Kader Kuyusu
Kader Kuyusu (Kürtçe: Bîra Qederê), Mehmed Uzun'un 1995 yılında Kürtçe olarak yayına hazırladığı Celadet Ali Bedirhan'ın hayatını konu alan roman. Romanda Uzun, Kürt aydınlarından Celadet Bedirhan'ın doğumundan ölümüne kadar geçen yaşamını anlatmaktadır. Bedirhan ailesinden ünlü Kürt aydını ve dilbilimcisi Celadet Bedirhan'ın hayatının dönem dönem anlatıldığı kitapta dönemler fotoğraf kareleri şeklinde belirtilmiştir.[1] Toplam on beş fotoğraf yani dönemden oluşan romanda anlatım hem yazarın ağzından hem de roman kahramanının yani Celadet Bedirhan'ın ağzından gerçekleşiyor.
| Bîra Qederê | ||||
 Romanın, Türkçe kapağı | ||||
| Yazar | Mehmed Uzun | |||
|---|---|---|---|---|
| Çevirmen | Muhsin Kızılkaya | |||
| Dil | Kürtçe | |||
| Tür | Roman | |||
| Yayım | 1995 (özgün) 1997 (Türkçe) | |||
| Yayımcı | Avesta Yayınevi (özgün) Belge Yayınları (Türkçe) | |||
| Sayfa | 260 | |||
| ISBN | 978- 9757112679 (özgün) 9752732267 (Türkçe) | |||
| Aydın Trajedisi serisi | ||||
| ||||
Romanda kullandığı bu belgesel tekniği için bir süre Fransa Millî Kütüphanesi ve British Museum'da incelemeler yapan Uzun, Celadet Bedirhan'ın hayatını araştırmak için defalarca Lübnan ve Suriye'ye giderek yerinde araştırmalar yapmıştır.[3] Yazar, 1985 yılında bu biyografik ön çalışma kapsamında Celadet Bedirhan'ın eşi Rewşen Bedirhan ile Baniyas'da 28 Mart - 1 Nisan tarihleri arasında, 5 gün süren 16 kasetlik bir mülâkat gerçekleştirmiş, yine defalarca kez mektuplaşmıştır.[4] Celadet Bedirhan'ın kızı Sinemhan Bedirhan'ın muhafaza ettiği kasetlerin bir kısmı ve Mehmed Uzun'un arşivinden alınan bu mektupların orijinali Banyas 1985 başlığıyla kitaplaştırılarak Avesta Yayınları'nca basılmıştır.[5]
Toplum tarafından pek bilinmeyen Kürt aydını Celadet Bedirhan'ın hayat hikâyesinin romanlaştırılmış sunumu olan Kader Kuyusu, Aydın Trajedisi üçlemesinin ikinci kitabıdır.[6]
Yazar görüşleri değiştir
- "Mehmed Uzun'nun romanını okuduğumda çok şaşırdım, bir dilin ilk Romanı böylesine ustalıkla, böylesi zengin bir dille, üstelikte gelişmiş bir roman dili yaratılarak nasıl yazılmış diye. Mehmed Uzun, böyle bir dilin ilk ustasıdır." --- Yaşar Kemal[7]
- "Uzun'un öyküsüne nar ağaçları ve bir kavalın ezgileri eşlik ediyor. Tansonville'de, uzaktan parlayan fenere bakan Proust'u düşünüyorum. Ya da kristal avizeler altında kendinden geçmiş –daha sonra ressam olacak- Patrick White'ın genç delikanlısını. Uzun da zamanı tümden yok eden bir güzellik karşısında." --- Kerstin Ekman, (Yazar), İsveç Akademisi Üyesi[7]
- "Mehmed Uzun'nun romanı "Kader Kuyusu" (Bira Qederé), çeşitli kültürler, diller ve toplumsal değer yargıları arasında bölünmüş, kozmopolitik ünlü bir Kürt aydınının İstanbul, Almanya, Şam ve Ortadoğu'da geçen trajik kaderini anlatıyor."--- Anneli Jordahl, İsveç, Göteborgs-Posten[7]
- "Mehmed Uzun, bir dil, bir Modern edebiyat yaratan bir göçmen, çok kültürlü, Kürt, Türkiyeli, Anadolulu, Mezepotamyalı, İsveçli ve Dünyalı." --- Ottar Fyllingsnes, Norveç, Dag och Tid[7]
- "Mehmed Uzun'nun denemelerini okudukça siz de bir Mehmed oluyor, onun sürgün ruhunda dolaşan fırtınaları, acıları, özlemleri, yalnızlıkları onunla birlikte yaşıyorsunuz." --- Ahmet Altan, Yeni Yüzyıl[7]
Dipnotlar değiştir
- ^ Kani Xulam (5 Aralık 2013). "Jeladet Ali Bedir Xan: The Story of A Kurdish Prince in Exile" (İngilizce). Rûdaw. 24 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2018.
- ^ Şeyhmus Diken (Şubat-Mart 2007). "Mehmed Uzun: Küllerinden doğan dil ve edebiyat". Notos Öykü, 2. s. 31.
- ^ "Şiddetin karşıtı kültürel diyalog". Milliyet. 31 Mart 1997. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ Uzun, Mehmed (2006). Bir Dil Yaratmak. İthaki Yayınları. s. 206. ISBN 9789752732346.
- ^ "Rewşen Bedirxan - Mehmed Uzun Sohbeti ve Mektuplar kitabı çıktı". Rûdaw. 21 Eylül 2020. 3 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2020.
- ^ Uzun, Mehmed (2008). Küllerinden Doğan Dil ve Roman. İthaki Yayınları. s. 24. ISBN 9789752731004.
- ^ a b c d e Kader Kuyusu, Mehmed Uzun, Arka Kapak