Küçük Menderes Ovası
Küçük Menderes Ovası, Ege Bölgesi'nde, İzmir ili topraklarında, Aydın Dağları ve Bozdağlar arasında oluşmuş, içinden Küçük Menderes Nehri'nin aktığı tektonik ova.
Kıyıdan 100 km kadar içerilere sokulan Küçük Menderes grabeni, yaklaşık 1140 km² yüz ölçümüne sahiptir. Ovanın yükseltisi batıdan doğuya doğru artar. Ovayı kuzeyden (Bozdağlar) ve güneyden (Aydın Dağları) kuşatan dağlar Menderes Masifine ait metamorfik kayaçlardan oluşur. Genel olarak Küçük Menderes Ovası adıyla anılan çöküntü alanı, birkaç ovanın (Kiraz Ovası, Ödemiş Ovası, Torbalı Ovası, Selçuk Ovası) birbirine kaynaşmasından oluşur. Doğuda, Kiraz Ovası yakınında 400 m'den başlayıp batıda deniz seviyesine kadar alçalır. Küçük Menderes Irmağı boyunca yer yer daralan ve genişleyen ovanın suları, aynı akarsu tarafından Ege Denizi'ne boşaltılır. Ovada bulunan çok sayıda göl ve bataklıklardan bazıları kurutulmuş, bazıları ise varlığını korumaktadır.[1][2]
Oluşum Özellikleri değiştir
Küçük Menderes Ovası çok tipik bir grabenin daha sonra alüvyonlarla dolması sonucu oluşmuş önemli bir çöküntü ovasıdır. Ovalar, doğu - batı yönünde uzanan çöküntü hendeklerinde bulunurlar ve Menderes Masifi adını alan Birinci zaman yaşlı metamorfik temel arazi üzerinde yer alırlar. Üçüncü zaman sonu - dördüncü zaman başlarındaki tektonik hareketler sırasında Egeid karasının çökmesine bağlı olarak masifin çöken kısımlarında meydana gelmişlerdir. Ovanın oluşumu Dördüncü zamanın başında gerçekleşmiştir.Depremlerin devam etmesi, sıcak su kaynaklarının varlığı ve henüz karalaşmamış yerlerin (bataklıkların) bulunması, ovanın oluşum sürecinin devam ettiğinin göstergesidir.[1]
Jeolojik Yapısı değiştir
Menderes Ovası'nı çevreleyen ve temel teşkil eden kayaçlar üç ana grup altında toplanabilir .
1.Menderes Masifi Metamorfitleri: Aydın ve Bozdağlar'da geniş alanları kapsayan ve Batı Anadolu'daki en yaşlı temeli oluşturan tümüyle kristalen kayaçlardan yapılı bir komplekstir. Farklı zamanlarda değişik koşullarda çoklu metamorfizmaya uğramış bu kompleks çok evreli deformasyon sonucu bir nap yığını yapısı kazanmıştır. Değişik bileşim ve yaşlardaki gnays, şist, fillit ve mermerler bu temeldeki belli başlı kayaç türlerini oluşturmaktadır .
2.İzmir-Ankara Zonuna ait tortul kayaçlar: Küçük Menderes Ovası'nın kuzeybatı kesiminde yüzlek vermektedir. Bugün evrimini tamamlamış ve yok olmuş olan Neotetis Okyanusu'nun çökelleri ve onun okyanusal kabuğuna ait parçalardan yapılı bu zon yaklaşık 65 milyon yıl yaşlı kayalardan yapılıdır. İzmir-Ankara Zonu ana hatları ile filiş fasiyesinde çökelmiş tortul kayalar ve onların içerisindeki kireç taşı ve serpantinit bloklarından oluşmaktadır.
3.Neojen yaşlı sedimanter ve volkanik kayaçlar: Batı Anadolu'daki son on milyon yıllık genç olaylarla bağlantılı bu kayaçlar gölsel ortamda çökelmiş tortul kayaçlar ile karasal kökenli volkanitlerden oluşmaktadır. Gölsel çökeller alttan üste doğru, çakıl taşı, kum/kil taşı ve kireç taşlarından yapılıdır. Volkanitler ise baskın olarak andezit bileşimindedir.[3]
Kaynakça değiştir
- ^ a b ŞAHİN, CEMALETTİN (2005). TÜRKİYE FİZİKİ COĞRAFYASI. ANKARA: GÜNDÜZ EĞİTİM VE YAYINCILIK.
- ^ SÜTGİBİ, Semra (2009). "KÜÇÜK MENDERES NEHRİ DELTA OVASI VE DEGRADASYONAL ETKİLER". Ege Coğrafya Dergisi, 18/(1-2) (2009). 8 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- ^ IŞIK CAMGÖZ, Yasemin; YAPRAK, Günseli (2009). "Küçük Menderes Havzası Tarım Topraklarında". docplayer.biz.tr. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2015.