Katalon Muharebesi
Katalon Muharebesi ya da Catalaunum Muharebesi, 20 Haziran 451'de Romalı general Flavius Aetius ile Vizigotlar'ın kralı I. Theodoric'in liderliğindeki koalisyon ordusu ve Attila tarafından komuta edilen Hun ordusu ve vasalları arasında gerçekleşen mücadeledir. Koalisyon ordusunun çoğunluğunu Cermen foederati oluşturmuş olmasına karşın, Katalon Muharebesi Batı Roma İmparatorluğu'nun son büyük askeri operasyonlarından biriydi. Savaşın stratejik sonucunun ne olduğu günümüzde de hala tartışılmaktadır. Romalılar, Hunların Galya'da hakimiyet kurma girişimini durdurdu. Bununla birlikte Hunlar, Galya'nın büyük bölümünü başarılı bir şekilde yağmaladı ve Romalılarla Vizigotların ordularına oldukça ciddi zararlar verdiler. Attila muharebenin ardından iki yıl içerisinde öldü ve Hun İmparatorluğu, 454'teki Nedao Muharebesi'nin kaybedilmesi ile beraber dağıldı.
| Katalon Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hun ordusunun Galya'ya seferi | |||||||
 Chalons Savaşı'nda Hun askerleri, (Alphonse de Neuville) (1836–85) | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
|
Hun İmparatorluğu Ostrogotlar Gepidler Rugiiler Amal Gotları Sciriiler Heruliler Thuringiler |
Batı Roma İmparatorluğu Franklar Burgundlar Vizigotlar Alanlar Saksonlar Bretonlar | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Attila Ardarik Valamir Berik Vidimer Childeric Laudaricus (ölü) |
Flavius Aetius I. Theodoric (ölü) Sangiban Thorismund | ||||||
| Güçler | |||||||
| Modern tahminler değişiklik gösteriyor: 30.000–80.000 | "...on binlerce."[4] | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Bilinmiyor | "...on binlerce."[4] | ||||||
Muharebe değiştir
Attila'nın ordusu 451 yılında Galya’ya girmiş,Frankların ihtilaflı topraklarını Romalılardan almış ve batıya yönelmiştir. Buna karşılık Aetius Vizigotlarla ittifakını güvence altına almasına rağmen savaştan kaçınmış ve Galya’nın içlerine doğru çekilmiştir.[5] Orleans’ta Şehri savunan Alanlar şehri kuşatan Hunlara karşı şiddetli bir direniş sergilemiştir.Kuşatma uzun sürdü ve Attila nedeni bilinmedik şekilde Macaristan’a dönmeye yola koyuldu.[5] Hunların geri çekildiği algısı Aetius ve vizigotları harekete geçirdi.Orleansı savunan Alanlarla birleşip Hunların peşine düştüler ve Chalons’ta onlara yetiştiler.Her iki ordunun da merkezi unsuru İç asya süvarilerinden oluşuyordu.Roma ordusunda firari ya da asi olarak görülen çok az sayıda Hun birliği olması muhtemeldir[6] Daha savaşın başında Vizigot kralı Theoderid okla vurulup ölünce[6][7] Vizigotlar harp meydanını Hunlara terk edip ana üsleri Toulouseye döndüler[8] ordanes’in anlatımında Theoderid’in ölümünün ardından vizigotların başına geçen oğlu Thorismud ve Aetius savaş sırasında ordularından koptular.Thorismud savaşın ardından gece vakti hunların arasına düşmektedir.Hunların atından düşürdüğü Thorismud adamları tarafından kurtarılmadan önce az kalsın öldürülecektir.[9] Aetius da gecenin karanlığında kendisini yanlışlıkla adamlarından ayrılmış halde bulur ve Vizigot kampına sığınana kadar düşman hattında dolanıp durur.[10] Jordanese göre bir felakete uğramaktan korkar.[11] Jordanesteki ayrıntılar Hunların yenik düşmüş firari müttefikleri Roma ordugâhına kadar kovaladığını gösterir.Muhtemelen Aetius ve thorismud hızla parçalanan ordularından muhtemelen bu kovalamaca esnasında kopmuşlardır.[8] Hunlar bu “sözde” bozgunun ardından Roma ordugâhına ok yağmuru yüzünden yaklaşamamışlardır.[12] Bu da savaşın ardından Hunların Romalıların ordugâhını ablukaya aldığını gösterir.Savaşa ilişkin arkeolojik kalıntı olarak Chalons’un yanında bir Hun kazanı bulunmuştur.Bu da Hunların savaş sonrası Harp meydanına hakim olduklarını gösteren bir emaredir.Bu kazanın Savaş esnasında ölen Attila’nın akrabası Laudaricus’un defnedilmesi için kullanılmış olması muhtemeldir[13][14][15][16][17] Savaşın ardından Attila ordusunun çoğunluğuyla beraber ülkesine dönmüş ve arkasını sağlama almak için Galya’da bir miktar birlik bırakmıştır.[18] Savaşın ardından bir yıl sonra Attilanın İtalyaya girmesi ve önüne mukavemet edebilecek bir gücün çıkmaması da savaşın Hun zaferi ile sonuçlandığını gösterir.[1][19] 452 Galya kroniği Aetius’un auctoritas konumunu ilanihaye kaybettiğini söyler.[20]
Etkileri değiştir
Catalaunum Muharebesi'nin anlık ve uzun vadeli etkileri tartışmalıdır. Attila, 452'de Batı Roma İmparatorluğu'nu işgal etmek için geri döndü ve bu, Galya'yı işgal girişiminden daha başarılı oldu. Aetius'un tüm sefer sezonunu bitirmesi umuduyla düzenlediği 3 aylık Aquileia kuşatmasının ardından Attila şehri yerle bir etti ve Po Vadisi'ni harap etti. Aetius, Galya'daki federasyonlardan yardım almadan ve kendi başına Attila'yı durduracak askeri kapasiteye sahip olmadan önce, Attila ile bir anlaşma yapmak için Papa I. Leo, Trygetius ve Gennadius Avienus'tan oluşan bir elçilik gönderdi. Attila, büyük olasılıkla ordusundaki yerel bir kıtlık ve hastalık nedeniyle İtalya'dan çekildi.[21]
Catalaunum Muharebesi, Puvatya Muharebesi ile beraber, Orta Çağ'ın başında şekillenmeye başlayan yeni Avrupa'nın, büyük bir dış tehdidi bertaraf ettiği önemli bir kırılma noktasıdır.
Kaynakça değiştir
- ^ a b Hyun Jin Kim, Hunlar, s. 108.
- ^ Kafesoğlu, Türk Milli Kültürü, s. 82.
- ^ Christopher Kelly, Attila.
- ^ a b Priscus, Blockley Translation, fr. 21.1
- ^ a b Hyun Jin Kim, Hunlar, s. 102.
- ^ a b Hyun Jin Kim, Hunlar, s. 103.
- ^ Chron. Pasch., 587 vd., Blockley(1983), 308.
- ^ a b Hyun Jin Kim, Hunlar, s. 106.
- ^ Getica 40.211.
- ^ Hatice Aydın; Theophanes Confessor’un Kroniğinde Türkler, s. 60
- ^ Getica 40.212.
- ^ Getica 40.213.
- ^ Gallic Chronicle of 511
- ^ Burgess (2001b), 97;
- ^ Bona (2002), 57;
- ^ Marin (1990), 45;
- ^ Erdy (1995), 17-18.
- ^ Hyun Jin Kim, Hunlar, s. 107-108.
- ^ Kafesoğlu, Türk Milli Kültürü, s. 81-82.
- ^ Muhlberger (1990), 122, 189. Ayrıca bkz. Collins (1999), 86.
- ^ Hughes, Ian (2012). Aetius: Attila's Nemesis. Barnsley: Pen & Sword Military. ss. 176-183.