Vikipedi

Komplo teorileri listesi

Vikimedya liste maddesi

Bu, kayda değer komplo teorilerinin bir listesidir. Birçok komplo teorisi, gizli hükûmet planları ve ayrıntılı cinayet planları hakkındadır.[3] Komplo teorileri, genellikle fikir birliğini reddeder ya da tarihsel veya bilimsel yöntem ile kanıtlanamaz. Bununla birlikte Almanya'nın II. Dünya Savaşı'nda Polonya'yı işgal etme iddiası gibi doğrulanmış komplolarla ilgili araştırmalarla karıştırılmamalıdır.

1 ABD dolarındaki banknotta görülen her şeyi gören göz veya Tanrı'nın her şeyi gören gözü, bazıları tarafından Amerika Birleşik Devletleri ve İlluminati'nin kurucularını içeren bir komplonun kanıtı olarak kabul edildi.[1] :58[2] :47–49

Prensip olarak, komplo teorileri varsayılan olarak her zaman yanlış değildir ve geçerlilikleri tıpkı herhangi bir teoride olduğu gibi kanıtlara bağlıdır. Bununla birlikte, birçoğunun hantal ve olanaksız doğası nedeniyle, genellikle a priori olarak gözden düşerler.[3]

Psikologlar genellikle komplo teorilerine olan inancı ve hiçbir komplonun bulunmadığı yerde bulmayı paranoya, şizotipi, narsisizm ve güvensiz bağlanma gibi bir dizi psikopatolojik duruma[4] ya da “yanıltıcı örüntü algısı” olarak adlandırılan bir bilişsel önyargı biçimine bağlarlar.[5][6] Bununla birlikte, mevcut bilimsel fikir birliği, çoğu komplo teorisyeninin patolojik olmadığını, çünkü inançlarının nihayetinde insan türünde nörolojik olarak yapılandırılmış bilişsel eğilimlere dayandığını ve muhtemelen kaygı ve faillik tespitine yönelik doğal eğilimler de dahil olmak üzere derin evrimsel kökenlere sahip olduğunu kabul etmektedir.[4]

Havacılık değiştir

Hava yolculuğu ve uçakla ilgili çok sayıda komplo teorisi mevcuttur. 1955'te Keşmir Prensesi'nin bombalanması, 1985 Arrow Air Flight 1285 kazası, 1986 Mozambik Tupolev Tu-134 kazası, 1987 Helderberg Felaketi, 1988'de Pan Am Flight 103'ün bombalanması ve 1994 Mull of Kintyre helikopteri kazası gibi olayların yanı sıra çeşitli uçak teknolojileri ve iddia edilen gözlemler, resmi kararlardan sapan kötü niyetli oyun teorilerini doğurdu.[7]

Siyah helikopterler değiştir

Ana madde: Siyah helikopter

Bu komplo teorisi 1960'larda ABD'de ortaya çıkmıştır. John Birch Derneği başlangıçta bunu destekledi,[8] bir Birleşmiş Milletler gücünün yakında ABD'yi BM kontrolü altına almak için siyah helikopterlerle geleceğini iddia etti. Sözde "hayalet helikopterler" ile ilgili benzer bir teori 1970'lerde İngiltere'de ortaya çıktı.[9]

Teori 1990'larda Bill Clinton'ın başkanlığı sırasında yeniden ortaya çıktı ve yazar Jim Keith tarafından Black Helicopters Over America adlı kitabında "enerji" ile desteklendi. 2000'li yıllara gelindiğinde, "kara helikopterler" terimi, milis grupları ve bir dizi talk show sunucusu Glenn Beck'in konukları tarafından benimsenenler gibi, "saflığın sınırlarını zorlayan"[10] hükûmet karşıtı komplo teorilerinin kısaltması haline geldi.[11][12]

Chemtrails değiştir

Ana madde: Chemtrail komplo teorisi
 
Yüksekten uçan bir jetin motorları yoğuşma izi bırakıyor (contrail)

SLAP (Secret Large-scale Atmospheric Program, tr. Gizli Geniş-ölçekli Atmosfer Programı) olarak da bilinen bu teori, uçaklardan gelen su yoğunlaşma izlerinin ("contrails") gizli hükûmet politikaları altında kimyasal veya biyolojik ajanlardan oluştuğunu veya alüminyum, stronsiyum ve baryumun sözde toksik bir karışımını içerdiğini iddia eder.[13] Dünya genelinde insanların tahminen %17'si teorinin doğru veya kısmen doğru olduğuna inanıyor. 2016 yılında, Carnegie Bilim Enstitüsü, chemtrail teorisinin ilk hakemli incelemesini yayınladı; Katılan 77 atmosferik kimyager ve jeokimyacıdan 76'sı, chemtrail teorisini destekleyecek hiçbir kanıt görmediklerini veya chemtrail teorisyenlerinin zayıf örneklemeye dayandığını belirtti.[14][15]

Korean Air Lines Flight 007 değiştir

Korean Air Lines Flight 007'nin 1983 yılında Sovyet jetleri tarafından imha edilmesi, uzun zamandır komplo teorisyenlerinin ilgisini çekmiştir. Teoriler, planlı bir casusluk görevi iddialarından, ABD hükûmetinin örtbas etmesine ve yolcuların kalıntılarının dev yengeçler tarafından tüketilmesine kadar uzanmaktadır.[16]

Malaysia Airlines Flight MH370 değiştir

Ana madde: Malezya Hava Yollarının 370 sefer sayılı uçuşunun ortadan kaybolması hakkındaki teoriler

Malezya Hava Yollarının 370 sefer sayılı uçuşunun Mart 2014'te Güneydoğu Asya'da ortadan kaybolması birçok teoriye yol açtı. Bir teori, bu uçağın saklandığını ve aynı yıl içinde Ukrayna üzerinden siyasi amaçlarla vurulmak üzere MH17 sefer sayılı uçuş olarak yeniden sunulduğunu öne sürüyor. Amerikalı komplo teorisyeni James H. Fetzer ortadan kaybolmanın sorumluluğunu dönemin İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu'ya yükledi.[17] Tarihçi Norman Davies, bilgisayar korsanlarının, sözde gemiye yerleştirilmiş bir Boeing Honeywell Kesintisiz Otopilot'u uzaktan ele geçirdiği ve uçağı Antarktika'ya uzaktan kumanda ettiği komplo teorisini destekledi.[18][19]

Malaysia Airlines Flight MH17 değiştir

Malaysia Airlines Flight 17, Temmuz 2014'te Ukrayna üzerindeyken vuruldu. Bu olay sayısız alternatif teorinin ortaya çıkmasına neden oldu. Bunlar arasında, gizlice MH370 sefer sayılı Uçuş olduğu, uçağın aslında Rusya'yı suçlamak için Ukrayna Hava Kuvvetleri tarafından düşürüldüğü, HIV hakkındaki "gerçeği" gizlemek için bir komplonun parçası olduğu (uçakta yedi hastalık uzmanı vardı) ya da Illuminati veya İsrail'in sorumlu olduğu iddiaları yer alıyor.[17][20]

İş ve endüstri değiştir

 
New Coke 1985 ve 2002 yılları arasında üretildi.

Deepwater Horizon değiştir

Çeşitli komplo teorileri, 2010 yılında Meksika Körfezi'nde çevreciliği teşvik etmek isteyenler tarafından sabotaj veya Kuzey Kore veya Rus denizaltıları tarafından bir grev iddiasıyla ölümcül bir petrol kulesi endüstriyel kazasıyla ilgilidir. Bu tür teorilerin unsurları, ABD'li radyo sunucusu Rush Limbaugh tarafından önerildi veya desteklendi.[21][22]

New Coke değiştir

Ana madde: New Coke § Komplo teorileri

Teori, The Coca-Cola Company'nin, ya orijinal ürüne olan talebi artırmak ya da daha ucuz malzemeler kullanılarak yeni bir formülle orijinalin yeniden piyasaya sürülmesine izin vermek amacıyla, New Coke ile kasıtlı olarak daha düşük bir formüle geçtiğini iddia ediyor.[23] Coca-Cola başkanı Donald Keough bu suçlamayı reddetmiştir: "Gerçek şu ki, o kadar aptal değiliz ve o kadar da akıllı değiliz."[24]

Ölümler ve kayıplar değiştir

Komplo teorileri, önde gelen liderlerin ve kamuoyundaki kişilerin ölümlerinin ardından sıklıkla ortaya çıkmaktadır.

Nero'nun Ölümü değiştir

Antik çağda, MS 68'de intihar eden Roma imparatoru Nero'nun ölümü ile ilgili yaygın komplo teorileri mevcuttur.[25] Bu teorilerden bazıları, Nero'nun aslında ölümünü taklit ettiğini ve gizlice hala hayatta olduğunu, ancak saklanarak, geri dönüp saltanatını yeniden kurmayı planladığını iddia etti.[25] Bu hikâyelerin çoğunda, hala sevildiği ve hayran olduğu Doğu'ya kaçtığı söylenir.[25] Diğer teoriler, Nero'nun gerçekten öldüğünü, ancak tahtını geri almak için ölümden geri döneceğini savundu.[25] Birçok erken dönemdeki Hıristiyan bu komplo teorilerine inandı ve Nero'nun dönüşünden korktu çünkü Nero onlara şiddetle zulmetmişti.[25] Vahiy Kitabı, kesilen kafanın hayata döndürülmesiyle ilgili açıklamasında Nero'nun sözde dönüşüyle ilgili komplo teorilerine atıfta bulunur.[25]

JFK suikastı değiştir

Ana madde: John F. Kennedy Suikastı
 
John F. Kennedy, suikasttan kısa bir süre önce başkanlık limuzininde

Modern zamanlarda, John F. Kennedy'nin 1963'te öldürülmesiyle ilgili birçok komplo teorisi ortaya çıktı.[26] Vincent Bugliosi, Kennedy suikastı hakkında[27] 1000'den fazla kitap yazıldığını tahmin ediyor ve bunların en az yüzde doksanı bir komplo olduğu görüşünü destekleyen eserlerdir.[27] Bunun bir sonucu olarak, Kennedy suikastı "tüm komploların anası" olarak tanımlandı.[28][29] Kennedy suikastına karışmakla suçlanan sayısız kişi ve kuruluş arasında CIA, Mafya, Başkan Yardımcısı Lyndon B. Johnson, Küba Başbakanı Fidel Castro, KGB ve hatta bunların bazı kombinasyonları yer alıyor.[27][30] Ayrıca, suikastın ardından komplonun ortaya çıkmasını önlemek için Birleşik Devletler federal hükûmetinin kasıtlı olarak önemli bilgileri örtbas ettiği de sıklıkla iddia edilmektedir.[30]

Diğer önemli kişiliklerin ölümü değiştir

Her türden önde gelen kişiliğin ölümleri komplo teorisyenlerini cezbetmektedir, örneğin, ABD Başkanı Abraham Lincoln'e suikast komplosu,[31] Martin Luther King, Jr.,[32] Danimarkalı Eric V, Dmitry Ivanovich, Şeyh Rahman, Yitzhak Rabin,[33] Zachary Taylor,[34] George S. Patton,[35][36] Galler Prensesi Diana,[37] Dag Hammarskjöld,[38] Kurt Cobain, Michael Jackson, Marilyn Monroe, Tupac Shakur,[39] Wolfgang Amadeus Mozart,[40] John Lennon, Jimi Hendrix, Notorious BIG,[39] Pope John Paul I, Jill Dando, Olof Palme,[41] Linkin Park üyesi Chester Bennington,[42] Paul Walker, biyolojik savaş yetkilisi David Kelly,[43] Hint özgürlük savaşçısı Subash Chandra Bose,[44][45][46] ve Bollywood yıldızı Sushant Singh Rajput.[47]

Ayrıca ölümlerin üzerinin kapatıldığı iddiaları da var. Bu tür teoriler arasında, Paul McCartney'in 1966'da bir araba kazasında öldüğünü ve yerini, yine Billy Shears'ın kullandığı William Shears Cambell adında, İskoç öksüze benzeyen bir İskoç yetim aldığını ve The Beatles'ın "Revolution 9", "Strawberry Fields Forever", "Glass Onion" ve "I Am the Walrus" gibi şarkılarda ve Abbey Road, Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band ve Magical Mystery Tour albümlerinin kapaklarında ipuçları olduğunu iddia eden "Paul is Dead" (Paul öldü) teorisi mevcuttur.[48][49] Bir diğeri, Nijerya'da yaygın olarak dolaşan ve Nijerya cumhurbaşkanı Muhammadu Buhari'nin 2017'de öldüğünü ve yerine benzer bir Sudanlı sahtekarın geçtiğini iddia eden komplo teorisidir.[50][51] Punk-pop yıldızı Avril Lavigne'nin pek çok hayranı, onun şöhretinin zirvesindeyken öldüğünü ve yerine Melissa adında bir benzerinin geçtiğini iddia ediyor.[52] Melania Trump değiştirilme teorisi, eski ABD First Lady'si için bir benzerini iddia etmektedir.[53][54]

 
II. Dünya Savaşı sırasında Adolf Hitler hakkında birçok komplo teorisi ortaya atıldı.[55] Bunlardan biri de Hitler'in aslında ölmediği, Amerika'ya, Antarktika'ya veya Ay'a kaçtığıdır. Bu teori, uzmanlar tarafından çürütülmüştur.[56]

Ölümlerle ilgili tersine çevrilmiş teoriler de bilinmektedir, bunlar arasında öne çıkanlar arasında Elvis Presley'in ölümünün sahte olduğu[57] ve Adolf Hitler'in II. Dünya Savaşı'ndan sağ çıkıp Amerika'ya, Antarktika'ya veya Ay'a kaçtığı iddiaları yer almaktadır.[58] Hitler'in hayatta kaldığı teorilerinin, bir dezenformasyon kampanyasının parçası olarak Joseph Stalin yönetimindeki Sovyetler Birliği hükûmeti tarafından kasıtlı olarak desteklendiği biliniyor.[59][60][61][62]

Bir kişinin ortadan kaybolması ve genellikle öldüğünün varsayılması, komplo teorisyenleri için de bir neden olabilir. Lord Lucan'ın 1974'te ailesinin dadısının öldürülmesinin ardından ortadan kaybolmasıyla ilgili bir örtbas etme teorileri, örneğin, vücudunun Howletts Hayvanat Bahçesi'ndeki kaplanlara yedirildiği bir intihar planı iddialarını içerir.[63][64][65] İngiliz kızı Madeleine McCann'in 2007'de ortadan kaybolmasına çok sayıda komplo teorisi de eşlik etti.[66]

Demokratik Ulusal Komite çalışanı Seth Rich'in öldürülmesi, Rich'in 2016'da sızdırılan DNC e-postalarına karıştığı iddiası da dahil olmak üzere birçok sağcı komplo teorisini ortaya çıkardı; bu, ABD istihbaratının sızdırılan DNC e-postalarının 2016 Amerika Birleşik Devletleri seçimlerinde Rus müdahalesinin bir parçası olduğu sonucuna aykırıdır.[67][68][69] Kolluk kuvvetleri[67][68] ve PolitiFact.com,[68][70] Snopes.com,[71] ve FactCheck.org gibi gerçekleri kontrol eden web siteleri bu teorilerin yanlış ve asılsız olduğunu belirtti.[67] The New York Times,[72] Los Angeles Times,[73] ve The Washington Post, uydurmaları yalan haber ve asılsız olarak nitelendirdi.[74]

Ekonomi ve toplum değiştir

Yeni Dünya Düzeni değiştir

Ana madde: Yeni Dünya Düzeni (komplo teorisi)
 
Bavyera İlluminati'nin kurucusu Adam Weishaupt

Yeni Dünya Düzeni teorisi, bir grup uluslararası seçkinin, küresel hegemonya kurmak amacıyla hükûmetleri, endüstriyi ve medya kuruluşlarını kontrol ettiğini belirtir. Son iki yüzyılın büyük savaşlarının çoğunda gizlice sahnelenen olaylar yürütmek ve ekonomileri kasten manipüle etmek için suçlandıkları iddia ediliyor. Planın parçası olduğu iddia edilen kuruluşlar arasında Federal Rezerv Sistemi, Council on Foreign Relations, Trilateral Commision, Bilderberg Grubu, Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu, Bohemian Grove[75] Le Cercle[76] ve Yale Üniversitesi topluluğu Skull and Bones yer almaktadır.

Discordian aldatmacası, "Illuminati"nin gizlice varsayılan Yeni Dünya Düzenini desteklediğini iddia eden dünyanın önde gelen komplo teorilerinden biriyle sonuçlandı. Teorisyenler, Beyoncé ve Whitney Houston da dahil olmak üzere geniş bir müzisyen yelpazesinin "grup" ile ilişkilendirildiğine inanıyor.[77] Tanınmış teorisyenler arasında Mark Dice ve David Icke bulunmaktadır.[78]

Denver Airport değiştir

Bazı teorisyenler, Denver Uluslararası Havalimanı'nın Yeni Dünya Düzeni'nin merkezi olarak hizmet veren bir yeraltı şehrinin üzerinde durduğuna inanıyor. Teorisyenler, havaalanının alışılmadık derecede büyük olduğundan, Denver şehir merkezine uzaklığından, Masonik ve sözde Şeytani sembollerden ve savaş ve ölüm tasvirlerini içeren bir dizi duvar resminden bahsetmektedir.[79]

George Soros değiştir

Macar-Amerikalı yatırımcı George Soros, 1990'lardan beri komplo teorilerine konu olmuştur. Soros, servetini birçok siyasi, sosyal, eğitimsel ve bilimsel amacı desteklemek için kullandı ve 2016 yılına kadar tahmini 11 milyar dolarlık hibe dağıttı. Bununla birlikte, teoriler, Soros'un dünya servetinin ve hükûmetlerinin büyük bir bölümünü kontrol ettiğini ve komplo teorisyenlerinin iddia ettiği hain amaçlar için Antifa gibi aşırı sol militan grup, çok sayıda kişi ve kuruluşu gizlice finanse ettiğini iddia etme eğilimindedir. Bu tür fikirler Viktor Orban, Donald Trump,[80] Rudy Giuliani,[81] Joseph diGenova,[82] Bill O'Reilly, Roy Moore, Alex Jones, Paul Gosar ve Ben Garrison tarafından desteklendi. Soros komplo teorileri bazen antisemitik komplo teorileriyle bağlantılıdır.[80]

Masonluk değiştir

Masonlarla ilgili komplo teorileri 18. yüzyıldan bu yana çoğalmıştır. Teorisyenler, Masonların bir dizi ülkenin ekonomilerinin veya yargılarının büyük bir bölümünü kontrol ettiğini ve Titanik'in batması ve Karındeşen Jack'in suçlarıyla ilgili olaylarda Masonik rol oynadığını iddia ettiler.[83][84] Teorisyenler arasında dikkate değer olan, 1835'te kendi komplo teorilerini içeren bir kitap yayınlayan Amerikalı mucit Samuel Morse olmuştur.[85] Mason komplo teorileri de bazı antisemitik komplo teorileriyle ilişkilendirilmiştir.

Üst akıl değiştir

Türkiye'de komplo teorileri, Adalet ve Kalkınma Partisi'nin ve Recep Tayyip Erdoğan'ın son iktidar döneminde kamuoyunda hakim olmaya başlamıştır.[86] Erdoğan, 2014 yılında, her siyasi aktörü yöneterek, Türkiye'yi zayıflatmak ve hatta parçalamak için kapsamlı bir komplo içinde ABD hükûmetiyle bir şekilde muğlak bir şekilde yerleştirilen sözde komuta ve kontrol kurumunu ve Türkiye tarafından düşmanca algılanan eylemleri belirtmek için üst akıl terimini kullandı.[86][87][88] Erdoğan ve Daily Sabah gazetesi birçok kez, Irak ve Şam İslam Devleti, PKK ve Fethullah Gülen destekçileri gibi çok farklı devlet dışı aktörlerin olduğunu ve aynı zamanda iyi koordine edilmiş bir kampanyayla Türkiye'ye saldırdıklarını iddia etti.[89]

"Üst akıl" komplo teorisini teşvik etmenin bir örneği, Şubat 2017'de, o zamanki Ankara Belediye Başkanı Melih Gökçek'in batıdaki Çanakkale ilindeki depremlerin, Türkiye ekonomisini "yapay deprem" ile yok etmeyi amaçlayan karanlık dış güçler tarafından organize edilmiş olabileceğini iddia etmesiyle gerçekleşti.[90] Bir başka örnekte, Kasım 2017'de İslamcı Yeni Akit gazetesi, "yırtılmış kot" kot moda trendinin aslında yabancı devlet ajanları ve onların Türkiye'deki işbirlikçileri arasında belirli yırtık ve delik biçimleri aracılığıyla bir iletişim aracı olduğunu iddia etti.[91]

Casusluk değiştir

İsrail hayvan casusluğu değiştir

İsrail'in hayvanları casusluk yapmak veya insanlara saldırmak için kullandığını iddia eden komplo teorileri vardır. Bunlar genellikle Siyonizm hakkındaki komplo teorileriyle ilişkilendirilir. Teorisyenleri ilgilendiren konular arasında 2010 yılında Mısır'da gerçekleştirilen bir dizi köpekbalığı saldırısı, Hizbullah'ın kartalları "casusluk" için kullanmakla suçlamaları[92] ve 2011 yılında İsrail etiketli bir uydu takip cihazı taşıyan bir kızıl akbabanın yakalanması yer alıyor.[93]

Harold Wilson değiştir

Eski MI5 subayı Peter Wright ve Sovyet sığınmacısı Anatoliy Golitsyn de dahil olmak üzere çok sayıda kişi, eski İngiltere Başbakanı Harold Wilson'ın gizli bir KGB casusu olduğunu iddia etti. Tarihçi Christopher Andrew, bir dizi insanın "Golitsyn'in fantezileri tarafından baştan çıkarıldığından" yakındı.[94][95][96]

Malala Yusufzay değiştir

Malala Yusufzay ile ilgili komplo teorileri Pakistan'da yaygındır ve unsurları 2013'te Dawn'daki bir hiciv parçasından kaynaklanmaktadır. Bu teoriler, onun bir Batı casusu olduğunu veya 2012'de Taliban tarafından öldürülme girişiminin, Taliban'ı daha da itibarsızlaştırmaya yönelik gizli bir operasyon olduğunu, babası ve CIA tarafından organize edildiğini ve aktör Robert de Niro tarafından Özbek homeopatı olarak kılık değiştirdiğini iddia etmektedir.[97][98][99][100]

Etnik köken, ırk ve din değiştir

Antisemitizm değiştir

 
The Protocols of the Elders of Sion'un ilk baskısı

En azından Orta Çağ'dan beri, antisemitizm komplo teorisinin unsurlarını öne çıkardı. Orta Çağ Avrupa'sında Yahudilerin kuyuları zehirlediklerine, İsa'nın ölümünden sorumlu olduklarına ve ritüel olarak Hıristiyanların kanını tükettiğine yaygın olarak inanılıyordu. 19. yüzyılın ikinci yarısı, Yahudilerin ve/veya Masonların dünya üzerinde kontrol kurmak için komplo kurdukları kavramlarının ortaya çıkmasına tanık oldu, benzer bir komplo teorisi kültürel Marksizm ile ilgilidir. Yahudilerin komünizmin yayılmasından sorumlu olduğu fikrini ya da Yahudilerin dünyayı kontrol etmek için sözde bir planın ana hatlarını çizen The Protocols of the Elders of Sion (1903) aldatmacasını yaymak için sahte kanıtlar sunuldu.[101] Bu tür antisemitik komplo teorileri, Adolf Hitler'in dünya görüşünün merkezinde yer aldı. Antisemitik teoriler, bankacılık,[102] Hollywood, haber medyası ve sözde Siyonist İşgal Hükümeti ile ilgili kavramlarda bugün varlığını sürdürmektedir.[103][104][105] Bu teorilerin ortak bir zalim dünya görüşü vardır.

Holokost'un inkarı, Holokost'un Yahudilerin çıkarlarını ilerletmek ve İsrail Devleti'nin kurulmasını haklı çıkarmak için tasarlanmış bir aldatmaca olduğu şeklindeki konumu nedeniyle antisemitik bir komplo teorisi olarak kabul edilir.[106][107] Holokost inkârcıları arasında eski İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad,[108] hüküm giymiş kimyager Germar Rudolf ve itibarsız yazar David Irving yer alıyor.[109]

Ermeni karşıtlığı değiştir

Ermenilerin gizli siyasi güce sahip olduklarını iddia eden komplo teorileri Azerbaycan'da yaygın olup[110] aralarında Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in de bulunduğu hükûmet[111] tarafından desteklenmektedir.[112][113][114]

Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Rus medyasının Ermeniler tarafından yönetildiğini iddia etti.[115] Amerikalı yazar ve barodan atılan avukat Samuel Weems[116] Ermeni soykırımının Hristiyan ulusları milyarlarca doları dolandırmak için tasarlanmış bir aldatmaca olduğunu ve Ermeni Kilisesi'nin terörist saldırılar düzenlediğini iddia etti.[117] Film yapımcısı Davud Imanov, Ermenileri Azerbaycan'a karşı komplo kurmakla suçladı ve Karabağ hareketinin Sovyetler Birliği'ni yok etmek için CIA tarafından hazırlanmış bir komplo olduğunu iddia etti.[118]

Baháʼizm karşıtlığı değiştir

İran'ın Bahá'í azınlığı, düşman güçlerle ilişkisi olduğunu iddia eden komplo teorilerinin hedefi oldu. İran hükûmet yetkilileri ve diğerleri, Bahailerin Rus, İngiliz, Amerikan veya İsrail hükûmetlerinin çeşitli ajanları olduğunu iddia ettiler.[119] İran'da yayınlanan The Memoirs of Count Dolgoruki başlıklı uydurma ve tarihsel olarak yanlış bir kitap, Bahailerin İslam'ı yok etmek niyetinde olduklarına dair bir teoriyi detaylandırıyor. Bu tür Bahai karşıtı suçlamalar, hiçbir olgusal temele sahip olmadığı için reddedildi.[120][121][122]

Katoliklik karşıtlığı değiştir

 
HE Fowler ve Jeremiah J. Crowley'nin The Pope (1913) filminden Katolikliği bir ahtapot olarak tasvir eden Katolik karşıtı karikatür

16. yüzyıldaki Protestan Reformasyonu'ndan bu yana, Katolik karşıtı komplo teorileri, 17. yüzyıldaki "Popish Plot" iddiaları,[123] William Blackstone gibi kişilerin Katoliklerin Britanya'ya gizli bir tehdit oluşturduğuna dair iddiaları ve çok sayıda yazı da dahil olmak üzere birçok biçim aldı. Samuel Morse, Rebecca Reed, Avro Manhattan, Jack Chick ve Alberto Rivera gibi yazarlar tarafından yazılmıştır. Teorisyenler genellikle Papa'nın Deccal olduğunu iddia eder, Katolikleri Kilise öğretileriyle bağdaşmayan kanıtları bastırmakla suçlar ve Katolikleri gizli şeytani ritüeller, suçlar ve diğer entrikalara karışmış olarak tanımlar.

1853'te İskoç bakan Alexander Hislop, Katolik Kilisesi'nin, binlerce yıllık bir komplonun ürünü olan antik İncil kralı Nemrut ve Asur kraliçesi Semiramis tarafından Babil'in pagan dininin gizlice[124] devamı olduğunu iddia ettiği Katolik karşıtı broşürü The Two Babylons'u yayımladı.[124] Ayrıca Noel ve Paskalya da dahil olmak üzere modern Katolik bayramlarının aslında Semiramis tarafından kurulan pagan festivalleri olduğunu ve bunlarla ilişkili geleneklerin pagan ritüelleri olduğunu iddia ediyor. Modern bilim adamları, kitabın argümanlarını hatalı ve Babil dininin kusurlu bir anlayışına dayandığı için oybirliğiyle reddettiler[124] ancak bunların varyasyonları bazı Evanjelikalist Protestan grupları arasında hala kabul ediliyor.[124] Yehova'nın Şahitleri dergisi The Watchtower, 1980'lere kadar sık sık ondan alıntılar yayımladı.[125] Kitabın tezi, The Covenant, The Sword ve The Arm of the Lord gibi ırkçı grupların komplo teorilerinde de önemli bir yere sahiptir.[126]

19. yüzyıldaki Katolik göçü[127] ve Ku Klux Klan propagandası gibi fenomenler tarafından tetiklenen[128][129] ABD'nin Katolik tarafından ele geçirileceğine ilişkin korkular özellikle kalıcı olmuştur.[130] Bu tür korkular, Al Smith ve John F. Kennedy gibi Katolik siyasi adaylara bağlandı.[131][132]

Papa John Paul, Eylül 1978'de, papalığa seçilmesinden sadece bir ay sonra öldü. Ölümünün zamanlaması ve Vatikan'ın törensel ve yasal ölüm prosedürlerinde yaşadığı iddia edilen zorluklar, çeşitli komplo teorilerini besledi.

Yaşlı Papa XVI. Benedict'in Şubat 2013'te "zihin ve beden gücü eksikliği"[133] nedeniyle istifa etmesi, La Repubblica ve Panorama gibi İtalyan yayınlarında iddia edilen bir yeraltı eşcinsel Katolik ağını içeren skandaldan kaçınmak için istifa ettiği yönünde teorilere yol açtı.[134][135]

Deccal değiştir

Kıyamet kehanetleri, özellikle Hristiyanların Ahir Zaman hakkındaki iddiaları, bir dizi komplo teorisine ilham kaynağı olmuştur. Bunların çoğu, sözde baskıcı bir dünya imparatorluğu yaratacak olan bir lider olan Deccal'den bahseder. Kutsal Roma İmparatoru Frederick II, Rus imparatoru Büyük Peter, Selahaddin, Papa John XXII, Benito Mussolini, Barack Obama, Fransız İmparatoru Napolyon Bonapart ve Alman Führer Adolf Hitler de dahil olmak üzere sayısız şahsiyet Deccal olarak adlandırıldı.[136][137][138][139]

İncil ve İsa değiştir

İncil komplo teorileri, Yeni Ahit'in önemli bölümlerinin yanlış olduğunu veya ihmal edildiğini varsayar. Hem gerçek (Vatikan gibi) hem de sahte (Sion Tarikatı gibi) çeşitli grupların, örneğin Torino Kefeni'nin tarihlendirilmesiyle ilgili bilgileri gizlediği söylenir.[140]

Bu komplo teorisi çizgisinin büyük bir kısmı, İsa ve Mecdelli Meryem'in sevgili olduklarını ve çocukları ve torunlarının İsa'nın ölümünden sonra o zamanlar yaşayan Fransız ressam Pierre Plantard'ın soyundan geldiğini iddia ettiği Pierre Plantard'dan Avrupa'da gizlice saklandıklarını iddia eden çürütülmüş kitap olan The Holy Blood and the Holy Grail (1982) tarafından canlanmıştır. Bu aldatmacaya olan ilgi, Dan Brown'ın 2003 tarihli Da Vinci Şifresi adlı romanının yayımlanmasının ardından yeniden canlandı.[141]

İslam değiştir

"İslam'a karşı savaş", İslam'daki sosyal sisteme ya zarar vermek ya da yok etmek için sözde bir komployu anlatan İslamcı söylemdeki bir komplo teorisidir. Bu komplonun faillerinin gayrimüslimler ve Batı dünyasındaki siyasi aktörlerle işbirliği içinde oldukları iddia edilen "sahte Müslümanlar" olduğu iddia ediliyor. Bu teoriye sıklıkla modern sosyal problemler ve değişimlerle ilgili olarak atıfta bulunulurken, Haçlı Seferleri genellikle başlangıç noktası olarak sunulur.[142]

İslam karşıtlığı değiştir

11 Eylül Saldırılarından bu yana, çeşitli konularda İslam karşıtı birçok komplo teorisi ortaya çıktı. Romeo Cihad olarak da adlandırılan Aşk Cihadı, aşk numarası yaparak Müslüman olmayan kızları İslam'a geçmek için hedef aldığı söylenen Müslüman erkeklerle ilgili bir komplo teorisine atıfta bulunuyor.[143][144][145][146] "Avrabiya"(Eurobia) teorisi, kitlesel göç ve yüksek doğum oranları yoluyla Avrupa'yı (ve çoğu zaman Batı dünyasının geri kalanını) İslamlaştırmak için büyük bir Müslüman komplosu olduğunu iddia ediyor.[147] Ayrıca, cumhurbaşkanlığı öncesi ve döneminde, Barack Obama muhalifleri tarafından gizlice Müslüman olmakla suçlandı .

Havari Pavlus değiştir

Havari Pavlus, Orta Çağ Yahudi Hristiyan karşıtı polemik Toledot Yeşu'nun bazı varyantlarında hahamlar için bir casus olarak ortaya çıkıyor.[148]

Müslümanlar uzun zamandır Pavlus'un İsa'nın orijinal vahyedilen öğretilerini,[149][150][151] paganizm,[152] Hristiyanlığı bir haç teolojisine dönüştürmesi ve orijinal günahı ve kefaret ihtiyacını tanıtmak [152] gibi unsurlar aracılığıyla kasıtlı olarak bozduğuna inanmışlardır.[150]

Bahâîlik, Pavlus'u, sonunda İsa'nın orijinal mesajını bozan yanlış veya yanlış yola sapmış bir vaiz olarak görür. Bu anlamda İsa'nın kendisine ihanet edeceğini söylediği gerçek "Yahuda" olarak görülür.[153]

Irkçılık değiştir

Beyaz soykırım komplo teorisi, beyaz insanları bir azınlığa dönüştürmek veya yok olmalarına neden olmak için ağırlıklı olarak beyaz ülkelerde göç, entegrasyon, düşük doğurganlık oranları ve kürtajın teşvik edildiği beyaz milliyetçi bir kavramdır.[154][155][156][157][158][159] Örneğin, Fransa'da IFOP tarafından 2017'de yapılan bir araştırma, katılımcıların %48'inin siyasi ve medya seçkinlerinin beyaz insanları göçmenlerle değiştirmek için komplo kurduğuna inandığını buldu.[160]

 
Etiyopya İmparatoru Haile Selassie

Amerika Birleşik Devletleri'nde, siyah soykırım komplo teorisi,[161][162] Afrikalı Amerikalıların beyaz Amerikalılar tarafından başlatılan soykırımın kurbanları olduğu görüşündedir. Linçler ve ırk ayrımcılığı 1951'de Sivil Haklar Kongresi tarafından resmen soykırım olarak tanımlandı. Malcolm X de 1960'ların başında "kara soykırım"dan bahsetmişti.[163] Hapın kamu tarafından finanse edilmesi de 1967'deki ilk Kara Güç Konferansı'nda "kara soykırımı" olarak tanımlandı.[164][165] 1970 yılında, kürtaj daha geniş çapta yasallaştıktan sonra, bazı siyah militanlar kürtajı komplonun bir parçası olarak tasvir ettiler.[166]

Bazı Rastafariler, beyaz ırkçı ataerkilliğin ("Babil") siyah insanları ezmek için dünyayı kontrol ettiği görüşünü sürdürüyor.[167] Etiyopya İmparatoru Haile Selassie'nin 1975'te ölmediğine, bunun yerine iddia edilen ırkçı medyanın Rastafari hareketini bastırmak için ölümüyle ilgili yanlış haberler yaydığına inanıyorlar.[168]

"Plan", Washington DC'deki beyaz güç simsarları tarafından, şehrin yerel yönetimini, 1950'lerin sonlarından 2010'ların başlarına kadar şehrin nüfusunun çoğunluğunu oluşturan ve en büyük etnik grup olmaya devam eden Afrikalı Amerikalılardan "geri almak" için iddia edilen bir plandır.[169][170] Teori, düşük gelirli siyah sakinlerin azalmasının ve onların yerine şehrin dışından daha zengin beyazların geçmesinin, soylulaştırma ve kentsel yenilemenin hesaplı kullanımı yoluyla kasıtlı olduğunu iddia ediyor.[171] Çoğu şehir sakini, ırkı ne olursa olsun, Plan'ın yanlış olduğunu düşünüyor, ancak bazıları bunun siyah sakinler arasında sessiz ama hatırı sayılır bir desteğe sahip olduğuna ve yerel seçimleri etkilediğine inanıyor.[172]

Dünya dışı varlıklar ve UFO'lar değiştir

Ana madde: UFO komplo teorileri

Komplo teorisyenlerinin en önde gelen endişeleri arasında uzaylı yaşamıyla ilgili sorular; örneğin, Bölge 51'deki sözde Roswell UFO olayı veya faaliyetinin hükûmet tarafından örtbas edildiği iddiaları.[173] Ayrıca, tanıkları susturduğu iddia edilen sözde "siyah takım elbiseli adamlar" ile ilgili teoriler de yayılmaktadır.

 
İngiliz komplo teorisyeni David Icke

En azından 1960'lardan beri dünya çapında vücut parçaları olmayan ve görünüşte kanları çekilmiş ölü sığırların bulunduğuna dair çok sayıda rapor ortaya çıktı. Bu fenomen, uzaylılar ve gizli hükûmet veya askeri deneylerle ilgili çeşitli teoriler üretti.[174] Bu tür teorisyenler arasında öne çıkan, Alien Harvest'in (1989) yazarı Linda Moulton Howe'dur.[175][176]

Birçok komplo teorisi, Sümer mitolojisindeki Anunnakilerin aslında yaklaşık 500.000 yıl önce altın madenciliği yapmak için Dünya'ya gelen dünya dışı varlıkların bir ırkı olduğunu ilan eden eski astronot savunucusu Zecharia Sitchin'in[177] yazılarından ilham almıştır.[177][178][179] Arthur Horn, 1994 tarihli Humanity's Extraterrestrial Origins: ET Influences on Humankind's Biological and Cultural Evolution adlı kitabında, Anunnaki'nin kan içen, şekil değiştiren uzaylı sürüngenlerin bir ırkı olduğunu öne sürdü.[177] Bu teori, Bush ailesi, Margaret Thatcher, Bob Hope ve İngiliz Kraliyet Ailesi'nin diğerlerinin yanı sıra bu tür yaratıklar olduğunu veya onların altında olduğunu iddia eden İngiliz komplo teorisyeni David Icke[177] tarafından uyarlandı ve detaylandırıldı. kontrol.[180] Icke'yi eleştirenler, 'sürüngenlerin'(reptilian) antisemitik bir kod sözcük olarak görülebileceğini öne sürdüler, bu suçlamayı reddetti.[57]

Ünlü ilişkileri değiştir

Çok sayıda komplo teorisi, "shipping" olarak da bilinen, bir fandomun (hayran grubu) takipçilerinin, iki ünlünün, olarak bilinen romantik ve/veya cinsel bir ilişki içinde olma arzusunu bahsediyor.[181] Pek çok gerçek kişi "shipping" komplo teorisi, birlikte veya evli ünlü çiftlerin hamileliklerinin ve çocuklarının sahte olduğu iddialarını içerir.[182] Aynı cinsiyetten iki ünlüyü gönderen ünlü "shipping" komplolarının savunucuları, genellikle homofobik bir endüstri tarafından zorla kapatılan iki kişiyi destekleyerek LGBT yanlısı olduklarını savunuyorlar.[183] Ünlü ilişkileriyle ilgili komplo toplulukları, kadınlar tarafından oluşturulma ve hükmedilme eğilimindedir.[182]

Larries değiştir

Larries, One Direction adlı erkek grubunun iki üyesinin, Harry Styles ve Louis Tomlinson'ın gizlice bir çift olduğu fikrine odaklanan bir grup komplo teorisyeni hayranı.[184] Bu komplo teorisyenleri, Styles, Tomlinson, arkadaşları ve aileleri tarafından aksi iddia edilen birçok şeye rağmen, grubun başlangıcından bu yana Styles ve Tomlinson'ın yönetimleri tarafından kapatıldığını iddia etmektedir[184]

Hükümet, siyaset ve çatışma değiştir

Modern çağda, siyasi komplo teorileri genellikle sosyal medyada sahte haberler kullanılarak yayılıyor. Shorenstein Center tarafından yayınlanan 2017 tarihli bir sahte haber araştırması, "yanlış bilginin şu anda ağırlıklı olarak sağın bir patolojisi olduğunu" ortaya koydu.[185]

Siyasi komplo teorileri, savaşlar ve uluslararası kuruluşlarla ilgili genelleştirilmiş ve geniş kapsamlı biçimler alabilir, ancak aynı zamanda, I. Dünya Savaşı sırasında Kitchener, Ontario'da konuşlanmış bir İngiliz alayı olan 118. Tabur'a ilişkin komplo teorisi gibi yerel bir düzeyde de görülebilir.[186]

Kriz aktörleri değiştir

Ana madde: Kriz aktörü

Kriz aktörleri, ilk müdahale eğitim tatbikatlarında afet mağdurlarını canlandıran kişilerdir. Komplo teorileri, kurbanların ve ailelerinin aslında kriz aktörleri olduğu sahte toplu saldırılar ve diğer benzer olayların sahnelenmesine dahil olduklarını iddia etmektedir.

Illuminati değiştir

Kısa ömürlü bir 18. yüzyıl Aydınlanma dönemi gizli toplumu olan Illuminati ile ilgili komplo teorileri, 19. yüzyılın sonlarında, Avrupa'daki bazı muhafazakarların, grubun 1789-1799 Fransız Devrimi'nden sorumlu olduğuna inanmaya başladıklarında ortaya çıkmış gibi görünmektedir.[187] Illuminati hakkındaki aldatmacalar daha sonra 1960'larda Discordians olarak bilinen bir grup Amerikalı şakacı tarafından yayıldı ve örneğin Illuminati hakkında Playboy'a bir dizi sahte mektup yazdı.[188]

Sahte bayrak operasyonları değiştir

 
11 Eylül'den önce Dünya Ticaret Merkezi kuleleri

Sahte bayrak operasyonları, diğer varlıklar tarafından yürütülüyormuş gibi görünmek üzere tasarlanmış gizli operasyonlardır. Bazı sahte bayrak operasyonları iddiaları doğrulandı veya meşru tarihsel ihtilafın konusu olmuştur (1933 Reichstag kundaklama saldırısı gibi).[189] Bu tür operasyonların asılsız iddialarına ilişkin tartışmalar, komplo teorisi söyleminde güçlü bir şekilde yer almaktadır.

Benzer operasyonlarla ilgili diğer iddialar, Pearl Harbor'ın bombalanması, Oklahoma City bombalaması, 2004 Madrid tren bombalamaları,[190] ve 1964 Tonkin Körfezi olayıyla ilişkilendirilmiştir.[191]

IŞİD'in yükselişi, ABD, CIA, Mossad veya Hillary Clinton tarafından yaratıldığına dair komplo teorilerine yol açtı.[192][193] Aynısı Boko Haram'ın yükselişinden sonra da oldu.[194][195]

11 Eylül değiştir

Ana madde: 11 Eylül saldırıları ile ilgili komplo teorileri
Ayrıca bakınız: 9/11 Komisyonu

Teröristlerin kaçırılan uçakları kullanarak 11 Eylül 2001'de ABD'ye yaptığı çoklu saldırılar komplo teorisyenlerinin dikkatini çekmiştir. Teoriler, füze veya hologram teknolojisine referans içerebilir. Şimdiye kadar en yaygın teori ise mühendislik mesleği[196] ve 9/11 Komisyonu tarafından reddedilen bir teori olan saldırıların aslında kontrollü yıkımlar olduğudur.[197][198]

Sandy Hook değiştir

Connecticut, Newtown'daki Sandy Hook İlköğretim Okulu'nda 2012'de ölümcül bir kitlesel saldırı, silah kontrolünü teşvik etmek amacıyla üretilmiş bir olay olduğu iddiası da dahil olmak üzere çok sayıda komplo teorisine yol açmıştır. Eski Ku Klux Klan lideri David Duke, Siyonistlerin sorumlu olduğu teorisini ortaya attı.[199] Alex Jones gibi teorisyenler, olayın oyuncularla sahnelendiğini öne sürdüler.[200] Yakınlarını kaybeden ailelerin komplo teorisyenleri tarafından taciz edilmesi iftira davalarıyla sonuçlanmıştır. Rush Limbaugh da olayın Maya Takvimi fenomeninin atıcı Adam Lanza'ya yaptırması nedeniyle gerçekleştiğini belirtti.[201]

Clinton'lar değiştir

Ana madde: Clinton Body Count
 
Bill ve Hillary Clinton, sözde bu komploya dahil olan başlıca kişiler

Clinton Body Count, bazıları Newsmax yayıncısı Christopher Ruddy tarafından diğerleri arasında geliştirilen ve eski ABD Başkanı Bill Clinton ve eşi Hillary Clinton'ın elli veya daha fazla iş arkadaşına suikast düzenlediğini iddia eden bir komplo teorisine atıfta bulunmaktadır.[202][203] Bu tür suçlamalar, en azından 1990'lardan beri, Larry Nichols tarafından üretilen ve Rev. Jerry Falwell, Bill Clinton'ı cinayet de dahil olmak üzere birçok suçla suçladı.[204][205]

Jeffrey Epstein'in ölümü ile ilgili komplo teorileri değiştir

Donald Trump, Bill Clinton ve elitlerin diğer üyeleriyle bağları olan Amerikalı bir finansçı milyarder ve hüküm giymiş cinsel suçlusu Jeffrey Epstein'ın ölümü komplo teorilerinin konusu haline gelmiştir.[206][207]

FEMA değiştir

Daha fazla bilgi: FEMA kampları komplo teorisi

Amerika Birleşik Devletleri Federal Acil Durum Yönetim Ajansı, sıkıyönetim ve soykırımın uygulanmasından önce örgütün ABD topraklarında toplama kampları inşa etmekle meşgul olduğu iddiası da dahil olmak üzere birçok teorinin konusudur.[208]

Afrika Ulusal Kongresi değiştir

Güney Afrika'nın Afrika Ulusal Kongresi partisinin üyeleri, sıklıkla CIA ve iddia edilen beyaz üstünlükçülerle ilgili uzun süredir komplo teorileri yaymaktadır. 2014 yılında, Savunma Bakan Yardımcısı Kebby Maphatsoe, delil olmadan Kamu Koruyucusu Thuli Madonsela'yı Güney Afrika'da kukla bir hükûmet kurmaya çalışan bir ABD ajanı olmakla suçlayarak diğerlerine katıldı.[209][210][211]

Barack Obama değiştir

Ayrıca bakınız: Spygate (komplo teorisi), Donald Trump'ın demeçlerinin doğruluğu ve Barack Obama'nın vatandaşlığı üzerine komplo teorileri

 
Donald Trump, Barack Obama'nın ABD'de doğmadığına dair komplo teorisinin bir savunucusu oldu.
Ana madde: Donald Trump tarafından desteklenen komplo teorilerinin listesi

Donald Trump, Barack Obama'nın ABD'de doğmadığı komplo teorisinin taraftarı olmuştur. Önceki ABD Başkanı Barack Obama, sayısız komplo teorisinin konusu olmuştur. Başkanlığı, Obama yönetiminin zengin elitlerin kukla hükûmeti olduğunu idda eden ve Alex Jones tarafından hazırlanan 2009 tarihinde çıkan The Obama Deception filminin konusu olmuştur. 2009 senesinde dikkat çeken bir diğer teori ise (ayrıca "birtherism" olarak bilinir) kendisinin ABD'de doğmadığını iddia edip bu sebeple Obama'nın başkanlığının meşrutiyetini reddetmiştir.[212] Bu teori, Hawaii doğum sertifikası ve 1961 zamanındaki iki Hawaii gazetesinin doğum anonslarını göstermesine rağmen devam etmiştir.[213] Bu teoriyi destekleyen kayda değer kişiler arasında dişhekimi-hukukçu Orly Taitz[8] ve o zamandan beri yanlışlığını alenen kabul eden ancak özel olarak savunmaya devam ettiği söylenen eski Başkan Donald Trump'tır.[214][215][216] Diğer teoriler ise Protestan Hristiyan olan Obama'nın gizli Müslüman olduğunu iddia etmektedir.

2012'de İslamcı teröristler tarafından Libya'nın Bingazi kentindeki ABD hükûmet tesislerine yapılan bir çift ölümcül saldırı, Obama yönetiminin saldırıyı siyasi nedenlerle düzenlediği iddiaları ve Senatör Rand Paul'un, hükûmetin olaya verdiği yanıtın, dikkati gizli bir CIA operasyonundan uzaklaştırmak için tasarlandığı yönündeki tekrarlanan iddiası gibi komplo teorilerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur.[217][218][219]

Kültürel Marksizm değiştir

1930'larda ortaya çıkan Frankfurt Okulu olarak bilinen entelektüel grup, kapitalist toplumlarda komünizmin teşvik edildiğini iddia eden komplo teorilerine giderek daha fazla konu olmuştur. "Kültürel Marksizm" terimi özellikle muhafazakar Amerikan Çay Partisi[220] ve Norveçli katliamcı Anders Behring Breivik gibi muhafazakar Amerikan hareketleri tarafından kullanılmıştır.[221]

Derin devlet değiştir

Terim zaman zaman bir ulusun bürokrasisini belirtmek için tarafsız bir terim olarak kullanılsa da,[222] komplocu bir " derin devlet" kavramı, esasen Orta Doğu ve Kuzey Afrika siyasetinden kaynaklanan ve bazı gerçeklere dayanan bir kavramdır ve 1960'lardan beri ABD'de bilinmektedir. Trump başkanlığında yeniden canlanmıştır.[223][224] İkinci anlamda "derin devlet", bir ulusun siyasetini ve hükûmetini koordineli bir şekilde manipüle ederek hareket eden kimliği belirsiz bir "güçlü seçkin" anlamına gelir. Bu tür teorilerin savunucuları arasında, fikri en azından 1990'lardan beri ABD'de destekleyen Kanadalı yazar Peter Dale Scott ile Breitbart News, Infowars ve eski ABD Başkanı Donald Trump yer alıyor.[225] ABC News ve Washington Post tarafından 2017 yılında yapılan bir anket, Amerikalıların %48'inin ABD'de komplocu bir "derin devlet"in varlığına inandığını belirtti.[226][227]

Sutherland Springs değiştir

2017 Sutherland Springs kilise saldırısı da birçok komplo teorisine konu oldu. Saldırgan Demokrat, Hillary Clinton destekçisi, Bernie Sanders destekçisi, "alt-left" destekçisi, Antifa üyesi veya radikal Müslüman[228][229] veya Antifa bayrağı taşıdığını iddia ederek kiliseye gidenlere "Bu bir komünist devrimdir" dediği başta olmak üzere birden fazla komployla bağlantılıdır.[230] Bazı raporlar ayrıca, yanlış bir şekilde kiliseyi beyaz muhafazakar oldukları için hedef aldığını iddia etti.[231]

Trump, Biden ve Ukrayna değiştir

2017'den başlayarak, 4chan'dan yayılan bir komplo teorisi ortaya çıktı ve sağcı mesaj panoları ve web siteleri aracılığıyla, ardından Breitbart ve Fox News aracılığıyla dönemin Başkanı Donald Trump ve müttefiklerine yayıldı. Komplo teorisi, 2016 Amerika Birleşik Devletleri seçimlerine hem Ukrayna'nın (Rusya yerine) müdahale ettiğini hem de o zamanki Başkan Yardımcısı Joe Biden'ın oğlu Hunter'ın dahil olduğu bir şirketi korumak için müdahale ettiğini ileri sürüyor. The New Yorker, komplonun sağcı medyadaki haberciliğinin, eski bir Breitbart News yazarı ve muhafazakar Rebekah Mercer'ın desteklediği ve Steve Bannon tarafından kurulan Devlet Hesap Verebilirlik Enstitüsü (Government Accountability Institute) başkanı Peter Schweizer tarafından başlatıldığını tespit etti.[232][233]

Biden-Ukrayna komplo teorisi değiştir

Eski başkan yardımcısı Joe Biden ve oğlu Hunter Biden'ın Ukrayna'daki yolsuzlukla mücadele soruşturmalarına karşı Ukrayna gaz şirketi Burisma'ya yönelik çabaları koordine ettiğine dair bir dizi iddiaya atıfta bulunuyor.[234]

"Çalınan seçim" komplo teorisi değiştir

Çalınan seçim komplo teorisi, yanlış bir şekilde, 2020 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçiminin, seçimi Joe Biden'a kaybeden Donald Trump'tan "çalındığını" iddia etmektedir. 2021'de Amerika Birleşik Devletleri Kongre Binası'nın basılması da dahil olmak üzere 2020 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerini devirme girişimlerini haklı çıkarmaya hizmet ediyor. Bunun özel bir çeşidi, George Soros'un seçimi Trump'tan çaldığını iddia eden "Soros seçimi çaldı" komplo teorisidir.[235] 2020 seçimlerinin ardından yapılan anketler, Cumhuriyetçilerin çoğunluğunun yanlış bir şekilde seçimin Trump'tan "çalındığına" inandığını tutarlı bir şekilde gösterdi.[236][237][238][239]

Michelle Obama değiştir

Bazı muhafazakarlar, eski FLOTUS Michelle Obama'nın gizli transseksüel olduğunu ve adının aslen "Michael" olduğunu iddia eden bir komplo teorisini desteklediler.[240][241] Alex Jones teorinin destekçisi olmuştur,[242][243] ilk olarak 2014'te Joan Rivers'in Obama'dan transseksüel olarak bahseden bir şaka yapmasının ardından Alex Jones, teoriyi tanıtmıştır.[244][245]

Atatürk değiştir

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Atatürk’e yönelik çeşitli komplo teorileri, onun sekülarist reformlarını desteklemeyen İslamcı çevrelerce öne sürülmüştür. Atatürk nefretiyle tanınan Kadir Mısıroğlu, Atatürk ile ilgili birçok komplo teorisinin arkasındadır.[246] Bu komplo teorilerinden biri, Atatürk’ün hilâfeti yıkmak üzere Birleşik Krallık ile anlaşması sonucu Anadolu’nun Yunan işgaline uğradığıdır.[247] Atatürk’e dair başka bir komplo teorisi ise Türkiye’de 1935’te mason localarının kapatılması nedeniyle Atatürk’ün masonlarca zehirlenerek öldürüldüğüdür. 2015 yılında Yeni Şafak, İsmet İnönü’nün cinayetin planlanmasını üstlendiğini iddia etmiştir.[248]

Tıp değiştir

Alternatif tedavilerin baskılanması değiştir

Chicago Üniversitesi tarafından onaylanan bir 2013 araştırması, Amerikalıların neredeyse yarısının en az bir tıbbi komplo teorisine inandığını ve %37'sinin Gıda ve İlaç İdaresi'nin ilaç endüstrisinin etkisiyle 'doğal' tedavileri kasten baskıladığına inandığını ileri sürdü.[249] Karşılaştırılabilir komplo teorilerinin önde gelen bir savunucusu, hüküm giymiş dolandırıcı Kevin Trudeau'dur.[250]

Yapay hastalıklar değiştir

Ana madde: HIV/AIDS inkarcılığı

Bilim adamları, 1930'larda HIV'in maymunlardan insanlara geçtiğine dair kanıtlar buldular. Bununla birlikte, KGB'nin 1980'lerde CIA tarafından icat edildiğine dair bir fikri kasıtlı olarak yaydığına dair kanıtlar var.[251] Bu fikir ve Ebola ile ilgili benzer fikirler, o zamandan beri aktör Steven Seagal,[252][253][254] İslam Milleti lideri Louis Farrakhan ve eski Güney Afrika Başkanı Thabo Mbeki gibi kişiler tarafından desteklendi.[251][255][256]

Ocak 2020'de BBC News, Washington Times'ta virüsün Wuhan Viroloji Enstitüsü'ne (WIV) dayalı bir Çin biyolojik silah programının parçası olduğunu söyleyen 24 Ocak tarihli iki makaleye atıfta bulunarak SARS-CoV-2 yanlış bilgisi hakkında bir makale yayınladı.[257]

Benzer komplo teorileri, ilaç şirketlerinin DEHB, HSV ve HPV dahil olmak üzere koşulların ve hastalıkların yaratılmasına yardımcı olduğunu iddia etmektedir.

COVID-19 pandemisi değiştir

Ana madde: COVID-19 pandemisi ile ilgili yanlış bilgiler

SARS-CoV-2 virüsünün ve yayılmasının arkasındaki köken ve iddia edilen güdü hakkında bir dizi komplo teorisi öne sürüldü.[4] Bazıları virüsün tasarlandığını iddia etti.[4][258][259][260] Bunun bir Çin ya da ABD biyolojik silahı olabileceğini,[4][261][262][263] toplu aşılar veya sterilizasyonlara zorlamak için bir Yahudi komplosu olduğu,[264][265][266] Müslüman bir komplonun parçası olarak yayılmıştır.[267][268] Bir nüfus kontrol planı [257][269] veya 5G cep telefonu ağlarıyla ilgili olduğu da iddia edilmiştir.[270][271]

SARS-CoV-2'nin kökenleri hala belirsiz. 2020 yılında yarasalardan zoonotik bulaşma yoluyla insanlara ulaştığı konusunda yaygın bir fikir birliği vardı.[272][273][274][275] Bununla birlikte, 2021'de, virüsün Wuhan Viroloji Enstitüsü'nden bir laboratuvar sızıntısı yoluyla insanlara yayılma olasılığı ciddi şekilde araştırılmaya başlandı, ancak çoğu uzman virüsün bir laboratuvarda değiştirilme olasılığının düşük olduğu konusunda hemfikir.[276][277][278]

Florlama değiştir

 
Ripper, Mandrake'e, John Birch Society'nin floridasyon karşıtı komplo teorilerine atıfta bulunarak, Amerikalıların "değerli vücut sıvılarını" kirleten Komünist komployu keşfettiğini açıklar (Dr. Strangelove, 1964).

Su florlaması, diş çürümesini azaltmak için halka açık bir su kaynağına kontrollü florür ilavesidir.[279] Birçok diş sağlığı kuruluşu bu tür florlamayı desteklese de, komplo teorisyenleri uygulamaya karşı çıkıyor.[280] İddialar, endüstriyel atıkların bertaraf edilmesinin bir yolu olduğu,[281][282] veya yoksullara diş bakımı sağlamadaki başarısızlığı gizlemek için var olduğu iddialarını içerebilir.[280] 1960'larda John Birch Derneği tarafından desteklenen bir başka teori, floridasyonu Amerikan nüfusunu zayıflatmak için komünist bir komplo olarak tanımladı.[283]

Aşı değiştir

İlaç endüstrisinin aşılar ve otizm arasındaki sebep sonuç ilişkisinin üzerini örttüğü iddia ediliyor. Komplo teorisi, 1998'de İngiltere'de, itibarsız eski doktor Andrew Wakefield'ın sahte bir makalesinin yayınlanmasından sonra geliştirildi.[284] Ortaya çıkan aşı karşıtı hareket, Rob Schneider,[285] Jim Carrey[286] ve eski ABD Başkanı Donald Trump,[287][288] dahil olmak üzere bir dizi önde gelen kişi tarafından desteklendi ve ABD, İtalya, Almanya, Romanya ve Birleşik Krallık dahil olmak üzere birçok ülkede kızamık ve COVID-19[289] gibi hastalıklardan enfeksiyon ve ölüm oranlarının artmasına neden oldu.[290][291][292][293]

Aşı komplo teorileri, Pakistan'da olduğu gibi Nijerya'da da en az 2003'ten beri yaygın. Bu tür teoriler, aşıların İslam karşıtı gizli bir komplonun parçası olduğu ve her iki ülkedeki aşı kliniklerinde ölümcül kitlesel saldırılar ve bombalamalarla bağlantılı olduğunu iddia edebilir.[294][295][296]

Bilim ve Teknoloji değiştir

Küresel ısınma değiştir

Daha fazla bilgi: İklim değişikliği komplo teorisi
 
HAARP sitesinin havadan görünümü, Alaska

Bir küresel ısınma komplo teorisi, tipik olarak, küresel ısınmanın arkasındaki bilimin ideolojik veya finansal nedenlerle icat edildiğini veya çarpıtıldığını iddia eder.[15] Eski ABD Başkanı Donald Trump,[297][298] ABD Senatörü James Inhofe,[299] İngiliz gazeteci Christopher Booker,[299] ve Viscount Christopher Monckton dahil olmak üzere birçok kişi bu tür teorileri destekledi.[300]

Hava ve deprem kontrol projeleri değiştir

Çok sayıda teori, gerçek veya iddia edilen hava kontrol projeleri ile ilgilidir. Teoriler, ABD hükûmeti tarafından finanse edilen bir radyo teknolojisi araştırma programı olan HAARP'ın gizli bir hava kontrol sistemi olduğu yönündeki çürütülmüş iddiayı içeriyor. Bazı teorisyenler 2005'teki Katrina Kasırgası'nı HAARP'ı suçladı.[301] HAARP'ın ayrıca 2010 Haiti depremi, 2011 Tōhoku depremi ve tsunamisi veya 2013 Saravan depremi ve 2023 Kahramanmaraş depremleri gibi depremlere neden olduğu da öne sürülmüştür.[302] HAARP ile ilgili bazı iddialar zihin kontrol teknolojisine atıfta bulunur.[303]

Komplo teorisyenlerinin de ilgi alanı bulut tohumlama teknolojileridir. Bunlar arasında, İngiliz ordusunun Cumulus Projesi'nin Devon, İngiltere'de 1952 yılındaki ölümcül Lynmouth Seline neden olduğuna dair çürütülmüş bir iddia[304][305] ve 2010 Pakistan sellerine neden olduğu söylenen gizli bir projeyle ilgili iddialar yer alıyor.[306]

MKUltra değiştir

1950'lerde ve 1960'larda kimyasal sorgulama ve zihin kontrol tekniklerine yönelik gerçek Amerikan araştırmalarını, özellikle CIA Direktörü Richard Helm'in 1973'te projeyle ilgili tüm dosyaları yok etme emrinden sonra birçok komplo teorisi (Monarch Projesi gibi) ardından takip etti. Bu teoriler, 1978'de Jonestown'daki toplu ölümün bir MKUltra deneyine bağlı olduğu iddiasını içerir.[307]

Düz dünya değiştir

 
Düz Dünya Derneği'nin Logosu, 2013

Düz Dünya teorisi, Dünya'nın küresel doğasının en azından Pisagor zamanından beri bilinmesine rağmen, ilk olarak 19. yüzyıl İngiltere'sinde ortaya çıktı. Son yıllarda, Amerikan yazılım danışmanı Mark Sargent tarafından YouTube videolarının kullanımıyla tanıtılmıştır.[308] Düz dünya komplo teorisyenleri, Dünya gezegeninin bir küre olmadığını ve bunun yerine bir disk veya tek bir sonsuz düzlem olduğu gerçeğini gizlemek için kanıtların sahte olduğunu veya bastırıldığını savunuyorlar. Komplo genellikle NASA'yı suçlar. Diğer iddialar, GPS cihazlarının, uçak pilotlarını yanlış bir şekilde dünyanın etrafında uçtuklarına inandırmak için donatıldığını içerir.[309][310]

 
Oyster kartındaki hasar nedeniyle açığa çıkan bir RFID etiketi

RFID çipleri değiştir

Takip aracı olarak evcil hayvanlara yerleştirilen radyo frekansı tanımlama çipleri (RFID), bu teknolojinin gizlice insanlara yaygın olarak yerleştirildiğini öne süren komplo teorisyenlerinin ilgisini çekmiştir. Eski Whitby, İngiltere belediye meclisi üyesi Simon Parkes, aşılama, elektronik bankacılık ve Deccal ile ilgili komplo teorileriyle ilgili olabilecek bu teoriyi destekledi.[311][312]

Teknolojinin baskılanması değiştir

Belli teknolojilerin ve enerjilerin sözde baskılanması ile ilgili çok sayıda teori vardır. Bu tür teoriler arasında Vril Society Conspiracy olan, elektrikli otomobilin fosil yakıt şirketleri tarafından baskılandığı iddiaları (2006 yapımlı Who Killed the Electric Car? adlı belgeselde ayrıntılarıyla bahsedilmiştir) ve 1924'te kurulan Phoebus Cartel'in daha uzun ömürlü ampulleri önlemekle suçlanmıştır.[313] Uzun süredir devam eden diğer iddialar arasında devlet kurumları, özel çıkar grupları veya sahtekar mucitler tarafından sürekli hareket ve soğuk füzyon teknolojisinin bastırılması yer alıyor.[314] Alternatif enerji teorilerinin destekçileri arasında Thomas Henry Moray,[315] Eugene Mallove ve hüküm giymiş Amerikalı dolandırıcı Stanley Meyer bulunmaktadır.[316]

Silah değiştir

Komplo teorisyenleri genellikle hem gerçek hem de hayali yeni askeri teknolojilerle ilgilenirler. Teorilerin konuları arasında şunlar yer alır: iddia edilen Philadelphia Deneyi, bir ABD Donanması savaş gemisini görünmez hale getirme girişimi;[317][kaynak güvenilir mi?] zihin kontrolü ve zaman yolculuğu hakkında bilgi edinmek için sözde bir hükûmet programı olan Montauk Projesi; ve 2004 Hint Okyanusu tsunamisine neden olduğu iddia edilen sözde "tsunami bombası".[318]

Diğer teoriler arasında, Peter Vogel'in Port Chicago'da konvansiyonel mühimmatın kazara patlamasının aslında bir nükleer patlama olduğu yönündeki çürütülmüş iddiası,[319] ve Venezuela devlet televizyonu ViVe tarafından desteklenen, 2010 Haiti depreminin gizli bir ABD "deprem silahı" nedeniyle kaynaklandığına dair teori yer alıyor.[320]

Hedeflenen Kişiler değiştir

Ana madde: Elektronik taciz

Komplo teorisyenleri, hükûmet ajanlarının nüfusun üyelerini taciz etmek için yönlendirilmiş enerji silahları ve elektronik gözetim kullandığını iddia ediyor. Teorisyenler genellikle psikotronik silahlar, Küba Sağlık Saldırıları ve Mikrodalga İşitsel Etkisi araştırmalarını teorilerinin kanıtı olarak gösterirler. Kendini Hedeflenen Kişiler olarak tanımlayan 10.000'den fazla kişi var.[321]

"Hedeflenen Kişi" fenomeni, Conspiracy Theory with Jesse Ventura[322] ve History Channel'ın In Search Of... bölümlerinde bahsi geçmiştir.[323]

Yanlış tarih değiştir

 
Papa Sylvester II (999'dan 1003'e)

Bazı teoriler, tarihi olayların tarihlerinin kasten çarpıtıldığını iddia ediyor. Bunlar arasında, Papa II. Sylvester gibi kuruluş figürleri tarafından milenyumda kendilerini konumlandırmak için takvime 297 yılın eklendiği iddiası olan hayalet zaman hipotezini 1991'de yayınlayan Alman komplo teorisyeni Heribert Illig mevcuttur.[324]

Yeni Kronoloji olarak bilinen benzer bir teori, Rus teorisyen Anatoly Fomenko ile en yakından ilişkilidir. Fomenko, tarihin yaygın olarak inanılandan yüzyıllarca daha kısa olduğunu ve siyasi amaçlar için sayısız tarihi belgenin üretildiğini ve meşru belgelerin yok edildiğini savunuyor. Bu tür fikirlerin taraftarları arasında satranç ustası Garry Kasparov da var.[325]

Diğer bir iddia ise, dünya hükûmetlerinin, 1800'lerde büyük bir "çamur seli" felaketiyle yok edilen ve kalıntılarının gömülmesine neden olan Tartaria adlı devlerin kısmen yaşadığı ve ücretsiz enerjiye erişimi olan gelişmiş bir dünya uygarlığı için gizli kanıtlara sahip olduklarıdır.[326]

Uzay değiştir

Bilimsel uzay programları, komplo teorisyenlerinin özel ilgi alanıdır. En üretken teoriler, ABD'nin Ay'a inişlerinin NASA tarafından bir film stüdyosunda sahnelendiğini ve bazı teorilerde yönetmen Stanley Kubrick'in dahil olduğunu iddia ediyor.[327] Sovyet uzay programı, hükümetin başarısız uçuşların kanıtlarını gizlediği teorilerini de kendine çekti. Hacker Gary McKinnon'un faaliyetlerini takiben ortaya çıkan daha yeni bir teori,[328] sözde Birleşmiş Milletler altında hareket eden, mürettebatlı uzay filolarından oluşan gizli bir programın var olduğunu öne sürüyor.[329]

Komplo teorisyenleri uzun zamandır NASA gibi kuruluşlar tarafından Güneş Sistemi'nde Nibiru veya Gezegen X olarak bilinen ve onu yok edecek kadar Dünya'ya yeterince yakın geçtiği iddia edilen büyük bir gezegenin varlığını gizlemek için bir plan öne sürmüşlerdir. Yıkım tarihi için tahminler 2003, 2012 ve 2017'yi içeriyor. Teori, Rus-Amerikalı yazar Zecharia Sitchin tarafından The 12th Planet'in (1976) yayınlanmasının ardından gelişmeye başladı, tam biçimi Nancy Lieder tarafından verildi ve o zamandan beri Amerikan komplo teorisyeni ve End Times teorisyeni David Meade tarafından desteklendi.[330] Bu kavram, 21 Ağustos 2017'deki güneş tutulmasından önceki dönemde yeniden ilgi gördü.[331][332] 2017'deki diğer komplo teorisyenleri, Terral Croft ve YouTube papazı Paul Begley de dahil olmak üzere Nibiru'nun ortaya çıkacağını öngördü.[333][334]

Spor Dalları değiştir

Boks değiştir

Boks, ikinci Ali-Liston dövüşünün[335] ve ilk Bradley - Pacquiao dövüşünün şikeli olduğu iddiaları gibi komplo teorilerinde yer aldı.[336]

Shergar değiştir

İrlandalı yarış atı Shergar'ın 1983'te çalınması ve kaybolması, birçok komplo teorisyeninin mafya, IRA ve Albay Kaddafi'nin katılımı hakkında spekülasyon yapmasına neden oldu.[337]

Hileli seçim süreçleri değiştir

"Donmuş zarf teorisi", NBA'nın 1985 taslak piyangosunu, Patrick Ewing'in New York Knicks'e katılması için düzenlediğini ileri sürüyor. Teorisyenler, bir piyango zarfının dokunarak tanımlanabilmesi için soğutulduğunu iddia ediyor.[338] İskoç teknik direktör David Moyes tarafından desteklenen benzer bir "sıcak top teorisi", UEFA müsabakaları için çekilişlerde kullanılan bazı topların belirli sonuçlara ulaşmak için ısıtıldığını öne sürüyor.[339]

1984 Firecracker 400 değiştir

Florida, Daytona'daki Daytona International Speedway'deki 1984 Firecracker 400, oturan ABD başkanı Ronald Reagan'ın katıldığı ilk NASCAR yarışıydı ve sürücü Richard Petty'nin 200. ve son kariyer zaferiydi. Rakip sürücü Cale Yarborough'nun pit yolunda erken emekli olması, komplo teorisyenlerinin organizatörlerin etkinliğin iyi bir tanıtımını yapmak için yarışı düzelttiğini iddia etmelerine neden oldu.[340]

Ronaldo ve 1998 Dünya Kupası Finali değiştir

1998 Dünya Kupası Finali gününde Brezilyalı forvet Ronaldo sarsıcı bir nöbet geçirdi.[341] Ronaldo ilk olarak maçtan 72 dakika önce başlangıç kadrosundan çıkarıldı ve takım sayfası sersemletilen bir dünya medyasına yayınlandı ve başlama vuruşundan kısa bir süre önce Brezilya teknik direktörü tarafından eski haline getirildi.[342] Ronaldo finalde "uyurgezerlik" yaptı ve Fransa maçı kazandı.[343] Olayın doğası, yıllarca devam eden soru ve iddiaların izini sürdü, Alex Bellos The Guardian'da şunları yazdı: "Maçtan sonra Ronaldo'nun sağlık korkusu ortaya çıktığında, durumun benzersiz koşulları kendini muhteşem komplo teorilerine bıraktı. İşte dünyanın en ünlü sporcusu, kariyerinin en önemli maçına katılmak üzereyken, aniden, açıklanamaz bir şekilde hastalandı. Stres mi, epilepsi mi, yoksa uyuşturucu mu almış?"[344] Sorular ayrıca Ronaldo'ya oyunu kimin oynattığına dair sorular da dolaştı. Brezilya koçu son sözün kendisinde olduğu konusunda ısrar etti, ancak spekülasyonların çoğu, Brezilya'nın milyonlarca dolarlık sponsoru olan ve birçok Brezilyalının çok fazla kontrole sahip olduğunu düşündüğü spor giyim şirketi Nike'a odaklandı ve forvet üzerinde tıbbi tavsiyelere karşı oynaması için baskı yaptı.[344]

New England Patriots değiştir

 
Super Bowl LI'den önce NRG Stadyumu

New England Patriots da sayısız komplo teorisine dahil olmuştur.[345] AFC Şampiyonası'nda Jacksonville Jaguar'lara karşı 24-20 kazandıkları zafer sırasında, hakemlerin Patriots'un Super Bowl LII'ye ilerlemesine yardımcı olduğunu belirten birkaç komplo teorisi yayıldı.[346] Ancak spor analisti Stephen A. Smith, Jaguarların soyulmadığını, ancak kayıp için kendilerinden başka suçlayacak kimselerinin olmadığını belirtti.[347] Patriots ve Atlanta Falcons arasındaki Super Bowl LI eşleşmesiyle ilgili olarak oyunun hileli olduğunu belirten komplo teorileri de vardı,[348] diğerleri ise Falcons'un oyunun sonunda şüpheli oyun çağrıları yaptığını ve bunun 28-3'i havaya uçurmalarına neden olduğunu söyledi.[349]

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ Barkun, Michael (2003). A Culture of Conspiracy: Apocalyptic Visions in Contemporary America. Berkeley: University of California Press.
  2. ^ Hidden Religion: The Greatest Mysteries and Symbols of the World's Religious Beliefs. ABC-CLIO. 2014. ISBN 978-1-61069-478-0. 
  3. ^ a b Harambam (August 2021). "From the unbelievable to the undeniable: Epistemological pluralism, or how conspiracy theorists legitimate their extraordinary truth claims". European Journal of Cultural Studies. SAGE Publications. 24 (4): 990-1008. doi:10.1177/1367549419886045. ISSN 1460-3551. 
  4. ^ a b c d e "Medical conspiracy theories: Cognitive science and implications for ethics" (PDF). Medicine, Health Care and Philosophy. Springer on behalf of the European Society for Philosophy of Medicine and Healthcare. 23 (3): 505-518. April 2020. doi:10.1007/s11019-020-09951-6. ISSN 1572-8633. PMC 7161434 $2. PMID 32301040. 8 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2021.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  5. ^ "Conspiracy Theorists Really Do See The World Differently, New Study Shows". Science Alert. 23 Ekim 2017. 23 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  6. ^ "Conspiracy Theorists Have a Fundamental Cognitive Problem, Say Scientists". Inverse. 17 Ekim 2017. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2020.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ "10 Controversial Air Crash Conspiracy Theories". Listverse. 23 Temmuz 2014. 15 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2017. 
  8. ^ a b "Bring out the cranks and conspiracy theorists". Financial Times. 7 Ağustos 2009. 31 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2017. 
  9. ^ "History's greatest conspiracy theories". The Daily Telegraph. 19 Kasım 2008. 30 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018. 
  10. ^ Cults, Conspiracies, and Secret Societies: The Straight Scoop on Freemasons, the Illuminati, Skull and Bones, Black Helicopters, the New World Order, and Many, Many More. Vintage Books. 2009. ISBN 9780307390677. Erişim tarihi: 26 Kasım 2021 – Google Books vasıtasıyla. 
  11. ^ "Fox gives Glenn Beck's show the boot". Los Angeles Times. 7 Nisan 2011. 10 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2017. 
  12. ^ "Ben Carson is ready for the coming American apocalypse". The Week. 2 Ekim 2015. 1 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2017. 
  13. ^ "My month with chemtrails conspiracy theorists". The Guardian. 22 Mayıs 2017. 15 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2017. 
  14. ^ Shearer (10 Ağustos 2016). "Quantifying expert consensus against the existence of a secret, large-scale atmospheric spraying program". Environmental Research Letters. 11 (8): 084011. doi:10.1088/1748-9326/11/8/084011. 
  15. ^ a b "History's greatest conspiracy theories". The Daily Telegraph. 19 Kasım 2008. 12 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ Izvestia, February 8, 1991, pg. 7
  17. ^ a b "MH17: five of the most bizarre conspiracy theories". The Guardian. 22 Temmuz 2014. 25 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2017. 
  18. ^ "'This is where MH370 crashed': Fisherman claims he saw Malaysian Airlines plane go down". NZ Herald. 16 Ocak 2019. Etkinlik zamanı: 6:43am. 2 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022. 
  19. ^ "New theories claim MH370 was 'remotely hijacked', buried in Antarctica". 16 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi – www.newshub.co.nz vasıtasıyla. 
  20. ^ "Malaysia Airlines flight MH17 was shot down from pro-Russian rebel controlled territory, investigation finds". Sydney Morning Herald. 29 Eylül 2016. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2018. 
  21. ^ "Conspiracy Theories Behind BP Oil Spill in Gulf – From Dick Cheney To UFOs". CBS News. 1 Temmuz 2010. 1 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  22. ^ "The conspiracy theories behind the BP oil spill". The Week. 14 Temmuz 2010. 23 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2017. 
  23. ^ "New Coke Origins". Snopes.com. 8 Ağustos 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2010. 
  24. ^ "Coca-Cola's Big Fizzle". Time. 12 Nisan 2005. 10 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2011.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  25. ^ a b c d e f Revelation: A Commentary. Louisville, Kentucky: Westminster Knox Press. 2009. ss. 248-249. ISBN 978-0-664-22121-8.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  26. ^ "Is 2017 a Bumper Year for Conspiracy Theories?". Yahoo News. 11 Ekim 2017. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2017. 
  27. ^ a b c Reclaiming History: The Assassination of President John F. Kennedy. New York: W. W. Norton & Company. 2007. ss. xiv, 1273. ISBN 978-0-393-04525-3.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  28. ^ "Chapter 16: The JFK Assassination". Web of Conspiracy: A Guide to Conspiracy Theory Sites on the Internet. Medford, New Jersey: Information Today, Inc./CyberAge Books. 2008. s. 203. ISBN 978-0-910965-81-1. 
  29. ^ Conspiracy Theories in American History: An Encyclopedia. Santa Barbara, California: ABC-CLIO, Inc. 2003. s. 383. ISBN 978-1-57607-812-9.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  30. ^ a b "Six Options for History". Not in Your Lifetime. New York: Open Road. 2013. s. 238. ISBN 978-1-4804-3548-3. 1 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  31. ^ Kauffman, Michael W. (2004). American Brutus: John Wilkes Booth and the Lincoln Conspiracies, p. 185 (New York: Random House), 978-0-375-50785-4
  32. ^ Voodoo Histories: How Conspiracy Theory Has Shaped the Modern World. Vintage. 2010. ss. 7-8.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  33. ^ "Rightist website marks anniversary of Rabin's murder – with a conspiracy theory contest". Haaretz. 11 Ekim 2010. 15 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2012.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  34. ^ "Presidential conspiracy theories, from Zachary Taylor to JFK". The Washington Post. 28 Mart 2017. 7 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2017. 
  35. ^ "The Death of George S. Patton" (PDF). osssociety.org. OSS Society. 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2021. 
  36. ^ "General George S. Patton was assassinated to silence his criticism of allied war leaders, claims new book". The Telegraph. 20 Aralık 2008. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  37. ^ "History's greatest conspiracy theories". The Daily Telegraph. 19 Kasım 2008. 30 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018. 
  38. ^ "Dag Hammarskjöld: evidence suggests UN chief's plane was shot down". The Guardian (UK). 17 Ağustos 2011. 4 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2016.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  39. ^ a b "The 70 Greatest Conspiracy Theories in Pop-Culture History". Vulture (İngilizce). 23 Ekim 2016. 25 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2021. 
  40. ^ "Mozartian Conspiracy Theories | Robert Greenberg | Speaker, Composer, Author, Professor, Historian". robertgreenbergmusic.com (İngilizce). 7 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2021. 
  41. ^ "Who killed the prime minister? The unsolved murder that still haunts Sweden". The Guardian (İngilizce). 16 Mayıs 2019. 16 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2021. 
  42. ^ "Bizarre Rumors & Conspiracy Theories That Claim Linkin Park Lead Singer Chester Bennington Was Murdered". www.yahoo.com (İngilizce). 14 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2021. 
  43. ^ "David Kelly – what is behind the conspiracy theories?". The Telegraph (London). 9 Haziran 2011. 19 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  44. ^ "It's time to end the many conspiracy theories over Subhash Chandra Bose's death". The Print. 10 Şubat 2018. 5 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  45. ^ "Solving the Mystery of Netaji's 'Disappearance': Part One". The Wire. 23 Ocak 2020. 3 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  46. ^ Laid to Rest: The Controversy over Subhas Chandra Bose's Death. India: Roli Books. 2018. ISBN 9788193626030.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  47. ^ "Undermining Sushant Rajput's tragic death". Hindustan Times. 22 Temmuz 2020. 23 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2020. 
  48. ^ "Conspiracy Theories - TIME". 20 Kasım 2008. 5 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi – content.time.com vasıtasıyla. 
  49. ^ "History's greatest conspiracy theories". The Daily Telegraph. 19 Kasım 2008. 30 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018. 
  50. ^ Guardian Staff (3 Aralık 2018). "'It's the real me': Nigerian president denies dying and being replaced by clone". The Guardian. 3 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2018. 
  51. ^ "Nigerian President Buhari denies death and body double rumours". BBC News. BBC. 3 Aralık 2018. 3 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2018. 
  52. ^ "Why fans think Avril Lavigne died and was replaced by a clone named Melissa". The Guardian (İngilizce). 16 Mayıs 2017. ISSN 0261-3077. 15 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2020.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  53. ^ "Is Donald Trump using a fake Melania? Conspiracy theories flood social media". BBC. 19 Ekim 2017. 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  54. ^ "The 'Fake Melania' Conspiracy Theory is Back". Esquire. 9 Mart 2019. 13 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  55. ^ de Boer, Sjoerd (2022). The Hitler Myths: Exposing the Truth Behind the Stories about the Führer. Frontline Books. ISBN 978-1-39901-905-7. 
  56. ^ Charlier, Philippe; Weil, Raphael; Rainsard, P.; Poupon, Joël; Brisard, J.C. (1 Mayıs 2018). "The remains of Adolf Hitler: A biomedical analysis and definitive identification". European Journal of Internal Medicine. 54: e10-e12. doi:10.1016/j.ejim.2018.05.014. PMID 29779904. 
  57. ^ a b " 'Elvis Presley is alive' and 10 more conspiracy theories". The Week. 24 Nisan 2017. 7 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017. 
  58. ^ "Adolf Hitler alive: weird conspiracy theories". The Daily Telegraph. 29 Eylül 2009. 21 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018. 
  59. ^ Uhl, Matthias, (Ed.) (2005). The Hitler Book: The Secret Dossier Prepared for Stalin from the Interrogations of Hitler's Personal Aides. New York: Public Affairs. s. 288. ISBN 978-1-58648-366-1.  r eksik |soyadı1= (yardım)
  60. ^ Hitler: A Biography. New York: W. W. Norton & Company. 2008. s. 1037. ISBN 978-0-393-06757-6.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  61. ^ The Last Days of Hitler: The Legends, The Evidence, The Truth. Brockhampton Press. 1999. ss. 22, 23. ISBN 978-1-86019-902-8.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  62. ^ Beschloss, Michael (Aralık 2002). "Dividing the Spoils" |url= değerini kontrol edin (yardım). Smithsonian Magazine. 15 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2018. 
  63. ^ "Lord Lucan: the strangest theories about his disappearance". The Week. 4 Şubat 2016. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2017. 
  64. ^ "Lord Lucan was fed to tiger at Howletts zoo in Canterbury, it has been claimed". Kent Online. 30 Ocak 2016. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2017. 
  65. ^ "Lord Lucan – The Mystery Unravelled". BBC. 7 Mart 2005. 14 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2017. 
  66. ^ "Ten years since Maddie's disappearance, the McCanns still face an onslaught of conspiracy theories". International Business Times. 3 Mayıs 2017. 26 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2017. 
  67. ^ a b c "Gingrich Spreads Conspiracy Theory". FactCheck.org. Annenberg Public Policy Center. 22 Mayıs 2017. 24 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2017. At this point in the investigation, it is believed that Seth Rich was the victim of an attempted robbery. The assertions put forward by Mr. Wheeler are unfounded.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  68. ^ a b c "The baseless claim that slain DNC staffer Seth Rich gave emails to WikiLeaks". PolitiFact.com. 23 Mayıs 2017. 22 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2018. There is no trustworthy evidence supporting the theory that Rich was WikiLeaks' source for thousands of DNC emails. The police believe his death was the result of a botched robbery, not a political assassination.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  69. ^ "Cyber-spying: Bear on bear". The Economist. 22 Eylül 2016. 20 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2017. 
  70. ^ "Conspiracy theory that Comey hid Seth Rich's ties to WikiLeaks based on retracted story". PolitiFact.com. 26 Mayıs 2017. 16 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  71. ^ "Fox News web site retracts debunked reporting on DNC staffer Seth Rich". Snopes.com. 23 Mayıs 2017. 23 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  72. ^ "Sean Hannity, a Murder and Why Fake News Endures". The New York Times. 24 Mayıs 2017. 28 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2018.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  73. ^ "How Seth Rich's death became an Internet conspiracy theory". Los Angeles Times. 24 Mayıs 2017. 29 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2018. Despite police statements and Rich's family concluding that his death was the result of an attempted robbery, the rumor spread within the same circles that churned out the bogus 'PizzaGate' story  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  74. ^ "The Seth Rich conspiracy shows how fake news still works". The Washington Post. 20 Mayıs 2017. 20 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  75. ^ Chronicle Environment Writer (6 Temmuz 2009). "San Francisco Bay Area". San Francisco Chronicle. 27 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2010.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım)
  76. ^ "The Green-Ink Brigade". Literary Review. 24 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2012.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  77. ^ "Beyonce and the Illuminati: Music's Most WTF Conspiracy Theories, Explained". Rolling Stone. 9 Ekim 2017. 12 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2017. 
  78. ^ "Angels & Demons Causing Serious Controversy". KFSN-TV/ABC News. 17 Mayıs 2009. 4 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2011.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  79. ^ Jared Jacang Maher (30 Ağustos 2007). "DIA Conspiracies Take Off". Denver Westword. 25 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2008. 
  80. ^ a b Citations:
  81. ^ "Rudy Giuliani claims the US embassy in Ukraine works for George Soros - "They're all Soros people"pic.twitter.com/xpa1TS9PLh". 20 Kasım 2019. 21 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  82. ^ "Lou Dobbs guest Joe diGenova says George Soros controls a large part of the State Department and activities of FBI agents". Media Matters for America. 14 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  83. ^ "Masonic Conspiracy Theories". HuffPost. 18 Temmuz 2012. 16 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. 
  84. ^ "Was Titanic inquiry scuppered by the Freemasons?". The Daily Telegraph. 23 Kasım 2015. 21 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018. 
  85. ^ Voodoo Histories: How Conspiracy Theory Has Shaped the Modern World. Vintage. 2010. s. 82.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  86. ^ a b "The Tin-Foil Hats Are Out in Turkey". Foreign Policy. 12 Eylül 2016. 9 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  87. ^ "The Middle East 'mastermind' who worries Erdogan". Al-Monitor. 31 Ekim 2014. 7 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2017.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  88. ^ "Unraveling the AKP's 'Mastermind' conspiracy theory". Al-Monitor. 19 Mart 2015. 8 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2017.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  89. ^ "Why Turkish government pushes 'global conspiracy' narrative". Al-Monitor. 9 Ocak 2017. 10 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2017.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  90. ^ "Foreign powers performing 'earthquake tests' near Istanbul to destroy economy: Ankara mayor". Hurriyet Daily News. 7 Şubat 2017. 7 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2017. 
  91. ^ "Geheimbotschaften in der Jeanshose". tagesspiegel. 27 Kasım 2017. 4 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2017. 
  92. ^ "Hezbollah: We have captured an Israeli 'spy eagle' in Lebanon". The Jerusalem Post. 16 Ekim 2013. 27 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2016.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  93. ^ "Saudis hold Israel 'spy vulture'". BBC. 5 Ocak 2011. 21 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2019. 
  94. ^ "Roswell and the world's other great conspiracy theories". The Daily Telegraph. 13 Ekim 2016. 12 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  95. ^ "Harold Wilson resignation 'linked to MI6, burglary and insider trading'". The Times. 22 Ağustos 2008. 9 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2017. 
  96. ^ "MI5 put union leaders and protesters under surveillance during cold war". The Guardian. 6 Ekim 2009. 9 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2017. 
  97. ^ "Pakistani Islamist politician claims Malala was not injured". The Daily Telegraph. 5 Kasım 2012. 3 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018. 
  98. ^ "Pakistan thrives on conspiracy theory". Financial Times. 24 Ekim 2012. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2017. 
  99. ^ "The antagonism towards Malala in Pakistan". BBC. 10 Ekim 2014. 24 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2018. 
  100. ^ "Malala Yousafzai is a hero to many, but has few fans in her homeland". The Sydney Morning Herald. 18 Ağustos 2017. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2017. 
  101. ^ "History's greatest conspiracy theories". The Daily Telegraph. 19 Kasım 2008. 30 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018. 
  102. ^ Antisemitism: a historical encyclopedia of prejudice. 2005. s. 55. ISBN 978-1-85109-439-4.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  103. ^ Anthropology and the Racial Politics of Culture. Duke University Press. 2010. s. 158. ISBN 978-0822346982.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  104. ^ The Communication of Hate. Peter Lang. 2010. s. 52. ISBN 978-1433104473. 
  105. ^ Stein (19 Aralık 2008). "Who runs Hollywood? C'mon". Los Angeles Times. 10 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2015. 
  106. ^ ""Denial": how to deal with a conspiracy theory in the era of 'post-truth'". Cambridge University Press. 16 Şubat 2017. 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2017. 
  107. ^ "New online generation takes up Holocaust denial". The Observer. 22 Ocak 2017. 21 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2017.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  108. ^ "Holocaust Revisionism". Time. 2009. 22 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2017. 
  109. ^ Extreme Speech and Democracy. Oxford University Press. 2010. s. 553. ISBN 978-0199601790. 
  110. ^ "Baku pins hopes on Eurovision to boost image". The Irish Times. 12 Mayıs 2012. 20 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2012.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  111. ^ "Aliyev Blames 'Armenian Lobby' For Fresh Corruption Scandal". azatutyun.am. RFE/RL. 5 Eylül 2017. 29 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2019. 
  112. ^ "Closing Speech by Ilham Aliyev at the conference on the results of the third year into the "State Program on the socioeconomic development of districts for 2009–2013"". 11 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2014. 
  113. ^ "Closing Speech by Ilham Aliyev". 26 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2015. 
  114. ^ "Armenia pulls out of Azerbaijan-hosted Eurovision show". BBC News. BBC. 7 Mart 2012. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2015. 
  115. ^ "Turkish minister says Russian media run by Armenians, German media not free". Hürriyet Daily News. 7 Haziran 2016. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2016. 
  116. ^ "Arkansas Legal Ethics". Law.cornell.edu. 22 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2010. 
  117. ^ Weems, Samuel A. 2002. Armenia: secrets of a Christian terrorist state. The Armenian Great deception series, v. 1. Dallas: St. John Press.
  118. ^ Black garden Armenia and Azerbaijan through peace and war. New York London: New York University Press. 2013. ISBN 978-0-8147-6032-1.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  119. ^ Human Rights, the UN and the Bahá'ís in Iran. Martinus Nijhoff. 2003. s. 294. ISBN 978-90-411-1953-7.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  120. ^ Death Plus 10 years. HarperCollins. 1993. s. 200. ISBN 978-0-00-255045-1.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  121. ^ Lifting the Veil. Hodder & Stoughton Ltd. 1995. s. 223. ISBN 978-0-340-62814-0. 
  122. ^ Brookshaw, Dominic P.; Fazel, Seena B., (Ed.) (2008). "Anti-Baha'ism and Islamism in Iran". The Baha'is of Iran: Socio-historical studies. New York, NY: Routledge. s. 200. ISBN 978-0-203-00280-3.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  123. ^ Chronicle of Britain: Incorporating a Chronicle of Ireland. Jacques Legrand. 1992. s. 605. ISBN 9781872031354.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  124. ^ a b c d Camp, Claudia V., (Ed.) (1997). Can a 'History of Israel' Be Written?. London, England: Continuum International Publishing Group. ss. 27-28. ISBN 978-0567043207.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); r eksik |soyadı1= (yardım)
  125. ^ "Lent and Ash Wednesday are NOT pagan relics". 13 Şubat 2013. 17 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2018. 
  126. ^ Religion and the Racist Right. UNC Press. 1997. ss. 192-193. ISBN 9780807846384.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  127. ^ Urban Religion and the Second Great Awakening. Madison, NJ: Fairleigh Dickinson University Press. 1986. s. 115. ISBN 978-0-8386-3227-7.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  128. ^ The New Anti-Catholicism: The Last Acceptable Prejudice. Oxford University Press. 1 Nisan 2003. s. 23. ISBN 978-0-19-515480-1.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  129. ^ John Tracy Ellis, "American Catholicism", University of Chicago Press 1956.
  130. ^ Religion and terrorism: an interfaith perspective. Westport, CT: Praeger. 2003. ss. 21, 30, 55, 91.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  131. ^ Gregory Campbell McDermott. "I am not the Catholic candidate": Local Issues and the Catholic Question in John F. Kennedy's 1960 Presidential Campaign. 27 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  132. ^ "Transcript: JFK's Speech on His Religion". NPR. 5 Aralık 2007. 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2016. 
  133. ^ "Pope Renounces Papal Throne". Vatican Information Service, 2 November 2013 Bulletin – English Edition. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2014. 
  134. ^ "Scandal threatens to overshadow pope's final days". CNN. 25 Şubat 2013. 7 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2014. 
  135. ^ "Did a Secret Vatican Report on Gay Sex and Blackmail Bring Down the Pope?". Yahoo News. 22 Şubat 2013. 7 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2014. 
  136. ^ Encyclopaedia Britannica. 
  137. ^ "One in four Americans think Obama may be the antichrist, survey says". The Guardian. 2 Nisan 2013. 19 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2017. 
  138. ^ "Obama the antichrist? Global warming a myth? Lizard people controlling the world? Conspiracy theory research reveals bizarre beliefs prevalent in US". The Independent. 4 Nisan 2013. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2017. 
  139. ^ "The Book of Revelation does not describe the anti-Christ as someone with characteristics matching those of Barack Obama". Snopes. 25 Mayıs 2016. 28 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  140. ^ "History's greatest conspiracy theories". The Daily Telegraph. 19 Kasım 2008. 30 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018. 
  141. ^ Voodoo Histories: How Conspiracy Theory Has Shaped the Modern World. Vintage. 2010. ss. 187-218, Chapter 6: Holy Blood, Holy Grail, Holy Shit.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  142. ^ John L. Esposito, Emad El-Din Shahin (September 2013). The Oxford Handbook of Islam and Politics. Oxford University Press. ISBN 9780190631932. 
  143. ^ "'Love Jihad' and religious conversion polarise in Modi's India". Reuters. 4 Eylül 2014. 9 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2017. 
  144. ^ "Muzaffarnagar: 'Love jihad', beef bogey sparked riot flames". Hindustan Times. 12 Eylül 2013. 5 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2014. 
  145. ^ Ananthakrishnan G (13 Ekim 2009). "'Love Jihad' racket: VHP, Christian groups find common cause". The Times of India. 5 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2014. 
  146. ^ "India's Fake 'Love Jihad'". Foreign Policy. 5 Eylül 2014. 24 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2015.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  147. ^ Liz Fekete (15 Aralık 2011). "The Muslim conspiracy theory and the Oslo massacre". Race & Class. 53 (3): 30-47. doi:10.1177/0306396811425984. 
  148. ^ Langton (2010)
  149. ^ Hindson & Caner 2008.
  150. ^ a b De Young 2004.
  151. ^ Riddell 2001.
  152. ^ a b Waardenburg 1999.
  153. ^ "Christianity from a Bahá'í Perspective". bahai-library.com (İngilizce). 18 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2021. 
  154. ^ Encyclopedia of White Power: A Sourcebook on the Radical Racist Right. AltaMira Press. 2000. s. 539. ISBN 9780742503403. 
  155. ^ Multiculturalism in the United States: Current Issues, Contemporary Voices. SAGE Knowledge. 2000. ss. 57-60. ISBN 9780761986485. 
  156. ^ Capehart. "A petition to 'stop white genocide'?". The Washington Post. 15 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2015. 
  157. ^ Amalgamation Schemes: Antiblackness and the Critique of Multiracialism. Univ of Minnesota Press. 2008. ss. 207-08. ISBN 978-0816651047. 
  158. ^ Perry, Barbara. "'White Genocide': White Supremacists and the Politics of Reproduction." Home-grown hate: Gender and organized racism (2001): 75–85.
  159. ^ From Freedom Fighters to Terrorists: Women and Political Violence. Ashgate Publishing, Ltd. 2013. s. 90. ISBN 9781409498575.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  160. ^ "8 in 10 French people believe a conspiracy theory: survey". Yahoo News. 8 Ocak 2018. 18 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2018. 
  161. ^ "Conspiracy Watch: Is Abortion Black Genocide?". Mother Jones. 12 Ekim 2010. 20 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2018.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  162. ^ "Rick Tyler: Gingrich Backer Airs 'Black Genocide' Theory on MSNBC". International Business Times. 1 Şubat 2012. 16 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2013. 
  163. ^ Maya Angelou: Diversity Makes for a Rich Tapestry. Enslow Publishers. 2006. ss. 52-53. ISBN 978-0766024694.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  164. ^ "Birth Control and the Negro Woman". Ebony. 23 (5). March 1968. s. 29.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  165. ^ "Black Power vs. Black Genocide". The Black Scholar. 1 (2): 47-52. December 1969. doi:10.1080/00064246.1969.11430663.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  166. ^ "Legal Abortions, Ready or Not". New York Magazine. 3 (21). 25 Mayıs 1970. s. 68. ISSN 0028-7369.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  167. ^ "Questions about Rastafari". Rastafaritimes.com. 7 Ekim 2005. 16 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2010.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  168. ^ "Haile Selassie: Who was the Rastafarian Messiah?". BBC News. 28 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2015. 
  169. ^ Harry Jaffe, So-called "plan" for white supremacy lives on in D.C. 28 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Washington Examiner, 30 August 2010.
  170. ^ Jeffrey R. Henig and Wilbur C. Rich, Mayors in the middle: politics, race, and mayoral control of urban schools. Princeton University Press, 2004, pp. 204–207.
  171. ^ "Skeptoid: The Plan to Retake Washington". 7 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  172. ^ Jonetta Rose Barras, Recruiting Diversity: Michelle Rhee's campaign to diversify DCPS means wooing white parents 4 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Washington CityPaper, 27 August 2010.
  173. ^ "US base leads poll's top conspiracy theories". The Guardian. 31 Temmuz 2008. 24 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2017. 
  174. ^ "Colorado cow mutilations baffle ranchers, cops, UFO believer". The Denver Post. 8 Aralık 2009. 2 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2017. 
  175. ^ Conspiracy Theories in American History: An Encyclopedia. ABC-CLIO. 2003. s. 125. ISBN 978-1-57607-812-9.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  176. ^ A Culture of Conspiracy: Apocalyptic Visions in Contemporary America. University of California Press. 4 Mayıs 2006. s. 86. ISBN 978-0-520-24812-0.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  177. ^ a b c d Sutcliffe, Steven; Sweetman, William, (Ed.) (2016). UFOs, Conspiracy Theories and the New Age: Millennial Conspiracism. Bloomsbury Advances in Religious Studies. London, England: Bloomsbury Publishing. s. 94. ISBN 978-1474253208.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); r eksik |soyadı1= (yardım)
  178. ^ Invented Knowledge: False History, Fake Science and Pseudo-Religions. London, England: Reaktion Books. 2009. s. 212. ISBN 978-1-86189-430-4.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  179. ^ Egyptomania: A History of Fascination, Obsession and Fantasy. London, England: Reaktion Books. 2016. s. 292. ISBN 978-1-78023-639-1.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  180. ^ "The Reptilian Elite". Time. 2009. 23 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2017. 
  181. ^ Romano (7 Ağustos 2016). "Social justice, shipping, and ideology: when fandom becomes a crusade, things get ugly". Vox (İngilizce). 23 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  182. ^ a b "HOW A FAKE BABY IS BORN". The Atlantic. 13 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  183. ^ "A Journey Into The Dark Heart Of Celebrity Relationship Conspiracy Theories". Buzzfeed News. 22 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  184. ^ a b Everything I Need I Get from You: How Fangirls Created the Internet as We Know It. Farrar, Straus and Giroux. 2022. ss. 173-222. ISBN 9780374722722.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  185. ^ "Combating Fake News: An Agenda for Research and Action – Shorenstein Center". 2 Mayıs 2017. 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2018. 
  186. ^ Lawrence Johnstone Burpee, "The Oxford Encyclopedia of Canadian History," Oxford University Press, 1926, pg 477.
  187. ^ Voodoo Histories: How Conspiracy Theory Has Shaped the Modern World. Vintage. 2010. s. 20.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  188. ^ "The Accidental Invention of the Illuminati Conspiracy". BBC. 9 Ağustos 2017. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2018. 
  189. ^ "Historians Find 'Proof' that Nazis Burnt Reichstag". The Telegraph. Birleşik Krallık. 15 Nisan 2001. 9 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018. 
  190. ^ "Agujeros Negros del 11-M". 6 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2011. 
  191. ^ Conspiracy Theories in American History: An Encyclopedia, edited by Peter Knight, pp 689
  192. ^ "America created the Islamic State of Iraq and Syria? Meet the ISIS 'truthers'". The Week. 2 Eylül 2014. 26 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  193. ^ "Inside jobs and Israeli stooges: why is the Muslim world in thrall to conspiracy theories?". New Statesman. 16 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  194. ^ "African Shia Cleric: Boko Haram attrocity is a conspiracy against Islamic resurgence in Nigeria". ABNA World Service. 8 Şubat 2012. 3 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  195. ^ "Nigeria: Boko Haram Conceived to Destroy Islam – Prof. Bunza". Daily Trust. AllAfrica. 8 Şubat 2012. 3 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017. 
  196. ^ Bažant (2007). "Mechanics of Progressive Collapse: Learning from World Trade Center and Building Demolitions" (PDF). Journal of Engineering Mechanics. 133 (3): 308-19. doi:10.1061/(ASCE)0733-9399(2007)133:3(308). 9 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017. 
  197. ^ Swan, Robbyn (2011). The Eleventh Day: The Full Story of 9/11 and Osama bin Laden. New York: Ballantine. s. 104. ISBN 978-1-4000-6659-9.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); Yazar eksik |soyadı2= (yardım)
  198. ^ "Debunking the 9/11 Myths: Special Report – The World Trade Center". Popular Mechanics. Hearst Communication. 3 Şubat 2005. 11 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017. 
  199. ^ "Conspiracy Theorists Blame Jews For Sandy Hook Massacre". Anti-Defamation League. 18 Aralık 2012. 4 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017. 
  200. ^ David Mikkelson, FBI Admits Sandy Hook Hoax?: Rumor: The FBI revealed that no murders occurred in Newtown, Connecticut, in 2012, proving the Sandy Hook massacre was an elaborate hoax, Snopes (7 February 2015).
  201. ^ "Limbaugh: Maybe the Mayan apocalypse made Adam Lanza do it". 20 Aralık 2012. 16 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2018. 
  202. ^ Nelson (4 Ocak 1999). "Conspiracy Nuts Hit New Low With The Body Count". Daily News. New York. 21 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2015. 
  203. ^ "The Clinton BS Files: "Lock her up" isn't really about emails – the right's been accusing the Clintons of murder for decades". Salon. 29 Ağustos 2016. 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2017. 
  204. ^ "Clinton Crazy". The New York Times. 23 Şubat 1997. 15 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  205. ^ "The People President Clinton Didn't Have to Pardon…Because They're All Dead". TruthOrFiction.com. 17 Mart 2015. 14 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2018. 
  206. ^ "MSNBC News Host Joe Scarborough Criticized For Tweeting Conspiracy Theories Following Jeffrey Epstein's Apparent Suicide". Newsweek. 10 Ağustos 2019. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022. 
  207. ^ "Jeffrey Epstein: How conspiracy theories spread after financier's death". BBC News. 12 Ağustos 2019. 7 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022. 
  208. ^ "History's greatest conspiracy theories". The Daily Telegraph. 19 Kasım 2008. 30 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018. 
  209. ^ "The top 10 bogus ANC conspiracy theories". Business Live. 25 Mayıs 2016. 4 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  210. ^ "Thuli a CIA spy, says deputy minister". IOL. 8 Eylül 2014. 29 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  211. ^ "Malema thrives on political conspiracy theories". South African Broadcasting Corporation. 3 Ekim 2012.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)[ölü/kırık bağlantı]
  212. ^ David Aaronovitch (2010). Voodoo Histories: How Conspiracy Theory Has Shaped the Modern World. Vintage. ss. 287-91. 
  213. ^ David Aaronovitch (2010). Voodoo Histories: How Conspiracy Theory Has Shaped the Modern World. Vintage. ss. 285-90. 
  214. ^ "Trump Is Still Touting the Obama 'Birther' Conspiracy Theory Behind Closed Doors". Yahoo News. 29 Kasım 2017. 29 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. 
  215. ^ "Trump Still Believes 'Birther' Obama Conspiracy". Newsweek on MSN. 29 Kasım 2017. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. 
  216. ^ "Trump, Grand Wizard of Birtherism". The New York Times. 17 Eylül 2016. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. 
  217. ^ "Inside The Top Benghazi Conspiracy Theories That Refuse To Go Away". International Business Times. 11 Mayıs 2013. 6 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2017. 
  218. ^ "Benghazi Conspiracy Theories Definitively Debunked. Again". HuffPost. 24 Ocak 2015. 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2017. 
  219. ^ "Rand Paul is a conspiracy theorist: Time for the world to call him what he is". Salon. 3 Aralık 2014. 14 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2017. 
  220. ^ Berlet, Chip (July 2012). "Collectivists, Communists, Labor Bosses, and Treason: The Tea Parties as Right-Wing Populist Counter-Subversion Panic". Critical Sociology. 38 (4): 565-87. doi:10.1177/0896920511434750. 
  221. ^ "'Breivik manifesto' details chilling attack preparation". BBC. 24 Temmuz 2011. 26 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2018. 
  222. ^ "What is the "deep state"?". The Economist. 9 Mart 2017. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2017. 
  223. ^ "What is the 'Deep State' and how does it influence Donald Trump?". The Independent. 6 Mart 2017. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2017. 
  224. ^ "What Is the Deep State?". The Nation. 17 Şubat 2017. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2017. 
  225. ^ "Trump to Fight 'Deep State' With Secret, Private Spy Network Around the World?". Yahoo News. 6 Aralık 2017. 6 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2017. 
  226. ^ "Deep State: How a Conspiracy Theory Went From Political Fringe to Mainstream". Newsweek. 2 Ağustos 2017. 29 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2017. 
  227. ^ "Deep State: Inside Donald Trump's Paranoid Conspiracy Theory". Rolling Stone. 9 Mart 2017. 20 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2017. 
  228. ^ "Google shared conspiracy theories that sought to tie Texas shooter to antifa movement". USA Today. 8 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2017. 
  229. ^ "Here Is The Misinformation Going Around About The Texas Church Shooting". BuzzFeed News. 5 Kasım 2017. 5 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  230. ^ "Was the Texas Church Shooter an Antifa Member Who Vowed to Start Civil War?". Snopes.com. 5 Kasım 2017. 6 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2017. 
  231. ^ Nero: the end of a dynasty. Londra: Routledge. 2013. ISBN 978-0-415-21464-3.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  232. ^ Korte (4 Ekim 2019). "Trump's Story of Hunter Biden's Chinese Venture Is Full of Holes". 12 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2019. 
  233. ^ "The Invention of the Conspiracy Theory on Biden and Ukraine". The New Yorker (İngilizce). 4 Ekim 2019. ISSN 0028-792X. 18 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2019.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)"The Invention of the Conspiracy Theory on Biden and Ukraine". The New Yorker (İngilizce). 4 Ekim 2019. ISSN 0028-792X. 18 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2019.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  234. ^ "Rudy Found Hunter Biden Emails That Totally Weren't Stolen by Russia". NY Mag. NY Mag. 14 Ekim 2020. 14 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2020. 
  235. ^ "Gingrich Pushes 'Soros Stole the Election' Conspiracy Theory on Fox News". Haaretz. 5 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2021. 
  236. ^ "Most Republicans Still Won't Accept That Biden Won". FiveThirtyEight (İngilizce). 7 Mayıs 2021. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2021. ...polling over the past few months has consistently shown that a solid majority of Republicans do not think Biden won fairly, despite the lack of evidence suggesting otherwise.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  237. ^ "Most Republicans still believe 2020 election was stolen from Trump – poll". The Guardian (İngilizce). 24 Mayıs 2021. 24 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2021. 
  238. ^ "More Than Half Of Republicans Believe Voter Fraud Claims And Most Still Support Trump, Poll Finds". Forbes (İngilizce). 5 Nisan 2021. 5 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  239. ^ "Poll: Two-thirds of Republicans still think the 2020 election was rigged". Yahoo! News (İngilizce). 4 Ağustos 2021. 4 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  240. ^ "Right-wingers are spreading rumours that Michelle Obama is transgender – again". PinkNews | Latest lesbian, gay, bi and trans news | LGBTQ+ news (İngilizce). 17 Mayıs 2020. 21 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  241. ^ "PolitiFact - No, Michelle Obama is not a transgender woman". PolitiFact. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2022. 
  242. ^ "Michelle Obama is secretly a man, claims Trump's favourite conspiracy theorist". The Independent (İngilizce). 24 Ağustos 2020. 25 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2022. 
  243. ^ "Infowars Host, Alex Jones, calls Michelle Obama a man". USA TODAY (İngilizce). 26 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2022. 
  244. ^ "Joan Rivers jokes Obama is gay, first lady is transgender". CNN (İngilizce). 4 Temmuz 2014. 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  245. ^ "US: Conspiracy theorists actually think Michelle Obama is transgender after Joan Rivers joke". PinkNews | Latest lesbian, gay, bi and trans news | LGBTQ+ news (İngilizce). 11 Temmuz 2014. 13 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  246. ^ "Antisemit Komplo Teoricisi Kadir Mısırlıoğlu Öldü". Avlaremoz. 6 Mayıs 2019. 15 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022. 
  247. ^ "İngiltere Büyükelçisi Moore'dan Kadir Mısıroğlu'nun 'Atatürk' iddiasına yanıt: Sahte tarih!". t24.com.tr (2 Eylül 2017). 15 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2018. 
  248. ^ "Atatürk'ü böyle zehirlediler". Yeni Şafak. 6 Nisan 2015. 16 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020. 
  249. ^ "Half of Americans Believe in Medical Conspiracy Theories". NPR. 19 Mart 2014. 7 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018. 
  250. ^ "Cures and Cons". Scientific American. 1 Mart 2006. 26 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2019. 
  251. ^ a b "'Paul McCartney is dead' and 10 more conspiracy theories". The Week. 21 Ağustos 2017. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2017. 
  252. ^ "Steven Seagal Gets a Shot at Stardom". The Lost Angeles Times. 14 Şubat 1988. 4 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017. 
  253. ^ "Separating Fact from Fiction, The CIA and AIDS". Time. 2016. 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2016. 
  254. ^ Kruszelnicki, Karl S (15 Mart 2007). "Dr Karl's Great Moments in Science. CIA did (not) make AIDS?". Australian Broadcasting Corporation. 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2016. 
  255. ^ Horowitz, Leonard G. (1996). Emerging Viruses : AIDS and Ebola – Nature, Accident or Intentional?. Medical Veritas International. ISBN 9780923550127. 31 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2019. 
  256. ^ "Farrakhan claims Ebola invented to kill off blacks". Fox News Channel. 2 Ekim 2014. 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2016. 
  257. ^ a b "China coronavirus: Misinformation spreads online about origin and scale". BBC News. 30 Ocak 2020. 4 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2020. 
  258. ^ "The proximal origin of SARS-CoV-2". Nature Medicine. 26 (4): 450-452. April 2020. doi:10.1038/s41591-020-0820-9. PMC 7095063 $2. PMID 32284615. 
  259. ^ "Coronavirus was not genetically engineered in a Wuhan lab, says expert". Financial Times. 14 Şubat 2020. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2020.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  260. ^ Calisher (19 Şubat 2020). "Statement in support of the scientists, public health professionals, and medical professionals of China combatting COVID-19". The Lancet. 395 (10226): e42-e43. doi:10.1016/S0140-6736(20)30418-9. PMC 7159294 $2. PMID 32087122. 
  261. ^ "Experts debunk fringe theory linking China's coronavirus to weapons research". The Washington Post. 29 Ocak 2020. 2 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2020. 
  262. ^ "China's rulers see the coronavirus as a chance to tighten their grip". The Economist. 8 Şubat 2020. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2020. 
  263. ^ Kao (26 Mart 2020). "How China Built a Twitter Propaganda Machine Then Let It Loose on Coronavirus". ProPublica. 30 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2020. 
  264. ^ "Coronavirus is a Zionist plot, say Turkish politicians, media, public". The Jerusalem Post. 18 Mart 2020. 1 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  265. ^ "Coronavirus: Antisemitism". ADL. 22 Nisan 2020. 11 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2020. 
  266. ^ "Rodney Howard-Browne: Coronavirus Pandemic Is a Globalist Plot to Kill People With Vaccines". Right Wing Watch. 16 Mart 2020. 16 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  267. ^ "Police investigate UK far-right groups over anti-Muslim coronavirus claims". The Guardian. 5 Nisan 2020. 25 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  268. ^ "Islamophobes React to Coronavirus Pandemic with Anti-Muslim Bigotry". 30 Nisan 2020. 12 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2020. 
  269. ^ "QAnon Supporters And Anti-Vaxxers Are Spreading A Hoax That Bill Gates Created The Coronavirus". BuzzFeed News. 23 Ocak 2020. 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  270. ^ "Coronavirus: Fake news is spreading fast". BBC. 26 Şubat 2020. 17 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2020.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  271. ^ "Revealed: former Vodafone executive in 5G conspiracy video is UK pastor". The Guardian. 24 Nisan 2020. 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2020.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  272. ^ "The coronavirus did not escape from a lab. Here's how we know". Live Science. 21 Mart 2020. 21 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2020.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  273. ^ Yates. "Online claims that Chinese scientists stole coronavirus from Winnipeg lab have 'no factual basis'". Canadian Broadcasting Corporation. Etkinlik zamanı: 27 January 2020. 8 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  274. ^ Yates. "Chinese translation: 中国科学家从温尼伯实验室中窃取 冠状病毒的网络传言'没有事实根据'". Canadian Broadcasting Corporation. Etkinlik zamanı: 27 January 2020. 1 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020. 
  275. ^ "Coronavirus Wasn't Sent by 'Spy' From Canada". Factcheck.org. 28 Ocak 2020. 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  276. ^ "Covid origin: Why the Wuhan lab-leak theory is being taken seriously". BBC News. 27 Mayıs 2021. 30 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2021. 
  277. ^ "Why The U.S. Thinks A Lab In Wuhan Needs A Closer Look As A Possible Pandemic Source". NPR. 27 Mayıs 2021. 27 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2021. 
  278. ^ Bloom (14 Mayıs 2021). "Investigate the origins of COVID-19". Science. 372 (6543): 694. doi:10.1126/science.abj0016. PMID 33986172. 10 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2021. 
  279. ^ Centers for Disease Control and Prevention (2001). "Recommendations for using fluoride to prevent and control dental caries in the United States". MMWR Recomm Rep. 50 (RR–14): 1-42. PMID 11521913. 8 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  280. ^ a b Armfield JM (2007). "When public action undermines public health: a critical examination of antifluoridationist literature". Australia and New Zealand Health Policy. 4 (1): 25. doi:10.1186/1743-8462-4-25. PMC 2222595 $2. PMID 18067684. 
  281. ^ Freeze RA, Lehr JH (2009). "Fluorophobia". The Fluoride Wars: How a Modest Public Health Measure Became America's Longest-Running Political Melodrama. John Wiley & Sons. ss. 127-69. ISBN 978-0-470-44833-5. 
  282. ^ Murray N. Rothbard (January 1993). "Fluoridation Revisited". The Rothbard-Rockwell Report. 13 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  283. ^ "Donald Trump Has Finally Erased the Line Between Conservatism and Conspiracy Theories". New York. 1 Ağustos 2017. 4 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2017. 
  284. ^ Triggle, Nick (24 Mayıs 2010). "MMR doctor struck off register". BBC News. 26 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2010. 
  285. ^ "Rob Schneider Links Autism To Vaccines, Rails Against Big Government". HuffPost. 2 Temmuz 2012. 26 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2017. 
  286. ^ "Jim Carrey, Please Shut Up About Vaccines". Time. 1 Temmuz 2015. 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2017. 
  287. ^ "John Oliver blasts Trump as a 'human megaphone' for the anti-vaccine movement". The Washington Post. 26 Haziran 2017. 26 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2017. 
  288. ^ "Donald Trump says vaccinations are causing an autism 'epidemic'". The Independent. 17 Eylül 2015. 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2017. 
  289. ^ "COVID-19 Cases and Deaths by Vaccination Status in Virginia". Virginia Department of Health. 27 Kasım 2021. 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  290. ^ "Germany vaccination: Fines plan as measles cases rise". BBC. 26 Mayıs 2017. 4 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2018. 
  291. ^ "Watch John Oliver Explore How Trump, Memes Fueled Anti-Vaccine Movement". Rolling Stone. 26 Haziran 2017. 29 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2017. 
  292. ^ "Should Vaccines Be Required? In Italy, Parents Can Now Be Fined for Skipping Kids' Shots". Newsweek. 19 Haziran 2017. 26 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2017. 
  293. ^ "Measles outbreak in maps and graphics". BBC. 2 Mayıs 2013. 27 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2018. 
  294. ^ "Nigeria's polio campaign undermined by conspiracy theories". Al Arabiya News Channel. 26 Şubat 2013. 2 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2017. 
  295. ^ "Vaccines, the CIA, and how the War on Terror helped spread polio in Nigeria". The Guardian. 15 Temmuz 2011. 2 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2017. 
  296. ^ "Pakistan bomb blast: why health workers keep getting attacked". The Christian Science Monitor. 7 Ekim 2013. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2017. 
  297. ^ "After chilly forecast, Trump tweets U.S. 'could use a little bit of that good old Global Warming'". The Washington Post. 28 Aralık 2017. 29 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2017. 
  298. ^ "Yes, Donald Trump did call climate change a Chinese hoax". PolitiFact.com. 3 Haziran 2016. 5 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2016. 
  299. ^ a b "Fiddling with global warming conspiracy theories while Rome burns". The Guardian. 11 Şubat 2011. 18 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017. 
  300. ^ "The 5 most deranged conspiracy theories from GOP mega-donors' bizarro climate conference". Salon. 29 Mart 2017. 17 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2017. 
  301. ^ "Illuminati, Mind Control and Hurricanes: Conspiracy Theories Follow HAARP". International Business Times. 30 Temmuz 2015. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2017. 
  302. ^ Pappas (22 Mayıs 2014). "Conspiracy Theories Abound as U.S. Military Closes HAARP". NBC News. 28 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. 
  303. ^ "History's greatest conspiracy theories". The Daily Telegraph. 19 Kasım 2008. 30 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018. 
  304. ^ "The day they made it rain". WeatherOnline. 19 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2017.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  305. ^ "RAF rainmakers 'caused 1952 flood'". The Guardian. 30 Ağustos 2001. 20 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2017. 
  306. ^ "Is Pakistan in denial about tackling its problems?". BBC News. 21 Ekim 2010. 15 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2010.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  307. ^ "History's greatest conspiracy theories". The Daily Telegraph. 19 Kasım 2008. 30 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018. 
  308. ^ "Why bad ideas refuse to die". The Guardian. 28 Haziran 2016. 23 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2017. 
  309. ^ "Do they really think the earth is flat?". BBC. 4 Ağustos 2008. 29 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2017. 
  310. ^ "Flat Earth Society Says Evidence of Round Planet Part of Vast Conspiracy Theory". HuffPost. 29 Ekim 2012. 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2017. 
  311. ^ "MARK OF THE BEAST: Secret plan to 'implant us all with ID chips by 2017'". Daily Express. 25 Ağustos 2016. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2017. 
  312. ^ "'Vladimir Putin is advised by ALIENS' Councillor blames space reptiles for Ukraine crisis". Daily Express. 23 Şubat 2015. 2 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2017. 
  313. ^ "Structural Inefficiency in the Early Twentieth Century: Studies in the Aluminum and Incadescent Lamp Markets" (PDF). 24 Şubat 2005 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2015. 
  314. ^ The Scientist, The Madman, The Thief and Their Lightbulb: The Search for Free Energy. Birleşik Krallık: Simon & Schuster UK. 2003. ISBN 978-0684020907.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  315. ^ The Energy Machine of T. Henry Moray: Zero-Point Energy & Pulsed Plasma Physics. Adventures Unlimited Press. 2005. s. 13. ISBN 978-1931882422.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  316. ^ "End of road for car that ran on Water". The Sunday Times. 1 Aralık 1996. 22 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2013 – Google Groups vasıtasıyla.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  317. ^ Vallée (1994). "Anatomy of a Hoax: The Philadelphia Experiment Fifty Years Later" (PDF). Journal of Scientific Exploration. 8 (1): 47-71. 22 Aralık 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  318. ^ "History's greatest conspiracy theories". The Telegraph. 21 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2013. 
  319. ^ Allen (June–July 1996). "America's Dark Secret: The Port Chicago Disaster". Nexus Magazine. 3 (4). 7 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2015. 
  320. ^ "Hugo Chavez Says U.S. Hit Haiti With 'Earthquake Weapon'". Fox News Channel. 7 Nisan 2010. 27 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2010. 
  321. ^ "Mind Games: The Tortured Lives of 'Targeted Individuals'". Wired. 4 Mart 2018. ISSN 1059-1028. 2 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2018.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  322. ^ Brain Invaders, 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 31 Aralık 2018 
  323. ^ Mind Control, 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 31 Aralık 2018 
  324. ^ "Did the middle ages not really happen?". The Straight Dope (İngilizce). 22 Nisan 2011. 26 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2020. 
  325. ^ "King Arthur was really a Russian, say Slavs". The Daily Telegraph. 19 Nisan 2001. 13 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018. 
  326. ^ Brian Dunning (2 Şubat 2021). "Tartaria and the Mud Flood". Skeptoid. 2 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2022. 
  327. ^ "Stunts! Bumps! Fake Trumps! 25 pop-culture myths too weird to be true". The Guardian. 2 Aralık 2017. 2 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2017. 
  328. ^ "Profile: Gary McKinnon". BBC. 14 Aralık 2012. 10 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2018. 
  329. ^ "16 Batshit Space Conspiracy Theories That Will Freak You The Fuck Out". Buzzfeed News. 1 Mart 2017. 14 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2017. 
  330. ^ "The man whose biblical doomsday claim has some nervously eyeing 23 Sept". The Washington Post. 20 Eylül 2017. 23 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017. 
  331. ^ "Will 2017 solar eclipse cause secret planet 'Nibiru' to destroy Earth next month? (No, but conspiracy theorists think so)". The Daily Telegraph. 20 Ağustos 2017. 15 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018. 
  332. ^ "Please stop annoying this NASA scientist with your ridiculous Planet X doomsday theories". The Washington Post. 18 Kasım 2017. 28 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017. 
  333. ^ "Conspiracy theorists use the Bible to claim the eclipse is a sign of the apocalypse". The Kansas City Star. 2017. 13 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2017. Paul Begley says there is "overwhelming evidence that Planet X will destroy the Earth in 2017".  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  334. ^ "Armageddon via imaginary planet has been pushed back – yet again – to November". The Washington Post. 2017. 28 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  335. ^ "10 Sports Conspiracy Theories That Are Totally True". Bleacher Report. 9 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2014.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  336. ^ "10 Sports Conspiracy Theories That Are Totally True". Bleacher Report. 9 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2014.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  337. ^ "History's greatest conspiracy theories". The Daily Telegraph. 19 Kasım 2008. 30 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2018. 
  338. ^ Debunked!: Conspiracy Theories, Urban Legends, and Evil Plots of the 21st Century. Chicago Review Press. 2008. s. 80. ISBN 978-1-55652-970-2.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  339. ^ "Moyes – UEFA hot balls cost us". SkySports. 14 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2014. 
  340. ^ "The 13 most stunning sports conspiracy theories, ranked". Yahoo Sporting News. 12 Mayıs 2016. 27 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017. 
  341. ^ "The great World Cup Final mystery". BBC Sport. British Broadcasting Corporation. 2 Nisan 2002. 17 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2014. 
  342. ^ "World Cup moments: Mystery surrounds Ronaldo in 1998". Irish Times. 10 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2018. 
  343. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; France isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  344. ^ a b "The mystery of Paris that refuses to go away". The Guardian. 2 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2018. 
  345. ^ "Mike Freeman's 10-Point Stance: Pats Conspiracy Theories Are the NFL's UFOs". Bleacher Report. 24 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2018. 
  346. ^ "Patriots had a few calls go their way vs. the Jaguars, and everyone is in conspiracy mode again". 22 Ocak 2018. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2018. 
  347. ^ "Super Bowl LII: Save your Patriots conspiracy theories". 8 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2018. 
  348. ^ "3 reasons why the internet thinks the Super Bowl was totally rigged". 6 Şubat 2017. 8 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2017. 
  349. ^ "Falcons' Quinn defends questionable play-calling late in Super Bowl loss". Erişim tarihi: 5 Şubat 2017. 

Bibliyografya değiştir

Konuyla ilgili yayınlar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Komplo_teorileri_listesi&oldid=32479628" sayfasından alınmıştır