VII. Kleopatra

Antik Mısır'ın son Helenistik kraliçesi
(Kleopatra sayfasından yönlendirildi)

VII. Kleopatra Filopator (MÖ 69 – MÖ 10 Ağustos 30) MÖ 51ʼden 30ʼa kadar Mısır Ptolemaios Krallığıʼnın kraliçesi ve son etkin hükümdarıydı. Batlamyus hanedanının mensubu olan Kleopatra, Makedonyalı Yunan generali ve Büyük İskenderʼin refakatçisi olan Soterʼin soyundan gelmekteydi. Kleopatraʼnın ölümünden sonra Mısır, Roma İmparatorluğuʼnun eyaleti haline gelmiştir; bu da Akdenizʼdeki son Helenistik devlet ve İskenderʼin hükümdarlığından (MÖ 336-323) bu yana süren çağın sonuna işaret etmektedir. Yerli dili Yunanca olmasına rağmen, Mısır dilini öğrenen ve kullanan tek Batlamyus hükümdarıydı.

Kleopatra
Ptolemaios Kraliçesi
Hüküm süresiMÖ 51–30 (21 yıl)
Önce gelenAuletes
Sonra gelenCaesarion
DoğumMÖ 69ʼun başları
İskenderiye, Ptolemaios Krallığı
ÖlümMÖ 10 Ağustos 30 (39 yaşında)
İskenderiye, Roma Mısırı
DefinMuhtemelen Mısırʼda
Eş(ler)iMark Antony
Çocuk(lar)ıCaesarion
Aleksandros Helios
II. Selene
Ptolemy Philadelphus
Tam adı
VII. Kleopatra Teya Filopator
HanedanBatlamyus
BabasıAuletes
AnnesiTahminen Tryphaena

MÖ 58ʼde Kleopatra, kardeşi Epiphaneiaʼnın tahtı ele geçirmesiyle sonuçlanan isyanın ardından babası Auletesʼe Romaʼya sürgününde refakat etti. MÖ 55ʼte Auletes, Roma askeri desteğiyle Mısırʼa geri döndüğünde Epiphaneia öldürüldü. MÖ 51ʼde Auletes öldüğünde, Kleopatra ve kardeşi Theosʼun ortak hükümdarlığı başladı ancak aralarındaki açık anlaşmazlık, iç savaşa yol açtı. Romalı devlet adamı olan Pompey, MÖ 48ʼde Yunanistanʼdaki Pharsalus Muharebesiʼni rakibi Jül Sezarʼa karşı kaybettikten sonra Mısırʼa kaçtı. Pompey, Auletesʼin müttefiki olmasına rağmen Theos, harem ağalarının sevki üzerine Sezarʼın İskenderiyeʼye gelip işgal etmesinden önce Pompeyʼi pusuya düşürüp öldürdü. Daha sonra Sezar, kardeşleri uzlaştırmaya çalıştı ancak Theosʼun baş danışmanı Pothinus, Sezarʼın koşullarını Kleopatraʼnın lehine olduğu kanaatine vardı ve kuvvetleri, Kleopatra ve Sezarʼı sarayda kuşattı. Kuşatma, takviye kuvvetlerince kaldırıldıktan kısa bir süre sonra Theos, MÖ 47 Nil Savaşıʼnda öldü ve Kleopatraʼnın üvey kardeşi IV. Arsinoe, kuşatmayı yürütmedeki görevi nedeniyle Efesʼe sürgün edildi. Sezar, Kleopatra ve kardeşini ortak hükümdar ilan etti ancak Kleopatraʼyla olan gizli ilişkisini sürdürdü. Kleopatra, MÖ 46 ve 44ʼte Romaʼya seyahat etti ve burada Sezarʼın villasında kaldı. MÖ 44ʼte Sezarʼın öldürülmesinden sonra Kleopatra, Caesarionʼu ortak hükümdar olarak atadı.

MÖ 43–42 Kurtarıcıların iç savaşında Kleopatra, Roma İkinci Triumviriʼnin yanında yer aldı. MÖ 41ʼde Tarsusʼtaki görüşmelerinden sonra Kleopatra, Antonyʼle birliktelik yaşadı. Antony, Kleopatraʼnın isteği üzerine Arsinoeʼnin idamını yerine getirdi ve Part İmparatorluğu ve Ermenistan Krallığıʼnı işgalinde mali ve askeri yardım için Kleopatraʼya gitgide daha bağlı hale geldi. İskenderiye Hediyeleri, Kleopatra ve Antonyʼnin çocuklarını Antonyʼnin triumvirlik yetkisi altındaki muhtelif sabık toprakların hükümdarları ilan etti. Bu olay, Kleopatra ve Antonyʼnin evliliği ve Antonyʼnin Augustusʼun kardeşi Küçük Octaviaʼdan boşanması, Roma Cumhuriyetiʼnin son savaşına sebep oldu. MÖ 32ʼde Augustus, Antonyʼnin Roma Senatosundaki müttefiklerini Romaʼdan kaçmaya zorladı ve Kleopatraʼya savaş ilan etti. Augustusʼun birlikleri, MÖ 31 Aktium Muharebesiʼnde Antony ve Kleopatraʼnın donanmasını mağlup ettikten sonra, MÖ 30ʼda Mısırʼı işgal etti ve Antonyʼi bozguna uğratarak intiharına yol açtı. Kleopatra, Augustusʼun onu Roma zafer alayına getirmeyi planladığını öğrendiğinde zehirlenerek intihar etti.

Etimoloji değiştir

Latinceye Kleopatra, "babasının yüceliği" anlamına gelen Antik Yunan Kleopátra'sından (GrekçeΚλεοπάτρα);[1] Grekçeκλέος (kléos, "zafer") ve Grekçeπᾰτήρ (patḗr, "baba")'dan gelmektedir.[2] Eril şekli ya Kleópatros (GrekçeΚλεόπᾰτρος) ya da Pátroklos (GrekçeΠᾰ́τροκλος) olarak yazılırdı.[2] Kleopatra, Büyük İskender'in kız kardeşinin yanı sıra Yunan mitolojisinde Meleager'in karısı Kleopatra Alcyone'nin de adıdır.[3] V. Ptolemy Epiphanes ve Kleopatra I Syra'nın (Selevkos prensesi) evliliği yoluyla, bu isim Ptolemaios hanedanlığına girdi.[4][5] Kleopatra'nın kabul edilen adı Theā́ Philopátōra(GrekçeΘεᾱ́ Φιλοπάτωρα) "babasını seven tanrıça" anlamına gelir.[6][7][note 1]

Hayat değiştir

Kleopatra İskenderiye'de doğdu. Aslen Yunan olan Kleopatra, babası XII. Ptolemaios'un ölümünden sonra kardeşi XIII. Ptolemaios ile birlikte tahta çıktı. Babası öldüğünde 18 yaşında olan Kleopatra yönetimde kendinden 8 yaş küçük kardeşine kıyasla baskın figür haline geldi. O zamanlar Mısır'da egemen olan Yunanlar Mısır toplumuna karışmamak için kendi soylarından olan kişilerle evleniyorlardı, bu yüzden Kleopatra'nın kardeşi ile evlenmiş olabileceği düşünülmektedir, ancak bu konu hakkında bir delil yoktur.[8] Halkın içine girebilmek ve halkın kendisini benimsemesi için kendini Antik Mısır dinine verdi. İlerleyen zamanlarda kardeşi tarafından iktidardan uzaklaştırılıp Suriye'de sürgüne yollandı. Burada bir ordu toplayarak kardeşi ile Mısır'ın doğu sınırında yer alan Pelusium şehrinde çatışmaya hazırlandı, ancak Roma diktatörü Sezar'ın gelmesi ile geçici bir barış ortaya çıktı.

Kleopatra iktidarı yeniden ele geçirmek için Roma desteği gerektiğini düşünmekteydi. Roma'nın desteği ile Mısır'ın eskiden sahip olduğu Filistin ve Suriye'yi yeniden alabileceğine inanmaktaydı. Kısa süre sonra Roma diktatörü Sezar ile yakınlaştı. Kleopatra'nın bir halı içinde Sezar'ın sarayına girdiği ve bu büyük kralı kendine aşık ettiği rivayet edilir. İskenderiye'de kışı kardeşinin orduları tarafından Sezar'la birlikte kuşatma altında geçiren Kleopatra, Roma desteğinin baharda gelmesi ile Mısır'ın egemenliğini yeniden ele geçirdi. Bu olaydan sonra kardeşi ülkeden kaçtı ve Nil sularında boğuldu.[8]

 
Kleopatra şölende

Kardeşinin aradan çekilmesi ile Kleopatra diğer kardeşi olan XIV. Ptolemaios ile evlendi. O sırada Sezarion adı ile de bilinen bir çocuk doğurdu, ancak çocuğun babasının Sezar mı, Ptolemaios mu olduğu belli değildir. Çocuğu ve kardeşi/kocasıyla birlikte Roma'yı en az bir kez ziyaret edildiği kaydedilmiştir. MÖ 44 yılında ikinci kocası da ölen Kleopatra, Mısır'ı küçük oğlu ile beraber yönetmeye başladı.[8]

Sezar ölünce Roma İmparatorluğu, tahta çıkan Octavian (Sezar'ın yeğeni ve resmi evlatlığı) ve Marcus Antonius arasında ikiye ayrıldı. Doğu, artık Marcus tarafından yönetilmekteydi ve ilk işi de Mısır'ı ziyaret oldu.[kaynak belirtilmeli]

Antonius, Kleopatra'ya delice âşık oldu. Kleopatra'nın Antonius'tan Alexander Helios ve Cleopatra Selene adlı ikizleri oldu. Bir süre Tarsus'ta yaşadılar ve bu yıllarda Octavius'a savaş açtılar. Aktium'da yapılan savaşta Kleopatra ve Marcus kaçmak zorunda kaldı. İskenderiye'deki sarayına dönen Kleopatra'nın kendisini bir kobraya sokturarak intihar ettiği rivayet edilir. Ama son zamanlarda zehir içerek öldüğü anlaşılmıştır. Kolay yapılan bu zehir, acı çektirmeden birkaç saat içinde öldürüyordu.[kaynak belirtilmeli] Öldüğünde 39 yaşındaydı.[8]

Shakespeare, Antonius ve Kleopatra adlı eserinde Kleopatra'dan bahsetmiştir.

Galeri değiştir

Notlar değiştir

  1. ^ Tyldesley (2017) Kleopatra VII Thea Philopator unvanının "Baba Seven Tanrıça Kleopatra" olarak alternatif bir çevirisini de önerir.

Kaynakça değiştir

  1. ^ Royster (2003), s. 48.
  2. ^ a b Muellner.
  3. ^ Roller (2010), ss. 15–16.
  4. ^ Roller (2010), ss. 15–16, 39.
  5. ^ Fletcher (2008), ss. 55–57.
  6. ^ Burstein (2004), s. 15.
  7. ^ Fletcher (2008), ss. 84, 215.
  8. ^ a b c d "Cleopatra | Biography & Facts". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 30 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2020. 

Bibliyografi değiştir

Online değiştir

Basılı değiştir

Konuyla ilgili yayınlar değiştir

Dış bağlantılar değiştir

Resmî unvanlar
Önce gelen:
XII. Ptolemaios
Ptolemaioslar Mısır kraliçesi
MÖ 51 – MÖ 12 Ağustos 30
Sonra gelen:
Roma Eyaleti