Münir Özkul

Türk sinema sanatçısı (1925–2018)

Mustafa Münir Özkul (15 Ağustos 1925, İstanbul - 5 Ocak 2018, İstanbul), Türk meddâh, tiyatro ve sinema oyuncusudur.[1]

Münir Özkul
1974'te Hababam Sınıfı'nda Özkul
DoğumMustafa Münir
15 Ağustos 1925(1925-08-15)
Bakırköy, İstanbul, Türkiye
Ölüm5 Ocak 2018 (92 yaşında)
Cihangir, Beyoğlu, İstanbul, Türkiye
Ölüm sebebiKronik obstrüktif akciğer hastalığı
Defin yeriBakırköy Mezarlığı, İstanbul
MilliyetTürk
Diğer ad(lar)ıKel Mahmut Hoca, Yaşar Usta
MeslekOyuncu, Meddah
Etkin yıllar1940-2003
EvlilikŞadan Özkul (?)
Suna Selen
(e. 1965; b. 1974)

Yaşar Özkul (?)
Umman Özkul
(e. 1986; ö. 2018)
Çocuk(lar)Güner Özkul
Hayriye Özkul
Sait Ferdi Özkul
ÖdüllerTüm Liste

Hayatı değiştir

Münir Özkul, İstanbul Erkek Lisesi mezunudur. Sanat hayatına henüz lise öğrencisiyken 1939 yılında Bakırköy Halkevi'nde tiyatro ile başladı. Bir süre İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesine ve Edebiyat Fakültesinin sanat tarihi bölümüne devam etti.

1948'de Ses Tiyatrosu'nda sahnelenen "Aşk Köprüsü" oyunuyla profesyonel oldu. Daha sonra Muhsin Ertuğrul'un yönetimindeki Küçük Sahne'ye geçti.[2] Bu dönemde John Steinbeck'ten Fareler ve İnsanlar (1951), John Millington Synge'den Babayiğit, George Axelrod'dan Yaz Bekarı (1954), John Patrick'ten Çayhane (1955) gibi oyunlarda oynadı. Daha sonra İstanbul Şehir Tiyatroları'nda (1958-59), Ankara Devlet Tiyatrosu'nda (1959-60) ve İstanbul Aksaray'daki Bulvar Tiyatrosu'nda arkadaşlarıyla kurduğu kendi topluluğunda (1960-62) çalıştı. 1963-67 arasında çeşitli topluluklarla turnelere çıktı; zaman zaman sahneden uzak kaldığı dönemler oldu. Sahne aldığı özel tiyatrolarda Sadri Alışık, Cahit Irgat, Nevin Akkaya ve Şükran Güngör gibi oyuncularla çalıştı.

1969'da Haldun Taner ile birlikte Bizim Tiyatro'yu kurdu.[3] Aynı yıl Bizim Tiyatro tarafından sahnelenen Taner'in "Sersem Kocanın Kurnaz Karısı" adlı oyununda Tomas Fasulyeciyan tiplemesiyle büyük başarı elde etti.

Özkul 1972'de Sadık Şendil’in araya girmesiyle gazino ve gece kulüplerinde şovmenlik yapmaya başladı. Adile Naşit’le de zaman zaman gazino sahnelerine şovmen olarak çıktı.[4]

1978'de yeniden Şehir Tiyatroları'na döndü. 1983-84'te, daha önce kendi topluluğunda (1961) sahneye konan ve büyük ilgi gören, Jean Anouilh'in "Generalin Aşkı" oyunuyla Dormen Tiyatrosu'nda sahneye çıktı. 1980'lerin ortalarında Ferhan Şensoy'un Ortaoyuncular topluluğuna katıldı, aralarında "İstanbul'u Satıyorum"un da yer aldığı dört oyunda rol aldıktan sonra sahnelere veda etti.

Özkul 1968'de Altan Karındaş topluluğunda oynanan Sadık Şendil'in Kanlı Nigar oyunundaki rolüyle İlhan İskender Armağanı'nı kazandı. Gene bu başarısı üzerine İsmail Dümbüllü, Kel Hasan Efendi'den devraldığı 50 yıllık simgesel kavuğu Özkul'a verdi (Özkul bu kavuğu 1989'da Ferhan Şensoy'a devretti.). Daha önce de oynadığı Haldun Taner'in Sersem Kocanın Kurnaz Karısı (1978) oyunundaki rolüyle Avni Dilligil (1978), Ulvi Uraz (1979), İsmet Küntay (1979) ve İsmail Dümbüllü (1980) ödüllerini kazandı.

Özkul 1950'lerden itibaren sinemada da rol almaya başladı. İlk dönem filmlerinden dikkat çekenleri Edi ile Büdü, Balıkçı Güzeli ve Kalbimin Şarkısı'dır. 1965'ten sonra sinemada canlandırdığı karakterlerle övgü topladı.

1970'li yıllarda, kalabalık kadrolu ve genellikle Ertem Eğilmez'in yönettiği filmlerde önemli roller aldı. En bilinen rollerinden biri, adeta onunla özdeşleşmiş olan, Hababam Sınıfı serisindeki Özel Çamlıca Lisesi'nin tatlı sert müdür yardımcısı "Kel Mahmut" karakteri oldu. Özkul'un kadrosunda yer aldığı bu dönemde çekilen kalabalık kadrolu aile filmlerinden bazıları Mavi Boncuk, Bizim Aile, Aile Şerefi, Gülen Gözler, Neşeli Günler, Gırgıriye ve Görgüsüzler olarak sayılabilir. Bu filmlerin büyük kısmında Adile Naşit'le beraber, Türk sinemasının unutulmaz ikililerinden birini oluşturmuştur. 1980 sonrası ise dönemin akımı olan video için çekilen pek çok filmde rol almıştır.

Kariyeri boyunca 200'den fazla filmde rol alan Özkul, Sev Kardeşim filmindeki oyunuyla 1972 Altın Portakal Film Festivali'nde "En İyi Erkek Karakter Oyuncu" ödülünü kazandı. "Bizim Aile" filminde canlandırdığı "Yaşar Usta" rolüyle de 1977 Azerbaycan Film Festivali'nde özel ödül kazandı. "Süt Kardeşler" filminde yönetmen yardımcılığı da yapmıştır.

Tarık Buğra'nın romanından televizyona aktarılan ve Naşit Özcan'ın yaşam öyküsünden bir kesiti canlandıran "İbiş'in Rüyası"nda canlandırdığı İbiş karakteri de unutulmazlar arasındadır. Televizyon dizilerinin yaygınlaşmaya başladığı 90'lı yıllarda dizi oyunculuğundan uzak dursa da Uzaylı Zekiye, Ana Kuzusu ve Şaban ile Şirin gibi dizilerde rol aldı. Son olarak 2000'li yılların başında, Hamdi Alkan'ın canlandırdığı "Yarmagül" karakterinin dedesini oynadığı Reyting Hamdi televizyon programında kamera karşısına geçti.

1980'de yapılan bir jübileyle 40. sanat yılı, 1996 yılında da Atatürk Kültür Merkezi'nde gerçekleştirilen gecede 55. sanat yılı kutlandı. 1998 yılında Kültür Bakanlığı tarafından Münir Özkul'a "devlet sanatçısı" unvanı verildi.

Özel hayatı değiştir

Özkul dört kez evlendi ve üç çocuğu oldu.[2] İlk eşi Şadan, ikinci eşi Suna Selen, üçüncü eşi Yaşar ve son eşi 1986'da evlendiği Umman Özkul'dur. Oyuncu ve sunucu Güner Özkul'un babasıdır. Güner Özkul'a göre babası "evlilikten korkmazdı ama boşanamamaktan korkardı".[5]

Hayatının önemli bir kısmını alkolle savaşarak geçiren Özkul, 1990'lı yılların ortasında alkolü tamamen bıraktı.[5]

Hastalığı ve ölümü değiştir

2003 yılından beri demans ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı ile mücadele eden Özkul, bu tarihten sonra evinden dışarıya çıkmak ve kimseyle görüşmek istemedi. Hastalığına bağlı olarak geçmişe dair hafıza kaybı yaşayan oyuncu, vefat etmiş birçok tanıdığının hayatta olduklarını sandı.[6] Uzun süre mücadele ettiği hastalıkları süresince hakkında birçok kez asılsız ölüm haberleri çıktı. 5 Ocak 2018'de Beyoğlu'nun Cihangir semtindeki evinde 92 yaşında hayatını kaybetti.[7][8] 7 Ocak 2018'de Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi'nde düzenlenen anma etkinliğinin ardından Teşvikiye Camii'nde kılınan cenaze namazı sonrası Bakırköy Mezarlığı'ndaki aile kabristanına defnedildi.[9]

Tiyatro oyunları değiştir

Filmografisi değiştir

Yıl Yapım Karakter Not(lar) Yıl Yapım Karakter Not(lar)
1950 Üçüncü Selim'in Gözdesi 1973 Izdırap Ahmet
1951 Barbaros Hayreddin Paşa Mimar Selim 1973 Niyet Rıfkı
1951 Evli Mi Bekar Mı 1973 Oh Olsun Burhan Usta
1951 Lale Devri Şaban Çelebi 1973 Yalancı Yarim Derviş
1951 Vatan ve Namık Kemal 1973 Çulsuz Ali Şemsettin
1951 Yavuz Sultan Selim ve Yeniçeri Hasan Sarı Sait 1973 Şaban İstanbul'da Şaban
1952 Edi ile Büdü Edi 1974 Beş Tavuk Bir Horoz Berber Kadir
1952 Edi ile Büdü Tiyatrocu Edi 1974 Gariban Şair Cevat
1953 Balıkçı Güzeli 1974 Hababam Sınıfı Kel Mahmut
1953 Halıcı Kız 1974 Hasret Ferdi'nin Dayısı
1955 Bir Aşk Hikayesi 1974 Mavi Boncuk Baba Yaşar
1956 Kalbimin Şarkısı Münir 1974 Salak Milyoner Mehmet Çavuş
1956 Miras Uğrunda 1974 Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz Yaşar'ın Babası Raşit
1958 Altın Kafes Dörtduvar Ahmet 1975 Beş Milyoncuk Borç Verir Misin Münir Özkul
1958 İftira 1975 Bizim Aile Yaşar
1959 Gurbet Dörtduvar Ahmet 1975 Gece Kuşu Zehra Abdüllatif Kalkan
1960 Taş Bebek 1975 Gülşah Güşah'ın Dedesi
1960 Yaman Gazeteci Yaman 1975 Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı Kel Mahmut
1961 Bir Bahar Akşamı Osman 1976 Aile Şerefi Rıza
1961 Yumurcak Fikret 1976 Hababam Sınıfı Uyanıyor Kel Mahmut
1965 65 Hüsnü 1977 Cennetin Çocukları Hasan
1965 Aşkın Kanunu Ömer 1977 Gülen Gözler Yaşar Usta
1965 Bilen Kazanıyor Mıstık 1977 Hababam Sınıfı Tatilde Kel Mahmut
1965 Cezmi Band 007.5 1978 Hababam Sınıfı Dokuz Doğuruyor Kel Mahmut
1965 Dokunma Bozulurum Münir 1978 Neşeli Günler Kazım
1965 Gönül Kuşu Polis 1979 Aşkın Gözyaşları Münir Hoca
1965 Kahreden Kurşun Tencere Münir 1979 Erkek Güzeli Sefil Bilo Hüso
1965 Kan Gövdeyi Götürdü Zehir Hafiye 1980 Banker Bilo Hasan
1965 Kart Horoz Mıstık 1980 Deliler Almanya'da
1965 Senede Bir Gün Mahkum 1980 İbişo Berber
1965 Seveceksen Yiğit Sev 1981 Bizim Sokak Rüstem
1965 Sonsuz Geceler Raif 1981 Deliler Koğuşu Hamlet Kamil
1965 Yalancının Mumu 1981 Gırgıriye Emin
1965 İnatçı Gelin Büdü 1981 Gırgıriyede Şenlik Var Emin
1965 Şekerli misin Vay Vay Dört Duvar Ahmet 1982 Altın Kafes
1965 Şoför Nebahat Bizde Kabahat Polim Hüseyin 1982 Ağlayan Gülmedi mi
1966 Ben Bir Sokak Kadınıyım Palyaço Gülenyüz 1982 Beni Unutma Fırat'ın Babası
1966 Bir Millet Uyanıyor Tilki Onbaşı 1982 Bir Yudum Mutluluk
1966 Denizciler Geliyor Ahmet Gürdalga 1982 Buyurun Cümbüşe Kamil Bey
1966 Fakir Bir Kız Sevdim Kaptan 1982 Gazap Rüzgârı Münir Amca
1966 Seni Seviyorum Deli Yunus 1982 Görgüsüzler Murat'ın Amcası
1966 Sevgilim Bir Artistti 1982 Islak Mendil Kadir
1967 Elveda Ferdi 1982 Talih Kuşu Mahmut Güney
1967 Sürtüğün Kızı Ziya 1982 Şıngırdak Şadiye Rıza Baba
1967 Yaşlı Gözler Rıza 1983 Dost Yarası Münir Baba
1967 Çifte Tabancalı Damat Frank Fuat 1983 Dostlar Sağolsun Tahir Baba
1967 Ölünceye Kadar Doktor 1983 Gırgıriyede Cümbüş Var Münir Hoştempo
1968 Artık Sevmeyeceğim Ahmet 1983 İlişki Murat'ın Babası
1968 Kalbimdeki Yabancı Mücteba 1983 Şaşkın Ördek Raşit
1968 Kanlı Nigar Apti 1984 Geçim Otobüsü Nasrettin
1968 Kara Gözlüm Efkarlanma 1984 Gırgıriyede Büyük Seçim Emin
1968 Nilgün Tayfur 1984 Kızlar Sınıfı Mahmut Hoca
1968 Urfa İstanbul Doktor 1984 Çaresizim Baba
1968 Yayla Kartalı Hasan 1984 Şaşkın Gelin İbiş
1968 İstanbul'da Cümbüş Var Dörtduvar Ahmet 1985 Büyük Günah
1969 Ayşecik'le Ömercik Sansar Nuri 1985 Deliye Hergün Bayram Mahmut
1969 Bana Derler Fosforlu Zurna Kazım 1985 Duyar mısın Feryadımı
1969 Boş Çerçeve Ferhat 1985 Garibim Ceylan
1969 Fakir Kızı Leyla Ali Dayı 1985 Herşeyim Sensin
1969 Gelin Ayşem Abduş 1985 Köşeyi Dönenler
1969 Nisan Yağmuru 1985 Muhabbet Kuşları
1969 Sevdalı Gelin Aşık 1985 Palavracılar
1969 Sevgili Babam Mahalle Çalgıcısı 1985 Sarı Öküz Parası
1969 Uykusuz Geceler Tahsin 1985 Ya Ya Ya Şa Şa Şa Selami
1970 Ali İle Veli Veli 1985 Yitirilen Dünya Saffet Usta
1970 Allı Yemeni Çulsuz Apti 1985 Çalınan Hayat
1970 Arım, Balım, Peteğim Mehmet 1985 Şişeli Köy
1970 Berduş Kız 1986 Al Dudaklım Kadir
1970 Bütün Aşklar Tatlı Başlar Artist Ali 1986 Alın Yazımız Bu İzzet
1970 Dikkat Kan Aranıyor Kan veren adam 1986 Ana Kucağı Sefa Bey
1970 Dönme Bana Sevgilim Yedibuçuk Çulsuz Ali 1986 Aşk Dediğin Laftır
1970 Hayatım Sana Feda Mehmet 1986 Babalar da Ağlar
1970 Kalbimin Efendisi Amca Bey 1986 Badem Şekeri Vehbi / Şaban
1970 Kara Dutum Ahmet 1986 Dayak Cennetten Çıkma
1970 Küçük Hanımefendi Bülent 1986 Efkarlıyım Abiler Selim
1970 Seven Ne Yapmaz Kazım Baba 1986 Ekmek Parası
1970 Son Kızgın Adam Mavi Melek Münir 1986 Elmayı Kim Isırdı
1970 Tatlı Meleğim Selim 1986 Gülmece Güldürmece / Gelinciklerim Kamil
1970 Yavrum Handan'ın Babası 1986 Her Şey Sevince Güzel Jilet
1970 Yumruk Pazarı 1986 Kuzucuklarım
1970 Yuvasız Kuşlar Kuşbaz Recep 1986 Küçük Ağam Müfit
1970 Şoför Nebahat Kayha 1986 Kısmetin En Güzeli
1971 7 Kocalı Hürmüz Hasan Efendi 1986 Kızlar Sınıfı Tatilde Müdür
1971 Ayşecik ve Sihirli Cüceler Rüyalar Ülkesinde 1986 Melek Hanım'ın Fendi Sadi Bey
1971 Aşk Hikâyesi Şeker Ahmet 1986 Milyarder Mahmut Hoca
1971 Aşk Uğruna Mestan 1986 Neşeye Bak Neşeye
1971 Bebek Gibi Maşallah Hüsnü 1986 Töre Reşit
1971 Beklenen Şarkı Kemani Latif Yanıkyay 1987 Afife Jale
1971 Beyaz Kelebekler 1987 Aile Pansiyonu Murtaza
1971 Beyoğlu Güzeli Abdi 1987 Banko Altılı Ganyan: Gönüllü Kahraman Ömer Dayı
1971 Donkişot Sahte Şövalye Don Kişot 1987 Etme Bulma Sadi Bey
1971 Gönül Hırsızı Salih Reis 1987 Füze Nuri Hicabi
1971 Hayat Sevince Güzel Deli Amca 1987 Gurbetin Kahrı
1971 Hayatım Senindir Kazım Baba 1987 Günah Ömer
1971 Kadifeden Kesesi Veli 1987 Kadersiz Kullar Osman
1971 Senede Bir Gün Yunus 1987 Kuşatma 2 / Şok Şair
1971 Solan Bir Yaprak Gibi Raşit Duman 1987 Otobüs Yolcuları / İhsaniye - Karasu İbrahim
1971 Son Hıçkırık Ferhat Dayı 1987 Püf Noktası Şehabettin
1971 İbiş Gangsterlere Karşı Ahmet İbişoğlu / Labraganza 1987 Yaşamaya Mecburum Orhan'ın Babası
1971 İşte Deve İşte Hendek Veli / Yalçın 1987 Yıkılan Yuva Seyfi Baba
1972 Aslanların Ölümü Güner'in Babası 1987 Yıllar
1972 Karamanın Koyunu 1987 Şans Çocuğu Atmaca Münir
1972 O Ağacın Altında Salih Amca 1988 A ay Cosmos
1972 Sev Kardeşim Mesut Güler 1988 Almanya Acı Gurbet
1972 Tatlı Dillim Muhtar Hasan 1989 Kır Çiçeğim Gazi Baba
1972 Tophaneli Murat 1993 Zeyrek Yokuşu Emin Usta
1972 Tövbekar Güner'in Babası 1996 Ay, Işığında Saklıdır
1972 Ver Allahım Ver Veli
1972 Yiğitlerin Kaderi
1972 Üç Sevgili Fatma'nın Babası

Televizyon değiştir

Televizyon
Yıl Dizi
1979 İbiş'in Rüyası
1984 Köşe Dönücü
1987 Uzaylı Zekiye
1991 Bir Ömrün Bedeli
1991 Varsayalım İsmail
1993 Nasreddin Hoca
1994 Kızlar Sınıfı
1995 Day Day
1996-1997 Ana Kuzusu
1997 Şaban ile Şirin
2000-2002 Reyting Hamdi

Ödüller değiştir

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Sinematürk' te Münir Özkul". 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2023. 
  2. ^ a b "Aktör dediğin nedir ki? Er geç unutuluyorsun", Sabah, 20 Ağustos 2004 30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Son erişim tarihi: 15 Eylül 2007
  3. ^ "Tiyatronun öncü ismi: Haldun Taner". Anadolu Ajansı. 6 Mayıs 2020. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Sahnelerin İbiş'i, Beyaz Perde'nin Kel Mahmut'u Münir Özkul öldü". Kulis Tiyatro Dergisi. 31 Ocak 2018. 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ a b "Babam evlenmekten korkmaz boşanamamaktan korkar", Hürriyet, 8 Ocak 2006 27 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Son erişim tarihi: 15 Eylül 2007
  6. ^ ",28 Ocak 2013 22 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Son erişim tarihi: 17 Ağustos 2013
  7. ^ "Son dakika haberi... Münir Özkul hayatını kaybetti". NTV. 5 Ocak 2018. Erişim tarihi: 5 Ocak 2018. 
  8. ^ "Yeşilçam'ın çınarı Münir Özkul hayatını kaybetti". Hürriyet. 5 Ocak 2018. 6 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2018. 
  9. ^ "Münir Özkul bu sloganlarla uğurlandı..." www.hurriyet.com.tr. 8 Ocak 2018. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2023. 
  10. ^ Türkiye Cumhurbaşkanı. "Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödüllerinin Sahipleri Belli Oldu". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2015. 

Dış bağlantılar değiştir