Kangal

Sivas'ın ilçesi
(Kangal, Sivas sayfasından yönlendirildi)

Kangal, Sivas ilinin bir ilçesidir. Kuzeyde Sivas'ın Merkez, Hafik, Zara, Ulaş ilçeleri, güneyde Gürün ile Malatya'nın Kuluncak ve Hekimhan ilçeleri, doğuda Divriği, batıda Altınyayla ve Kayseri'nin Pınarbaşı ilçeleriyle sınırdır.

Kangal
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlSivas
Coğrafi bölgeİç Anadolu Bölgesi
İdare
 • KaymakamSinan Aşcı[1]
 • Belediye başkanıMehmet Öztürk (Adalet ve Kalkınma Partisi)
Yüzölçümü
 • Toplam3342 km²
Rakım1540 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam21.669
 • Kır
-
 • Şehir
-
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu58900
İl alan kodu346
İl plaka kodu58

Eski devirlerdeki ismi Arangas ya da Aranga'dır. Kangal, ilk çağlardan beri yerleşimin varolduğu bir bölgedir. Karaseki'de, Akçakale Köyü'nde, “Hitit Şehri” kalıntıları ve iskânları tespit edilmiştir. İlk çağlara ait birçok bulgu, çeşitli müzelerde sergilenmektedir: Havuz Beldesi, Karaseki bölgesinde bulunan, Geç Hitit Dönemi'ne ait “Kapı Aslanı” heykeli Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde; Yarhisar Höyüğü'nde bulunan, yine Hitit Dönemi'ne ait, üzeri hiyeroglif yazılı altın mühür yüzük, Sivas Müzeler Müdürlüğü'nde sergilenmektedir.

Osmanlı döneminde kayıtlarda Yeni-il olarak geçmektedir. Yeni-il mali bakımdan padişah III. Murat'ın validesi Nur Banu Sultan'ın İstanbul Üsküdar'da yaptırdığı caminin evkafına bağlanmıştır. Bu nedenle de bu bölgeye yerleştirilen Türkmen gruplarına Yeni-il Türkmeni veya Üsküdar Türkmenleri denilmektedir.

1071 Malazgirt Savaşı'ndan sonra Türk hakimiyetine giren Kangal, Selçuklu Devleti ve Danişmend Devleti egemenliklerini görmüştür. 1413'te I. Bayezid devrinde Osmanlı hakimiyetine girmiştir.

Kangal, 1302 tarihli Sivas Salnamesi'nde “kaza” olarak geçer. 1902'de ilçe olmuştur; ilk kaymakam olarak eski Sivas valilerinden Ahmet Muammer Bey atanmıştır.

Millî Mücadele Dönemi'nde, bazı kaynaklarda geçen adı ile “Ulviye Kadın Cemiyeti”nin bir şubesi de Kangal'da açılmıştır. Sivas Kongresi sırasında çıkarılan, Millî Mücadele'nin ilk resmî yayını “İrâde-i Milliye Gazetesi"nde yayınlanan bir nizamnâme ile kurulan ve Anadolu'nun birçok kentinde faaliyet gösteren “Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyetleri”nin ilk şubelerinden biri Kangal'da açılmış, Millî Mücadele'ye cephe gerisinde çok önemli hizmetlerde bulunmuştur.

Yıl Toplam Şehir Kır
1927[2] 33.255 1.671 31.584
1935[3] 43.753 1.987 41.766
1940[4] 45.346 2.221 43.125
1945[5] 45.699 2.107 43.592
1950[6] 49.785 2.525 47.260
1955[7] 48.423 2.957 45.466
1960[8] 52.663 3.607 49.056
1965[9] 56.598 4.412 52.186
1970[10] 57.187 5.272 51.915
1975[11] 57.748 5.937 51.811
1980[12] 54.498 6.577 47.921
1985[13] 54.183 9.812 44.371
1990[14] 48.068 12.276 35.792
2000[15] 37.049 12.099 24.950
2007[16] 27.887 10.989 16.898
2008[17] 27.251 10.522 16.729
2009[18] 25.907 10.391 15.516
2010[19] 24.867 10.322 14.545
2011[20] 24.406 10.361 14.045
2012[21] 23.911 10.379 13.532
2013[22] 23.089 9.868 13.221
2014[23] 22.768 9.755 13.013
2015[24] 21.975 9.840 12.135
2016[24] 21.484 9.749 11.735
2017[24] 20.864 9.663 11.201
2018[24] 21.669 9.410 12.259
2019[24] 21.272 9.302 11.970
2020[24] 20.760 9.279 11.481

Nüfusu 12.000 ile 14.000 arasında değişen ilçe sürekli göç vermekte, ilçenin nüfusu giderek azalmaktadır. Önceki yıllar, İstanbul başta olmak üzere büyük illere göç veren ilçe, son yıllarda Sivas merkezine de göç vermektedir.

Ayrıca ilçede 1996 yılında öğretime başlayan birde yüksek okul(Kangal Meslek Yüksek Okulu)bulunmaktadır. Yüksek okulda; Teknik programlar bölümüne bağlı "Makina-Elektrik-Bilgisayar Teknolojisi ve Programlama", İktisadi ve İdari Programlar bölümüne bağlı "İşletme-Muhasebe" bölümleri bulunmaktadır.

Yüksek okul, Kangal ilçe merkezinde bulunmaktadır. Yüksekokul kampüsü içerisinde 3 katlı okul binası, öğrenci yurdu, yemekhane, çamaşırhane, atölye ve laboratuvar binaları bulunmaktadır. Kampüs içerisinde, kapalı ve açık basket, voleybol, futbol sahaları ile masa tenisi salonu bulunmaktadır. Yüksekokul binasında; 10 adet derslik, 1 bilgisayar laboratuvarı, 1 elektrik ölçme laboratuvarı, 1 görsel derslik ve kantin bulunmaktadır.

Balıklı Çermik

değiştir

Balıklı Kaplıca adıyla da bilinir. Kangal ilçe merkezine 13 km. uzaklıkta olup Türkiye'deki hatta Dünya'daki termal kaplıcalar içerisinde oldukça ender rastlanan bir özelliğe sahiptir. Suyun içerisinde balıklar ve az da olsa su yılanları yaşamaktadır. Bu nedenle Sivas yöresinde "Yılanlı Çermik" olarak da adlandırılır.[25] Suyun sıcaklığı 36 - 37 derece C, havuzların toplam debisi, 130 lt/sn dir. Kaplıca cilt hastalıklarının özellikle de Sedef Hastalığı (psoriasis) tedavisinde alternatif metot olarak kulanılmaktadır.

Efsaneler

değiştir

Kangal yöresinde anlatılan iki efsaneye göre geçmişte sazlık olan bölgeye çobanın birisi uyuz olan koyun ve keçilerini tesadüfen suyun içine sokunca iyileştiklerini görür ve burayı temizleyerek küçük bir havuz haline getirir.[26]

Başka bir rivayete göre ise Kangal'da yaşayan bir ağanın çok güzel bir kızı vardır, ancak bir süre sonra yüzünden çıbanlar çıkarak yayılır ve güzelliği bozulur. Kimse kendisini görmesin diye insanlardan uzakta bir yerde yaşamaya başlar. Bir gün yanından geçtiği bir dereden ses işitir ve kulak verir. Ses kendisini suya çağırmaktadır. Burada yıkanınca şifa bulur.[27]

Yöre ahalisi yeri tespit edilememiş bir yatır mezarının kaplıcanın yakınlarında olduğuna inanmaktadır ve kimi zamanlar çermiğe doğru dönerek dua eden bir ermişin görüldüğü söylenmektedir.

Kalkım Deresi

değiştir
 
Kalkım Deresi

Kalkım köyü yakınlarındaki Kalkım Deresi boyunca uzanan fay hattından alüvyon içerisinde su çıkış noktalarında iki adet doğal havuz oluşmuştur. Kangal Balıklı Kaplıca'da bulunan balıklarla aynı türden olan balıklar yaşamaktadır. Aynı şekilde suyunun Kangal Balıklı Kaplıca suyu ile benzerlikler taşıdığı ve sedef hastalığına iyi geldiği ifade edilmektedir. Herhangi bir tesis inşa edilmemiştir.[28]

Dış bağlantılar

değiştir

Kaynakça

değiştir
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2015. 
  2. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  3. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  4. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  5. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  6. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  7. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  9. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  22. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  23. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  24. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Kangal Nüfusu - Sivas". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Sivas Kangal Nüfusu". nufusune.com. 
  25. ^ Kangal Balıklı Kaplıca 29 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sivas Valiliği - Resmi Web Sitesi, Erişim Tarihi: 07 Nisan 2022
  26. ^ Sivas Efsaneleri, Kutlu Özen, 2001, Dilek Matbaası (Sayfa: 151)
  27. ^ Sivas Efsaneleri, Kutlu Özen, 2001, Dilek Matbaası (Sayfa: 152)
  28. ^ SİVAS İLİ TURİZM POTANSİYELİ VE TURİZM ALANI YATIRIM ÖNERİLERİ, Kadir PÜRLÜ (İl Kültür ve Turizm Müdürü), Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, 2013