L'Anse aux Meadows
L'Anse aux Meadows, (Fransızca: L'Anse-aux-Méduses; Türkçe: Denizanası Koyu) Kanada’nın Newfoundland ve Labrador eyaletinde bulunan Newfoundland adasının kuzeyindeki arkeolojik kazı yeri. 1960 yılında bulunan yer, Vikinglerin Grönland dışında Kuzey Amerika’da bulunan tek yerleşim yeridir. Burası, Kolomb Öncesi Okyanus Ötesi Temas teorisinin bilimsel kamuoyunda kabul edilen tek örneğidir. 1003 yıllarında Leif Ericson tarafından Vinland’da kurulmaya çalışılan koloniyle bağı olduğu düşünülmektedir.[1] Son yıllarda yapılan çalışmalarla birlikte kuruluş tarihinin 1021 yılı olduğu düşünülmektedir.[2] L’Anse aux Meadows 1978 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası sit alanı ilan edilmiştir.
| UNESCO Dünya Mirası | |
|---|---|
 L'Anse aux Meadows'da bir Norse sod çim ev rekreasyonu | |
| Konum |  Kanada |
| Kriter | Kültürel: vi[a] |
| Referans | 4 |
| Tescil | 1978 (2. oturum) |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
Etimoloji değiştir
Yer ismi olan Fransızca "L'Anse aux Meadows" isminin on dokuz ve yirminci yüzyıllarda bölgedeki balıkçılar tarafından konduğu ve L'Anse aux Méduses yani Denizanası Koyu anlamına geldiği düşünülmektedir. İsim günümüzde Fransızca isminden çarpıtılarak İngilizceye çevrilmiş ve Meduses kelimesi Meadows (Çayır) olmuştur.
Keşfedilmesi ve önemi değiştir
1960 yılında Norveçli araştırmacı Helge Ingstad ve arkeolog eşi Anne Stine Ingstad bölgede eski bir Viking yerleşkesinin kalıntılarını bulurlar. Arkeologlar aynı döneme ait İzlanda ve Grönland’da bulunan MS 1000 yıllarına ait arkeolojik eserler arasındaki benzerlikten burasının bir Viking yerleşkesi olduğunu belirlerler.[3]
L'Anse aux Meadows, Grönland dışında bilinen tek Viking yerleşkesidir ve Kristof Kolomb tarafından başlatılan Yeni Dünya’nın keşfinden 500 yıl önce Avrupalıların bilinen en uzaktaki coğrafi keşfidir. Bölge 1978 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası Sit Alanı ilan edilmiştir.
Yerleşim değiştir
Önce 1960’lı yıllarda Anne Stine Ingstad önderliğinde, 1970’li yıllarda ise Kanada Ulusal Park idaresince yürütülen kazı çalışmalarından sonra bölgenin kültür mirasının zarar görmemesi için kazı yerleri tekrar kapatılmıştır.
Yerleşim yerinin kuruluşu tarihi buluntuların da yaşıyla örtüşen bir şekilde MS 1000 yılları civarındadır.[4][5] Tam tarihin de 1021 yılı olduğu savunulabilir.[2] Sekiz ayrı binanın temeli bulunmuştur, binalarda ahşap çatı üzerine çimenle kaplı çatı bulunduğu düşünülmektedir. Buluntlara göre bazı binaların atölye olarak kullanıldığı düşünülmektedir. Bulunan temellerin en büyüğünün ölçüleri 28.8 metreye 15.6 metredir ve çok sayıda odadan oluşmaktadır. Demir işleri, marangozluk ve gemi tamiratının yanı sıra kazı yerinde Vikinglerin günlük hayatlarında kullandıkları el aletleri de bulunmuştur. Bunların arasında taştan yağ lambası, değirmen, bronzdan çengelli iğne, kemikten iğne ve yün eğirme değirmeni sayılabilir. Yün eğirme değirmeninin varlığı erkeklerin yanı sıra yerleşim yerinde kadınların da bulunduğunun kanıtıdır.[6] Yiyecek olarak bulunan ak ceviz ise bölgede yetişmediğinden Vikinglerin yiyecek bulabilmek için kuzeye gittiklerinin göstergesidir.[7] Arkeologlara göre Vikingler buraya kısa süreli olarak yerleşmişlerdir. Bölgede Vikinglerden de önce yerleşim kalıntılarına ulaşılmıştır, bunlar özellikle Vikinglerden 200 yıl kadar önce bölgede yaşayan Dorset halklarına aittir.[8][9]
Vinland Sagalarıyla bağlantısı değiştir
Viking sagaları veya efsaneleri sözlü edebiyatın yazıya aktarılmış halidir. Bunlardan en bilinenleri olan iki İzlanda Sagası olan; Grönlandlıların Efsanesi ve Kızıl Eric’in Efsanesinde Grönland’ın batısında bulunan ve Vinland (üzüm/şarap diyarı) olarak adlandırılan bölgeye yerleşilmesi anlatılır. Efsanelere göre bu koloniler uzun ömürlü olmamıştır. Bunu sebepleri arasında, yerel Viking topluluğu arasında baş gösteren iç huzursuzluklar ve yerel halk olan Skrælinglerle süren çatışmalar belirtilir.
L'Anse aux Meadows’un gerçekten Vinland olup olmadığı ile ilgili olarak bilim insanları arasındaki genel kanı burasının Vinland değil sadece ileri bir karakol veya kışlık kamp olduğu yönündedir. Vinland olarak tanımlanan Viking yerleşim yerinin daha güneyde, Saint Lawrence Nehri ve New Brunswick dolaylarında olduğu sanılmaktadır[10]
Notlar değiştir
- ^ İstisnai düzeyde evrensel bir anlam taşıyan olaylar veya yaşayan gelenekler, fikirler, inançlar veya sanatsal ve edebî eserlerle doğrudan veya somut olarak bağlantılı olması.
Kaynakça değiştir
- ^ "26 Ağustos 2003 tarihli Daily Mail haberi, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 28 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.
- ^ a b "Bilim insanları Vikingler'in Kuzey Amerika'ya geldiği tarihi belirledi". Anadolu Ajansı. 23 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2021.
- ^ Canada Parks sitesi, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir
- ^ "Reidar Nydal'in 1989 yılına ait konuyla ilgili makalesi, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir" (PDF). 3 Eylül 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020.
- ^ "Kanada Ansiklopedisi, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 18 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.
- ^ "Canada Parks sitesi, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 29 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.
- ^ "Canada Parks sitesi, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 5 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.
- ^ "Canada Parks, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.
- ^ Vikingler bölgedeki yerli halka Skræling demektedir. Vikinglerin Kuzey Amerika’daki genel olarak Vinland olarak bilinen yerleşimlerinden yoğun Skræling saldırıların kaçmak üzere ayrıldıklarını ve ana vatanlarına daha yakın toprakları tercih ettikleri düşünülmektedir.
- ^ "Canada Parks, 03 Kasım 2009 tarihinde erişilmiştir". 22 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.
Konuyla ilgili yazılan eserler değiştir
- A.S. ve H. Ingstad, The Norse Discovery of America (1986)
- G.Jones, The Norse Altantic Saga (1986)