Mardiros Mınakyan
Mardiros Mınakyan (Manakyan olarak da bilinir, 1839 - 22 Şubat 1920), Osmanlı Ermenisi tiyatro oyuncusu ve yönetmeni.[2][3] Türk tiyatrosunun doğuş ve gelişme evrelerindeki katkılarıyla Batılı anlamda tiyatronun yerleşmesinde önemli rol oynamıştır.[4]
Mardiros Mınakyan | |
|---|---|
 | |
| Kendi dilinde adı | Մարտիրոս Մնակեան |
| Doğum | 1839 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1920 (80-81 yaşlarında) İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Milliyet | Ermeni |
| Vatandaşlık |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Mezun olduğu okul(lar) | Nersesyan Okulu |
| Meslek | Oyuncu, yönetmen |
| Etkin yıllar | 1857-1916 |
| Ödüller | Maarif Nişanı (1912)[1] |
Hayatı değiştir
Mardiros Mınakyan, İstanbul'da Balat'ta doğdu ve Hasköy'deki Nersesyan Okulu'nu bitirdi. Aynı okulda ve daha başka okullarda yardımcı öğretmenlik yaptı. İlk kez 1857'de amatör olarak sahneye çıktı. Profesyonel anlamda ilk rolü 1862'de Beyoğlu'ndaki Naum Tiyatrosu'nda oynadığı bir kadın rolüyle (Aristothéme adlı oyunda) oldu. Önceleri yalnızca Ermenice oyunlar oynadı. Daha sonra İzmir'de Vasprogan Tiyatrosu'nda Türkçe ve Ermenice oyunlarda rol aldı. Dönüşünde (1864) Fransız operetlerinde sahneye çıktı. 1866'da bir süre oyunculuğa ara vererek evlendi ve Kayseri'ye giderek orada iki yıl kadar öğretmenlik yaptı.
Kayseri'den döndükten sonra yeniden oyunculuğa başladı ancak çalıştığı topluluklar kısa sürede dağılınca bazı arkadaşlarıyla birlikte Güllü Agop'un yanına Gedikpaşa Tiyatrosu'na katıldı. Osmanlı-Rus Savaşı (1877-78) sırasında Edirne'de bir süre opera ve operetler sahneledi. 1880'de de Tiflis turnesine çıktı. Güllü Agop'un tiyatrosu kapatılıp saraya alınınca bir süre Osmanlı Tiyatrosu'nu (Tiyatro-i Osmani) yönetti ancak daha sonra yüretemeyince ayrıldı.
1884'te (bazı araştırmacılara göre 1882'de) Osmanlı Dram Kumpanyası'nı kurdu. Dönemin en önemli tiyatro topluluğu olan Osmanlı Dram Kumpanyası'nda Mınakyan, yaklaşık 250 oyun, opera ve operet sahneledi. Topluluk etkinliklerini 1908'e kadar sürdürdü ancak arada bazı kesintiler oldu. Bunlardan biri 1904'te Şehremini Rıdvan Paşa'nın tiyatroyu yasaklamasıyla oldu.
Mınakyan 1909'da Tasfiye-i Ahlak Kumpanyası'na katıldı. 1912'de 80 kişilik bir topluluk oluşturdu. Aynı yıl tiyatro yaşamının 50. yılını kutlamak için bir jübile düzenledi. Mınakyan Türk Tiyatro Tarihinin ilk jübilesi olan bu törende Padişah Mehmet Reşat tarafından "Maarif Nişanı" ile ödüllendirildi. 1914'te Osmanlı Donanma Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesi'nin sanat yönetmenliğini ve bir yandan da Darülbedayi'nin oyunculuk öğretmenliğini yaptı. 1916'da sahne yaşamından ayrıldı. 1920'de Temaşa Dergisi'nin okurları arasında yaptığı bir ankette "50 yıldan beri Türk tiyatrosuna en çok emeği geçen kimdir?" sorusuyla en çok oyu Mınakyan aldı.
Oyuncu ve yönetmenliğinin yanında yazdığı ve çevirdiği oyunlarla Türk tiyatrosuna önemli katkıları olan Mınakyan, çok sayıda Ermeni oyuncunun ve II. Meşrutiyet'ten sonra da Türk oyuncularının yetişmesine yardımcı oldu.
Kaynakça değiştir
- ^ Polat, Tolga (15 Mart 2016). "Kim Var Orada? Muhsin Bey'in Son Hamlet'i". Tiyatro Dergisi. tiyatrodergisi.com.tr. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2017.
- ^ "Gedikpaşa'nın Zıvartnots tarihi". Agos Gazetesi. agos.com.tr. 19 Ekim 2016. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2017.
- ^ Hür, Ayşe (28 Aralık 2014). "Reisicumhur olabilirsiniz, fakat tiyatrocu olamazsınız!". Radikal. radikal.com.tr. 6 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2017.
- ^ Yıldırım, Tunç (2016). "1950'ler sonu Türk sinema eleştirisinin "türsüzleştirme" uygulaması: Üç Arkadaş (1958) ve Yalnızlar Rıhtımı (1959) melodramlarının eleştirel alımlamaları ve estetik çözümlemeleri". Journal of Human Sciences. 13 (2). s. 3186. ISSN 2458-9489. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2017.