Kırmızı Medrese
Kızıl Medrese ya da Kırmızı Medrese (Kürtçe: Medresa Sor Arapça: Medreset-ül Hamra), Şırnak ilinin Cizre ilçesinin merkezindeki Dağkapı Mahallesi'nde yer alan tarihî yapı.
 Kızıl Medrese | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Kürtçe: Medresa Sor Arapça: Medreset-ül Hamra |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Durum | Mescit ve Kur’an kursu olarak kullanılmaktadır |
| Konum | Cizre ilçesinin merkezindeki Dağkapı Mahallesi'nde |
| Şehir | Cizre, Şırnak |
| Ülke |  Türkiye |
| Koordinatlar | 37°19′31″K 42°11′18″D / 37.32528°K 42.18833°D |
| Adını aldığı | Çoğunluğu dört köşe kare biçiminde kırmızı tuğlalardan örülmüştür ve adını bu malzemeden alır. |
| Tamamlanma | 14.yüzyıl |
| Yenileme | 2007) |
Şehrin batısındaki sur kalıntıları üzerinde bulunur. Çoğunluğu dört köşe kare biçiminde kırmızı tuğlalardan örülmüştür ve adını bu malzemeden alır. Güneyindeki mescit ve türbe ile birlikte inşa edilmiştir. Günümüzde harap halde ulaşmasına rağmen Cizre kenti ile özdeşleşen yapı, 2007 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün onarımları ile yenilenmiş; mescit ve Kur’an kursu olarak kullanıma açılmıştır.[1]
Kızıl medrese halk arasında Kürtçe Medresa sor adıyla da bilinir.[2] Arapça kaynaklarda ise Medreset’ü’l Hamra olarak geçer.[1] Nuh Tufanı’ndan sonra inşa edildiğine inanılan Nuh Türbesi ve Orta Çağ'ın ünlü fizikçi ve sanat adamı El-Cezeri'nin türbesi gibi farklı dönemlere tarihlenen önemli diğer yapıların da bulunduğu bir alandadır.[1]
Cizre Beyliği döneminde II. Han Şeref Bey tarafından 14. Yüzyılda yaptırılmıştır. II. Han Şeref Bey'in Akkoyunlu egemenliğine son verip Cizre'yi aldıktan sonra kentin alınmasına bir adak olarak yaptırdığı külliyenin bir parçası olduğu düşünülür.
Kızıl Medrese; medrese, mescit ve türbe yapılarının birbiriyle ilişkilendirilerek bir araya getirildiği bir külliyedir. Açık avlulu medrese tipinde; kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı ve iki eyvanlıdır. Dört yanı revaklarla kuşatılmış avlunun güney kanadı mescit, baş müderris odaları ve türbeye, diğer kanatları ise müderris ve öğrenci odalarına ayrılmıştır. Kürt alimi Molla Ahmed-i Cezirî'nin bu medresede eğitim verdiği düşünülmektedir.[3]
Avlunun güneyindeki üçlü revaktan geçilerek ulaşılan basık kemerli bir kapıdan mescit bölümüne, mescidin güney duvarındaki, iki basamakla ulaşılan kapıdan türbeye geçilir. Molla Ahmed Cezîrî Türbesi olarak anılan türbe, iki katlıdır. Alt kat mezar odasıdır, üst katın önemli toplantıların yapıldığı ve dini tartışmaların gerçekleştirildiği münazara odası olarak kullanıldığı söylenir. Mezar odasında yedi mezar taşı bulunur. Mezar şahidelerinden kitabesi okunabilenler arasında Melayê Cizîrî’nin adına rastlanılmaz ancak Mîr İmadeddin bin Şeref el-Bohti’nin mezar taşı halk arasında Melayê Cizîrî’ye ait mezar olarak bilinir.[1]
Galeri değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d Açıkyıldız Şengül, Birgül (2014). "Cizre Kırmızı Medrese: Mimari, İktidar ve Tarih" (PDF). Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi. 15 Aralık 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2021.
- ^ Pilatin, Obeydullah (2012). "Osmanlı Medrese Sistemi ve Cizre Medreseleri" (PDF). Uluslararası Bilim Düşünce ve Sanatta Cizre Sempozyumu Bildirileri. 15 Aralık 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2016.