakkı kazanmaktadır.

Yarışmalar iki ana dal olmak üzere toplam sekiz dalda yapılmaktadır:

1. Geleneksel dal: Sergilenen oyunlar hiçbir değişiklik yapılmadan yöresinde oynandığı gibi oynanır. Geleneksel dalda amaç figür ve otantikliğin ön plana çıkarılmasıdır.

• a. Minikler Geleneksel Dal
• b. Yıldızlar Geleneksel Dal
• c. Büyükler Geleneksel Dal
• d. Yaygın Eğitim Merkezleri Geleneksel Dal

2. Sahnelemeli veya Düzenlemeli dal: Sergilenen oyunlar oyunlarda değişiklik yapılmadan sahne kurgulamasıyla oynanır. Bu dalda yöre oyunlarını en iyi çizgilerle ve sahneyle yorumlama amaçlanır.

• f. Minikler Sahnelemeli Dal
• g. Yıldızlar Sahnelemeli Dal
• h. Büyükler Sahnelemeli Dal
• ı. Yaygın Eğitim Merkezleri Sahnelemeli Dal

Her kategorideki yarışmalar belirli bir sistem içerisinde yapılır. İlk önce ilçe yarışması, daha sonra il yarışması, daha sonra grup yarışması ve en son Türkiye finali şeklindedir. Grup yarışmalarında her grupta beş il vardır. Her kategoride Türkiye finallerine 16 il katılma hakkı kazanır. Türkiye finalleri ve gruplar önceden belirlenen yerlerde yapılır.

Genellikle her il kendi yöresiyle yarışmalara katılır. Ancak İstanbul, Kocaeli ve Yalova gibi illerin kendine has oyunları yoktur. Bu iller daha çok başka yörelerle yarışmalara katılırlar.

Yarışmanın Kuralları ve Tanımları

Yarışmanın kuralları MEB İlköğretim, Ortaöğretim, Yaygın Eğitim Halkoyunları Yarışmaları Yönergesinde belirtilmiştir.

MEB Halk oyunları yarışmalarının dayanağı 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu ile 26/12/1995 gün ve 22505 sayılı Resmî Gazete‘de yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Sosyal ve Kültürel Yarışmalar Yönetmeliğinin 7 nci maddesinin (a) bendidir.

Yarışmada Tanımlar

• a) Bakanlık: Millî Eğitim Bakanlığı
• b) Daire Başkanlığı: Okuliçi Beden Eğitimi Spor ve İzcilik Dairesi Başkanlığı
• c) Federasyon: Türkiye Halk Oyunları Federasyonunu
• ç) Bakanlık Temsilcisi: Grup ve final (Türkiye birinciliği) yarışmalarında Bakanlıkça görevlendirilen kişi
• d) Örgün Eğitim Kurumları: Bakanlığa bağlı her derece ve türdeki resmî ve özel ilköğretim okulları ve ortaöğretim okulları
• e) Yaygın Eğitim Kurumları: Halk eğitimi merkezleri, mesleki eğitim merkezi, pratik kız sanat okulları, olgunlaşma enstitüleri, yetişkinler otelcilik ve turizm eğitim merkezleri ve yetişkinler teknik eğitim merkezleri ile benzeri kurumları,
• f) Kategori: Yarışmaların hangi örgün ve yaygın eğitim kurumları arasında yapılacağını, öğrencilerin öğretim kademeleri ve yaş durumlarına göre yapılan sınıflandırmayı.
• g) Yarışma: Halk oyunları konusunda bilgi ve yetenek üstünlüğünü göstermek için yapılan seçimi,
• ğ) Yarışma Basamakları: Yarışmaların İlçe, İl, grup ve final (Türkiye birinciği) basamaklarını,
• h) Yarışma türleri: Stilize(düzenlemeli veya sahnelemeli) ve geleneksel türlerini,
• ı) Jüri Üyesi (hakem): Federasyon tarafından görevlendirilen ve yarışmacı toplulukları değerlendiren kişi,
• i) Jüri (hakemler): Jüri üyelerinden (hakemlerden), oluşan kurulu,
• j) Sorumlu Yönetici: Yarışmaya katılan örgün ve yaygın eğitim kurumunun müdürü tarafından görevlendirilen, kurumda kadrolu olarak görev yapan ve il yarışmalarında il düzenleme kurulu ile grup ve final (Türkiye birinciliği) yarışmalarında ise Bakanlık temsilcisi ile koordinasyonu sağlayan kişi,
• k) Eğitici (antrenör): Topluluğa oyunları öğreten kişi,
• l) Topluluk:Halk oyunları topluluğu,
• m) Halk Oyunları Topluluğu: Oyuncu, çalgıcı, korist, solist, eğitici (antrenör) ve sorumlu yöneticinin oluşturduğu, yalnız bir yöre oyunu oynayan topluluğu,
• n) Değerlendirme Belgesi: Yarışmaya katılan toplulukların değerlendirmesinde kullanılan ve değerlendirme ölçütlerini kapsayan belge,
• o) Düzenleme Kurulu: İlçe, il, grup ve final (Türkiye birinciliği) yarışmalarını düzenleyen kurulu anlamına gelmektedir.

Yarışma Kategorileri

Yarışmalar, ilköğretim ve orta öğretim okulları ile yaygın eğitim kurumları arasında olmak üzere;

• a)İlköğretim Okulları Arası Küçükler Kategorisi Halk Oyunları Yarışması: İlköğretim Okullarının 1.2.3.4. ve 5 inci sınıf öğrencileri arasında,
• b)İlköğretim Okulları Arası Yıldızlar Kategorisi Halk Oyunları Yarışması: İlköğretim okullarının 6,7 ve 8 inci sınıf öğrencileri arasında,
• c)Ortaöğretim Okulları Arası Halk Oyunları Yarışması: Ortaöğretim okullarının öğrencileri arasında,
• ç)Yaygın Eğitim Kurumları Arası Halk Oyunları Yarışması, Yaygın Eğitim Kurumlarında eğitim ve öğretim gören 14 ve daha büyük yaştaki öğrenciler arasında,

düzenlenir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, yalnızca kendi kurumları adı altında yarışmalara katılabilir.Bir okul veya bir merkez, başka bir okul veya merkez ile birleşerek yarışmalara katılamaz. Eğitim-öğretim hizmetlerini aynı ile fiziki yapı ve aynı yönetim altında sürdüren okullar, okullar arası yarışmalara karma takımlar hâlinde katılırlar.

Yarışma Basamakları

Stilize ve geleneksel halk oyunları yarışmaları, il yarışması (mahalli), grup yarışması ve final (Türkiye birinciliği) yarışması olmak üzere üç aşamada yapılır. Gerek duyulması halinde, Bakanlıkça yarı final yarışmaları da düzenlenir. oyunları: Oynayabilirsiniz. Ayrıca Bakanlıkça uygun görülmesi halinde halk oyunları yarışmalarının il merkezleri ve ilçelerde yaygınlaştırılmasını, daha fazla sayıda örgün ve yaygın eğitim kurumunun katılmasını sağlamak amacıyla ve aynı zamanda il yarışmalarına altyapı teşkil etmek üzere ilçelerde “ilçe yarışmaları” adı altında ön eleme de düzenlenebilir.

Buna göre;

• a)İlçe yarışmaları, ilçe düzenleme kurulunca yapılır. Yarışmaya katılmak isteyen örgün eğitim kurumları, ilçe millî eğitim müdürlüğüne yazılı olarak başvuruda bulunur.

İlçe yarışmaları, yalnız örgün eğitim kurumları arasında yapılır. Yaygın eğitim kurumları, ilçe yarışmasına katılmadan doğrudan il yarışmasına katılır.

• b) İl Yarışması, il düzenleme kurulunca yapılır. Yarışmaya katılmak isteyen örgün ve yaygın eğitim kurumları yazılı olarak il millî eğitim müdürlüğüne başvuruda bulunurlar.
  • 1)İlçe elemeleri sonucunda il yarışmasına katılmaya hak kazanan örgün eğitim kurumları ise il millî eğitim müdürlüğüne bildirilir.
  • 2)Örgün eğitim kurumları ilçe ve il yarışmasına, yaygın eğitim kurumları da il yarışmasına isterlerse birden fazla oyun topluluğu ile katılabilir. Bu durumda, her topluluğun değişik yöre oyunu oynaması zorunludur.
  • 3)İl yarışması sonucunda aynı örgün veya yaygın eğitim kurumunun birden fazla oyun topluluğu grup yarışmasına katılmaya hak kazanırsa, bu topluluklar aynı grupta yarışmaya katılırlar.
  • 4)İlçe veya il yarışmasında herhangi bir kategoride, yarışmaya katılmak için sadece bir topluluk başvuruda bulunmuş ise, o topluluk jüri üyeleri (hakemler) tarafından değerlendirilir ve il veya grup yarışmasına katılıp katılmayacağı bir raporla ilçe yarışmasında il millî eğitim müdürlüğüne, il yarışmasında ise Daire Başkanlığına bildirilir.
• c) Grup yarışması, Bakanlıkça düzenlenen yarışmadır. Grup yarışmalarının yeri, tarihi, saati ve katılacak iller Bakanlıkça belirlenir.
• ç) Final (Türkiye birinciliği) yarışması, Bakanlıkça düzenlenen yarışmadır. Yarışmanın yeri, tarihi ve saati Bakanlıkça tespit edilir.
  • 1)Bakanlıkça uygun görülmesi hâlinde, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinden her kategoride 1’er halk oyunu topluluğu, gösteri veya yarışma ekibi olarak final (Türkiye birinciliği) yarışmalarına davet edilebilir.
• d) Yarışmaya katılan topluluklar, yarışma sonucunda aldıkları puanlara göre derecelendirilir.

Kurallar

• a)Yarışmalara, yöre adı olarak Türkiye sınırları içindeki il, ilçe veya köy adları ile katılmak zorunludur. Kılıç-Kalkan, çiftetelli, köçekçe, Teke Yöresi, Karadeniz Yöresi, Ege Yöresi gibi genel yöre adları ile yarışmalara katılınamaz.
  • 1)Kafkas, Azerbaycan, Üsküp, Kırım, Kıbrıs ve benzeri yöre oyunları ile yarışmalara yöre adı olarak, Kafkas Türk Halk Oyunları, Azerbaycan Türk Halk Oyunları, Üsküp Türk Halk Oyunları, Kırım Türk Halk Oyunları, Kıbrıs Türk Halk Oyunları adları kullanılmak suretiyle katılınabilir. Bu yöre oyunlarının repertuvarı Türk Oyunlarından oluşur.
  • 2)Mevlevi ayinlerindeki sema gösterileri, semahlar, köy seyirlik oyunları, orta oyunu ve benzeri oyun türleri bu yarışmaların kapsamı dışındadır.
• b)Topluluklar; Trabzon, Sivas, Erzurum, Bilecik, Çanakkale, Aydın ve benzeri oyun yörelerimizde olduğu gibi oyun yöresinin niteliği itibarıyla yarışma süresi içinde kız-erkek ayrı ayrı oynayabilirler. Ayrıca topluluklar yarışmaya, yalnız kız, yalnız erkek veya kız-erkek karma olarak katılabilirler.
• c)Müzisyenlerde, örgün eğitim ve yaygın eğitim kurumlarında ise öğrencisi, üyesi ve personeli olma zorunluluğu yoktur. Ancak her türlü hataları oyuncu gibi değerlendirilir.
• d) Oyun toplulukları, eni 12 m boyu 10 metre olan sahne veya spor salonu gibi bir mekânda oyunlarını sunarlar. Yarışmalar sahnede yapıldığı takdirde, sahnenin özeliklerine göre ölçüler, belirtilenden küçük veya büyük olabilir.
• e)İlçe, il, grup ve final (Türkiye birinciliği) yarışmalarında, oyun topluluğuna eşlik edecek çalgı topluluğunun sayısı ve bu konudaki diğer bilgiler, her yıl yazı ile ilgili birimlere duyurulur.
• f) İsteyen topluluklar ışık rejisi yapabilirler, ancak görüntüyü engelleyecek düzeyde ışıklandıma yapılamaz.

(a)Stilize/Düzenlemeli/Sahnelemeli dal şartları

• • 1) Topluluklar, istedikleri bir yörenin oyunları ile yarışmaya katılabilirler.
  • 2) Her basamakta, yarışmaya katılan topluluğun oyuncu sayısı en az 16, en çok 32 kişiden oluşur. Bu sayılardan az veya çok olması durumunda topluluk yarışmaya alınmaz. Bu durum, yarışma anında belirlenirse, topluluk yarışmadan elenir.
  • 3) Topluluklar, yarışma süresi içinde en az 4 oyun oynarlar.
  • 4)Topluluklar sahneye giriş ve çıkışlarını kulislerden yaparlar. Topluluklar yarışma için sahneye müzik eşliğinde oynayarak giriş yaparlar. Topluluklar oyunların bitiminde yine müzik eşliğinde oynayarak sahneden ayrılırlar. Topluluklar istedikleri takdirde oyunların durumuna göre oyun esnasında, bazı oyuncularını sahneden çıkarıp tekrar sahneye girişlerini yapabilirler.
  • 5)Oyun süresi müzikle başlar. Yöreye ait açış veya giriş müziği varsa bunun süresi en fazla 60 saniyedir. Bu sürenin bitiminde oyun başlamamışsa, oyun topluluğunun genel ortalama puanından bir puan silinir.
  • 6)Final (Türkiye birinciliği) yarışmasında, müzik grubunun yerini almasından sonra oyun müziğini çalmak için hazırlanma süresi, en fazla 3 dakikadır.
  • 7) Oyun süresi en az 7 dakika, en çok 11 dakikadır. 6 dakikadan az, 12 dakikadan fazla oynanması hâlinde puan silinir.
  • 8) Stilize dalda müzikte 2008 itibarıyla cd vb. şartı aranır.

(b)Geleneksel/Otantik dal şartları

• • 1) Yarışmaya, Bakanlığa bağlı örgün ve yaygın eğitim kurumlarında öğrenim gören öğrencilerden oluşan halk oyunu toplulukları katılabilir.
  • 2) Topluluklar, istedikleri yörenin oyunları ile yarışmaya katılacaklar ve oyunlar yöresel karakteriyle sunulacaktır.
  • 3) Bir örgün veya yaygın eğitim kurumu, yalnız bir yörenin oyun topluluğu ile yarışmaya katılabilir.
  • 4) Her basamakta, yarışmaya katılan topluluğun oyuncu sayısı en az 7 ve en çok 16 kişiden oluşur. 16 kişiden fazla oyuncusu bulunan topluluk yarışmaya alınmaz. Bu durum, yarışma anında belirlenirse topluluk diskalifiye edilir.
  • 5) Topluluklar, yarışma süresi içinde en az 4 oyun oynayabilir.
  • 6) Oyun topluluğuna eşlik edecek müzik grubu (solist, çalgı topluluğu yöneticisi (şef) de dahil ), en fazla 8 kişi olacaktır. Kullanılan çalgılar, yöre çalgıları olacaktır. Oyunlar geleneksel formlarda, ezgi, tavır, tempo, usul bakımından aslına uygun icra edilecek, yöresel karakteri bozulmayacaktır.
  • 7)Her basamak yarışmasında, oyuncuların ve müzisyenlerin, topluluğun sunmuş olduğu oyun yöresinin giysisini giyme zorunluluğu vardır. Ancak müzisyenlerin giysilerindeki (başlık, kama ve benzeri) icrayı engelleyici aksesuarlar ve parça eksikliklerinden puan silinmez. Aynı kural, solist veya koristler içinde geçerlidir.
  • 8) Topluluklar sahneye giriş ve çıkışlarını yan kulislerden yapacaklardır. Yarışma için topluluklar sahneye giriş ve çıkışlarını oyun yöresinin özelliklerine bağlı kalarak yapmak zorundadırlar.
  • 9) Oyun süresi müzikle başlar. Yöreye ait açış veya giriş müziği varsa bunun süresi en fazla 60 saniyedir. Bu sürenin bitiminde oyun başlamamışsa, oyun topluluğunun genel ortalama puanından bir puan silinir.
  • 10) Oyun süresi en az 7 dakika, en çok 11 dakikadır.

Ayrıca bakınız

• Halk oyunları yarışmaları (liste)
• Türk halk oyunları

Dış bağlantılar

• http://obesid.meb.gov.tr30 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.